[{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BlogPosting","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2016\/03\/26\/gawlow-wojewodztwo-malopolskie-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#BlogPosting","mainEntityOfPage":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2016\/03\/26\/gawlow-wojewodztwo-malopolskie-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","headline":"Gaw\u0142\u00f3w (wojew\u00f3dztwo ma\u0142opolskie) \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","name":"Gaw\u0142\u00f3w (wojew\u00f3dztwo ma\u0142opolskie) \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","description":"Artyku\u0142 50\u00b01\u203234\u2033N 20\u00b027\u203245\u2033E – b\u0142\u0105d 39 m WD 50\u00b01’N, 20\u00b027’E – b\u0142\u0105d 2327 m Odleg\u0142o\u015b\u0107 1456 m Gaw\u0142\u00f3w \u2013 wie\u015b","datePublished":"2016-03-26","dateModified":"2016-03-26","author":{"@type":"Person","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/#Person","name":"lordneo","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/","image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","url":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","height":96,"width":96}},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Enzyklop\u00e4die","logo":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","width":600,"height":60}},"image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/thumb\/1\/1d\/Information_icon4.svg\/16px-Information_icon4.svg.png","url":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/thumb\/1\/1d\/Information_icon4.svg\/16px-Information_icon4.svg.png","height":"16","width":"16"},"url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2016\/03\/26\/gawlow-wojewodztwo-malopolskie-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","wordCount":1689,"articleBody":"Artyku\u014250\u00b01\u203234\u2033N 20\u00b027\u203245\u2033E– b\u0142\u0105d  39 mWD50\u00b01’N, 20\u00b027’E– b\u0142\u0105d2327 m  Odleg\u0142o\u015b\u01071456 mGaw\u0142\u00f3w \u2013 wie\u015b w Polsce po\u0142o\u017cona w wojew\u00f3dztwie ma\u0142opolskim, w powiecie boche\u0144skim, w gminie Bochnia. Znajduje si\u0119 na Podg\u00f3rzu Boche\u0144skim, na prawym brzegu rzeki Raba[4].W latach 1975\u20131998 miejscowo\u015b\u0107 administracyjnie nale\u017ca\u0142a do wojew\u00f3dztwa tarnowskiego. Integralne cz\u0119\u015bci miejscowo\u015bci: G\u0119siarnia, Niemiecka Wie\u015b, Polska Wie\u015b, Zastawie[5].W miejscowo\u015bci ma swoj\u0105 siedzib\u0105 parafia \u015bw. Andrzeja Boboli. W strukturze ko\u015bcio\u0142a rzymskokatolickiego parafia nale\u017cy do metropolii krakowskiej, diecezji tarnowskiej, dekanatu Bochnia Wsch\u00f3d.  