Niszczyk iglastodrzewny – Wikipedia, wolna encyklopedia

Posted on by

Niszczyk iglastodrzewny (Trichaptum abietinum (Pers. ex J.F. Gmel.) Ryvarden) – gatunek grzybów z rzędu szczeciniakowców (Hymenochaetales)[1].

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Trichaptum, Incertae sedis, Hymenochaetales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozowali w 1792 r. Christiaan Persoon i Johann Friedrich Gmelin nadając mu nazwę Boletus abietinus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1972 r. J. Dickson, przenosząc go do rodzaju Trichaptum[1].

Synonimów naukowych ma ok. 30. Niektóre z nich: Boletus abietinus Dicks.,
Boletus purpurascens Pers.,
Coriolus abietinus (Dicks.) Quél.,
Coriolus dentiporus (Pers.) Bondartsev & Singer,
Hirschioporus abietinus (Dicks.) Donk,
Hydnum parasiticum Pers.,
Microporus pusio (Sacc. & Cub.) Kuntze,
Physisporus caesioalbus P. Karst.,
Polyporus abietinus (Dicks.) Fr.,
Polyporus dentiporus Pers.,
Polyporus favillaceus Berk. & M.A. Curtis,
Polyporus parvulus Schwein.,
Polystictus abietinus (Dicks.) Fr.,
Polystictus parvulus (Schwein.) Cooke,
Poria dentipora (Pers.) Cooke,
Poria favillacea (Berk. & M.A. Curtis) Sacc.,
Trametes abietina (Dicks.) Pilát, in Kavina & Pilát,
Trametes abietina (Dicks.) Pilát, in Kavina & Pilát, var. abietina[2].

W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten wcześniej miał nazwę niszczyk jodłowy, a także: bedłka jodłowa, siatkowiec jodłowy, huba jodłowa, żagiew jodłowa, hubczak jodłowy. Władysław Wojewoda jednak uważa je za błędne, gdyż gatunek ten występuje nie tylko na jodle i proponuje nazwę niszczyk iglastodrzewny[3].

Owocnik

Jednoroczny. Szerokość od kilku do kilkunastu cm. Cienki, o zmiennym kształcie. Zazwyczaj jest rozpostarto-odgięty, ale czasami półeczkowaty, półkulisty lub całkiem rozpostarty. Brzeg cienki i ostry. Do podłoża przyrasta górna powierzchnią, która jest nierówna, filcowata i ma kolor od białawego poprzez białoszary, szarawy do szarożółtawego[4].

Hymenofor

Rurkowaty. Pory za młodu pięknie fioletowe, zwłaszcza przy brzegu, nieraz daleko zbiegające na drewno[5].

Miąższ

Cienki, dwuwarstwowy, elastyczny, skórzastowoskowaty[4].

Cechy mikroskopowe;

Podstawki zgrubiałe, o rozmiarach 13–15 × 5–6 μm z 4 sterygmami. Zarodniki cylindryczne i nieco wygięte, gładkie, bezbarwne, nieamyloidalne. Mają rozmiar 6–7,5 × 2–2,5 μm. Licznie występują cystydy o średnicy do 47 μm, zazwyczaj są inkrustowane, osadzone w hymenium, lub wystające ponad nim do 15 μm. Strzępki bezbarwne, rzadko rozgałęzione, ze sprzążkami. Mają grubość 2–4 μm[6]

Występuje na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy i Afryki, ale najliczniej notowany jest na półkuli północnej w strefie klimatu umiarkowanego[7]. Owocniki tworzy przez cały rok. Rośnie w lasach na drewnie drzew iglastych. Zasiedla sosnę, świerka, jodłę, modrzewia, a także wiele uprawianych w Polsce gatunków egzotycznych drzew iglastych. Występuje na obszarze całej Polski i jest pospolity[3].

Grzyb niejadalny, saprotrof, jako jeden z pierwszych grzybów zasiedlający martwe drewno[8]. Powoduje białą zgniliznę drewna[9].

Czasami na jego owocnikach rozwija się inny grzyb – szkieletnica różowoszara (Skeletocutis carneogrisea)[10].

  • niszczyk ząbkowaty (Trichaptum fuscoviolaceum), również występujący na drewnie drzew iglastych, ale różni się blaszkowato-ząbkowatym hymenoforem[4].
  • niszczyk pergaminowy (Trichaptum biforme) o kolorze liliowym lub szarawym, również przyrasta bokiem, ale rośnie tylko na drzewach liściastych[4].
  • skórowiec fioletowawy (Veluticeps abietina). Ma podobną barwę i również rośnie na drzewach iglastych, ale odróżnia się hymenoforem[4].
  1. ↑ abc Index Fungorum. [dostęp 2013-11-12]. (ang.).
  2. ↑ Species Fungorum. [dostęp 2012-010-09]. (ang.).zły zapis daty dostępu
  3. ↑ ab Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
  4. ↑ abcde Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
  5. ↑ Edmund Garnweidner, Hertha Garnweidner, Alicja Borowska, Alina Skirgiełło: Grzyby : przewodnik do poznawania i oznaczania grzybów Europy Środkowej. Warszawa: MUZA SA, 2006, s. 180. ISBN 83-7319-976-4.
  6. ↑ Mycobank. Trichaptum abietinum. [dostęp 2014-08-18].
  7. ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-08-18].
  8. ↑ Andreas Gminder: Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. 2008. ISBN 978-83-258-0588-3.
  9. ↑ Piotr Łakomy, Hanna Kwaśna: Atlas hub. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2008. ISBN 978-83-7073-650-7.
  10. ↑ Mycobank. Skeletocutis carneogrisea. [dostęp 2017-10-19].