[{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BlogPosting","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2016\/04\/27\/mistra-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#BlogPosting","mainEntityOfPage":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2016\/04\/27\/mistra-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","headline":"Mistra \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","name":"Mistra \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","description":"Mistra (gr. \u039c\u03c5\u03c3\u03c4\u03c1\u03ac\u03c2, Mistras) \u2013 miejscowo\u015b\u0107 w Grecji, w administracji zdecentralizowanej Peloponez, Grecja Zachodnia i Wyspy Jo\u0144skie, w regionie Peloponez,","datePublished":"2016-04-27","dateModified":"2016-04-27","author":{"@type":"Person","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/#Person","name":"lordneo","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/","image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","url":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","height":96,"width":96}},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Enzyklop\u00e4die","logo":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","width":600,"height":60}},"image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/thumb\/8\/8d\/Mistra_12.jpg\/200px-Mistra_12.jpg","url":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/thumb\/8\/8d\/Mistra_12.jpg\/200px-Mistra_12.jpg","height":"150","width":"200"},"url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2016\/04\/27\/mistra-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","wordCount":2125,"articleBody":"Mistra (gr. \u039c\u03c5\u03c3\u03c4\u03c1\u03ac\u03c2, Mistras) \u2013 miejscowo\u015b\u0107 w Grecji, w administracji zdecentralizowanej Peloponez, Grecja Zachodnia i Wyspy Jo\u0144skie, w regionie Peloponez, w jednostce regionalnej Lakonia. Historyczna siedziba gminy Sparta. W 2011 roku liczy\u0142a 448 mieszka\u0144c\u00f3w[1].  Mistra to niezamieszka\u0142e ju\u017c, ufortyfikowane miasto \u015bredniowieczne, w Grecji, po\u0142o\u017cone na zboczach g\u00f3r Tajget na Peloponezie, w pobli\u017cu wsp\u00f3\u0142czesnej Sparty, aktualnie o statusie muzeum. W roku 1989 zesp\u00f3\u0142 architektoniczny obejmuj\u0105cy fortec\u0119, pa\u0142ac, ko\u015bcio\u0142y i klasztory zosta\u0142 wpisany na list\u0119 \u015bwiatowego dziedzictwa UNESCO. Stanowi najlepiej na \u015bwiecie zachowany przyk\u0142ad miasta bizanty\u0144skiego, jakkolwiek o powierzchni 61-krotnie mniejszej od dawnego Konstantynopola. Poza obr\u0119bem fortyfikacji istnieje miejscowo\u015b\u0107 wsp\u00f3\u0142czesna, tej\u017ce nazwy, z zapleczem gospodarczym i turystycznym.Miasto zosta\u0142o za\u0142o\u017cone przez Norman\u00f3w w 1205 roku, gdy w rezultacie czwartej krucjaty zaj\u0119ty zosta\u0142 Konstantynopol. W 1249 roku ksi\u0105\u017c\u0119 Achai Wilhelm II Villehardouin wybudowa\u0142 w Mistrze zamek, kt\u00f3ry mia\u0142 strzec tej cz\u0119\u015bci jego posiad\u0142o\u015bci na Peloponezie. W roku 1261 miasto wraz z innymi fortami po\u0142udniowo-wschodniego Peloponezu zwr\u00f3cone zosta\u0142o Bizancjum jako cz\u0119\u015b\u0107 okupu za Wilhelma II, pojmanego dwa lata wcze\u015bniej, w trakcie bitwy pod Pelagoni\u0105.  