Herbem wsi jest panna w z\u0142otym polu, w czerwonej sukni, z rozpuszczonymi w\u0142osami, w koronie z\u0142otej, na nied\u017awiedziu czarnym, krocz\u0105cym. Poniewa\u017c nie odnaleziono god\u0142a wcze\u015bniejszej osady, historycy proponuj\u0105 wykorzysta\u0107 herb Rawicz, nale\u017c\u0105cy do za\u0142o\u017cycieli i pierwszych w\u0142a\u015bcicieli wsi.Nazwa wioski wed\u0142ug Piotra Galasa jest nazw\u0105 patroniczn\u0105 i pochodzi od imienia Gawe\u0142.W Gaw\u0142owie znajduje si\u0119 Zesp\u00f3\u0142 Szk\u00f3\u0142 Gminnych im. Miko\u0142aja Kopernika[6], w kt\u00f3rej ucz\u0105 si\u0119 dzieci z klas szko\u0142y podstawowej oraz gimnazjum. Pod patronatem szko\u0142y dzia\u0142a szkolne obserwatorium astronomiczne, kt\u00f3re zosta\u0142o otwarte 21 czerwca 2007 roku. Obok szko\u0142y znajduje si\u0119 gminne przedszkole.Table of ContentsHistoria wczesnego osadnictwa na terenach obecnego Gaw\u0142owa[edytuj | edytuj kod]Gaw\u0142\u00f3w w okresie od XIV do XVII wieku[edytuj | edytuj kod]Gaw\u0142\u00f3w w okresie porozbiorowym[edytuj | edytuj kod]Inne zabytki[edytuj | edytuj kod]Historia wczesnego osadnictwa na terenach obecnego Gaw\u0142owa[edytuj | edytuj kod]Na terenie dzisiejszego Gaw\u0142owa, w dolinie Raby znaleziono materia\u0142y neolityczne, kt\u00f3re \u015bwiadcz\u0105 o zasiedleniu teren\u00f3w w tym okresie przez ludno\u015b\u0107 r\u00f3\u017cnych grup kulturowych. W trakcie bada\u0144 powierzchniowych odkryto tak\u017ce \u015blady osadnictwa wczesno\u015bredniowiecznego z XI\u2013XIII wieku.Gaw\u0142\u00f3w w okresie od XIV do XVII wieku[edytuj | edytuj kod]Jako dziedzice Gaw\u0142owa byli w okresie 1365\u20131419 po\u015bwiadczeni trzej kolejni w\u0142a\u015bciciele: Leonard, jego syn Leonard i krewny Dominik. Przodkowie Leonarda prawdopodobnie ju\u017c sto lat wcze\u015bniej osiedlili si\u0119 na terenie po\u0142udniowej Boche\u0144szczyzny. Pierwsze dokumenty (\u201eInter villam Gavlov et Puszczynam siue Niepolomice\u201d) wymieniaj\u0105 Gaw\u0142\u00f3w dopiero w 1365 roku. W\u00f3wczas to Kazimierz Wielki przyby\u0142 do Gaw\u0142owa i osobi\u015bcie w towarzystwie swego orszaku i zaprzysi\u0119\u017conych \u015bwiadk\u00f3w wyznaczy\u0142 granic\u0119 wsi. Wydarzenie to by\u0142o skutkiem skargi, jak\u0105 z\u0142o\u017cy\u0142 pierwszy, znany w\u0142a\u015bciciel wioski \u2013 Leonard na zarz\u0105dc\u0119 d\u00f3br niepo\u0142omickich, W\u0142adys\u0142awowi \u0141okietkowi. Kr\u00f3l nie ograniczy\u0142 si\u0119 tylko do wytyczenia spornej granicy z dobrami niepo\u0142omickimi, ale wyznaczy\u0142 r\u00f3wnie\u017c granic\u0119 Gaw\u0142owa z przylegaj\u0105cymi wioskami. Osada by\u0142a w\u00f3wczas dwukrotnie wi\u0119ksza ni\u017c obecnie, bo nale\u017ca\u0142y do niej tereny dzisiejszego Baczkowa i Gaw\u0142\u00f3wka (pocz\u0105tkowo Wola Gaw\u0142owska). Przy tej okazji Gaw\u0142\u00f3w otrzyma\u0142 od kr\u00f3la prawo magdeburskie i immunitet s\u0105dowy. Lokacja na prawie magdeburskim uprawnia\u0142a do targu raz na tydzie\u0144, co wp\u0142ywa\u0142o na rozw\u00f3j wsi jako o\u015brodka rolniczo \u2013 handlowego.Mi\u0119dzy 1419 a 1433 posiad\u0142o\u015bci dotychczas szlacheckie gaw\u0142owskie (Gaw\u0142\u00f3w, Gaw\u0142\u00f3wek i Baczk\u00f3w) sta\u0142y si\u0119 w\u0142asno\u015bci\u0105 kr\u00f3lewsk\u0105 i by\u0142y w zasi\u0119gu d\u00f3br niepo\u0142omickich. W 1433 Gaw\u0142\u00f3w zastawiony zosta\u0142 przez kr\u00f3la Miko\u0142ajowi Stadnickiemu, a od 1464 na sta\u0142e znajdowa\u0142 si\u0119 w r\u0119kach szlacheckich, za\u015b dwie pozosta\u0142e wsie (Gaw\u0142\u00f3wek i Baczk\u00f3w) powr\u00f3ci\u0142y do d\u00f3br monarszych. W 1465 Gaw\u0142owem przej\u015bciowo w\u0142adali Kmitowie, b\u0119d\u0105cy w\u0142a\u015bcicielami Wi\u015bnicza. Jednak zbyt odleg\u0142e po\u0142o\u017cenie Gaw\u0142owa od Wi\u015bnicza zadecydowa\u0142o o odsprzeda\u017cy tych ziem.W II po\u0142owie XV wieku osad\u0105 w\u0142adali Kuropatwowie z \u0141a\u0144cuchowa, herbu Szreniawa (Szreniawici). W tym czasie na terenie regionu boche\u0144skiego nast\u0105pi\u0142 silny rozw\u00f3j przemys\u0142u spo\u017cywczego. Rzemios\u0142a spo\u017cywcze powi\u0105zane by\u0142y \u015bci\u015ble z hodowl\u0105 byd\u0142a i trzody w samej Bochni i wsiach okolicznych. W Gaw\u0142owie zbudowano m\u0142yn (pierwsza wzmianka o nim pochodzi z 1395), w wiosce by\u0142a r\u00f3wnie\u017c karczma. S\u0142odownictwo i piwowarstwo by\u0142o oparte na produkcji s\u0142odu w miejscowych m\u0142ynach oraz o plantacjach chmielu. Gaw\u0142\u00f3w by\u0142 g\u0142\u00f3wnym dostawc\u0105 ryb s\u0142odkowodnych do Bochni. Posiada\u0142 \u201erybniki\u201d w pobli\u017cu Grobki, po kt\u00f3rych zosta\u0142a nazwa przysi\u00f3\u0142ka Zastawie. Przez Gaw\u0142\u00f3w wiod\u0142a droga solna z Bochni, przez U\u015bcie Solne ku S\u0142omnikom. Szlak solny u\u015bciecki by\u0142 pod bezpo\u015bredni\u0105 opiek\u0105 i kontrol\u0105 \u017cupy boche\u0144skiej, ona te\u017c, jak \u015bwiadczy ordynacja z 1626, naprawia\u0142a drog\u0119 przez Gaw\u0142\u00f3w.Gaw\u0142\u00f3w w okresie porozbiorowym[edytuj | edytuj kod]W czasie I rozbioru Polski, gdy Boche\u0144szczyzna znalaz\u0142a si\u0119 w r\u0119kach austriackich, Gaw\u0142\u00f3w nale\u017ca\u0142 do dominium krzeczowskiego. Sta\u0142o si\u0119 to w czerwcu 1772 roku. Dobrami krzeczowskimi zarz\u0105dza\u0142 wtedy podstaro\u015bci Ignacy Dydy\u0144ski, jednak te dobra utraci\u0142. Austriacy przej\u0119li bowiem polskie kr\u00f3lewszczyzny. Na og\u00f3\u0142 jednak szybko si\u0119 ich wyzbywali w drodze licytacji publicznej, poniewa\u017c d\u0105\u017cyli do jak najszybszego dora\u017anego wzbogacenia skarbu monarchii.W latach 1785\u20131790 w Gaw\u0142owie nast\u0105pi\u0142a kolonizacja niemiecka tzw. j\u00f3zefi\u0144ska. W pierwszym okresie nast\u0105pi\u0142 masowy nap\u0142yw kolonist\u00f3w. Koloni\u015bci musieli najpierw dosta\u0107 w Wiedniu paszporty kolonizacyjne, p\u00f3\u017aniej wysy\u0142ani byli do poszczeg\u00f3lnych miejscowo\u015bci w Galicji. Tam z kolei nie zawsze by\u0142y przygotowane dla nich parcele i domy. Spowodowa\u0142o to wydanie czasowego wstrzymania nap\u0142ywu kolonist\u00f3w i ich podzia\u0142 na grupy i klasy. Uprzywilejowani byli ci, kt\u00f3rzy posiadali w\u0142asny maj\u0105tek, oni te\u017c dostawali wi\u0119ksze parcele i domy na koszt pa\u0144stwa. Reszta przyje\u017cd\u017ca\u0142a na w\u0142asne ryzyko. Jednym z wa\u017cniejszych o\u015brodk\u00f3w kolonizacji sta\u0142a si\u0119 Bochnia, na kt\u00f3r\u0105 zaborcy zwr\u00f3cili szczeg\u00f3ln\u0105 uwag\u0119 w zwi\u0105zku z zaw\u0142adni\u0119ciem kopalni soli. Bardziej intensywna dzia\u0142alno\u015b\u0107 kolonizacyjna rozpocz\u0119\u0142a si\u0119 po \u015bmierci cesarzowej Marii Teresy i wst\u0105pieniu na tron jej syna J\u00f3zefa II, kt\u00f3ry wzoruj\u0105c si\u0119 na rozwi\u0105zaniach kolonizacyjnych Fryderyka Wielkiego wyda\u0142 nowy patent kolonizacyjny. Celem rozpocz\u0119tych dzia\u0142a\u0144 mia\u0142o by\u0107 \u201eprzyj\u015bcie krajowi z pomoc\u0105 w podniesieniu stanu gospodarki\u201d. Dopuszcza\u0142 on tak\u017ce kolonizacj\u0119 rolnicz\u0105, w odr\u00f3\u017cnieniu od patentu kolonizacyjnego swojej matki.Koloni\u015bci, kt\u00f3rzy przybyli do Gaw\u0142owa, utworzyli Nowy Gaw\u0142\u00f3w. Za\u0142o\u017cyli oni tu na mocy Patentu tolerancyjnego zb\u00f3r lutera\u0144ski, dla kt\u00f3rego w 1809 wybudowali drewniany dom modlitwy, kt\u00f3ry stoi do dzi\u015b.\u00a0Osobny artyku\u0142: zb\u00f3r lutera\u0144ski w Nowym Gaw\u0142owie.Gmina ewangelicka w Gaw\u0142owie utrzyma\u0142a w s\u0105siednich Majkowicach (obecnie remiza OSP) prywatn\u0105 szko\u0142\u0119 dla mniejszo\u015bci niemieckiej. Koloni\u015bci gaw\u0142owscy pracowali w kopalni soli w Bochni. Szybko zasymilowali si\u0119 z miejscow\u0105 ludno\u015bci\u0105, cz\u0119\u015b\u0107 z nich przyj\u0119\u0142a nawet katolicyzm. Du\u017cym problemem by\u0142a niewystarczaj\u0105ca liczba kwater, co przyczyni\u0142o si\u0119 do wyrzucania z dom\u00f3w \u017byd\u00f3w, kt\u00f3rzy nie p\u0142acili podatk\u00f3w. Jednak p\u00f3\u017aniej zacz\u0119to p\u0142aci\u0107 ch\u0142opom i \u017bydom za wynajmowanie pomieszcze\u0144 dla kolonist\u00f3w. Ba\u0142agan organizacyjny zwi\u0105zany z kolonizacj\u0105, brak domostw, szerz\u0105ce si\u0119 choroby i wysokie koszty spowodowa\u0142y, \u017ce 4 sierpnia 1785 cesarz wstrzyma\u0142 \u2013 formalnie czasowo, jednak w praktyce na zawsze \u2013 akcj\u0119 kolonizacyjn\u0105.W 1834 poprzez licytacj\u0119 w\u0142a\u015bcicielem Nowego i Starego Gaw\u0142owa zosta\u0142 Jakub \u0141asi\u0144ski. W 1835 w po\u015bwiadczonym dokumencie zakupu klucza krzeczowskiego przez Edwarda Homolacsa, zosta\u0142 wymieniony Stary i Nowy Gaw\u0142\u00f3w.Obiekty wpisane do rejestru zabytk\u00f3w nieruchomych wojew\u00f3dztwa ma\u0142opolskiego[7].Inne zabytki[edytuj | edytuj kod]"},{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BreadcrumbList","itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":1,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/#breadcrumbitem","name":"Enzyklop\u00e4die"}},{"@type":"ListItem","position":2,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2016\/03\/26\/gawlow-wojewodztwo-malopolskie-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#breadcrumbitem","name":"Gaw\u0142\u00f3w (wojew\u00f3dztwo ma\u0142opolskie) \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia"}}]}]