Mistra przyci\u0105ga\u0107 zacz\u0119\u0142a zamo\u017cn\u0105 ludno\u015b\u0107 greck\u0105, porzucaj\u0105c\u0105 tereny okupowane przez Norman\u00f3w. Rozpocz\u0105\u0142 si\u0119 szybki rozw\u00f3j. Micha\u0142 VIII Paleolog ustanowi\u0142 tu stolic\u0119 nowego Despotatu Morei. Terytorium pocz\u0105tkowo obj\u0119\u0142o po\u0142udniowo-wschodni Peloponez, pokrywaj\u0105c si\u0119 z dawnymi terytoriami Sparty, nast\u0119pnie stopniowo rosn\u0105c. Mistra, jako stolica despotatu, zarz\u0105dzana by\u0142a przez rodzin\u0119 cesarza. Funkcj\u0119 despoty pe\u0142nili zwykle synowie lub bracia cesarza, cz\u0119sto przewidziani na nast\u0119pc\u00f3w tronu. Za despoty Teodora I Paleologa Mistra sta\u0142a si\u0119 drugim, po Konstantynopolu, pod wzgl\u0119dem wa\u017cno\u015bci miastem cesarstwa, powsta\u0142 pa\u0142ac, stanowi\u0105cy drug\u0105 w pa\u0144stwie rezydencj\u0119 cesarzy. Przez wiek XIV i pierwsze dekady XV stulecia Mistra przekszta\u0142ci\u0142a si\u0119 w kulturalne i intelektualne centrum \u015bwiata bizantyjskiego. Wspiera\u0142a odrodzenie sztuki, przyci\u0105ga\u0142a znakomitych uczonych i teolog\u00f3w. W\u015br\u00f3d nich humanista i neoplato\u0144ski filozof Gemistos Plethon, kt\u00f3ry mieszka\u0142 w mie\u015bcie do czasu \u015bmierci w 1452 roku. Dokona\u0142 on reinterpretacji my\u015bli plato\u0144skiej. Jego rewolucyjne koncepcje zak\u0142ada\u0142y, i\u017c ziemia powinna by\u0107 rozdzielona pomi\u0119dzy pracuj\u0105cych, za\u015b rozum powinien sta\u0107 na r\u00f3wni z religi\u0105. Zwolennicy filozofa, nauczaj\u0105cy po upadku Mistry we W\u0142oszech, wywarli znaczny wp\u0142yw na rozw\u00f3j w\u0142oskiego renesansu w Rzymie i Florencji. W Mistrze rozkwit prze\u017cywa\u0142a r\u00f3wnie\u017c architektura bizantyjska. W mie\u015bcie powsta\u0142y liczne nowe obiekty sakralne, wie\u0144czone kopu\u0142ami i zdobione freskami.W roku 1460, tj. w 7 lat po upadku Konstantynopola, despota Demetriusz II Paleolog podda\u0142 Mistr\u0119 su\u0142tanowi Mehmedowi II Zdobywcy. Wielu mieszka\u0144c\u00f3w emigrowa\u0142o, administracj\u0119 Morei przeniesiono do Tripolitsy, a oddalone od morza miasto utraci\u0142o dla su\u0142tan\u00f3w znaczenie strategiczne. Po korzystniejszym okresie okupacji weneckiej 1687\u20131715, powr\u00f3t pod w\u0142adz\u0119 osma\u0144sk\u0105 przyni\u00f3s\u0142 kolejny zast\u00f3j i sta\u0142e ubo\u017cenie. W latach 1770 i 1825 wybucha\u0142y rozleg\u0142e po\u017cary.Najwi\u0119ksze szkody w substancji budowlanej powsta\u0142y zwi\u0105zane s\u0105 jednak z okresem po odzyskaniu przez Grecj\u0119 niepodleg\u0142o\u015bci. Z rozkazu i z pomoc\u0105 kr\u00f3la Ottona, miasto przeniesiono wtedy na odleg\u0142\u0105 o 7\u00a0km lokalizacj\u0119 r\u00f3wninn\u0105, jako now\u0105 Spart\u0119. Cz\u0119\u015bciowej rozbi\u00f3rce i w jej efekcie szybko post\u0119puj\u0105cej ruinie, uleg\u0142a wtedy wi\u0119kszo\u015b\u0107 budynk\u00f3w. We wrze\u015bniu 1944 ruiny Mistry by\u0142y miejscem likwidacji, w zaciek\u0142ej walce, jednego z niemieckich Batalion\u00f3w Bezpiecze\u0144stwa, \u015bciganego przez ELAS i milicje powsta\u0144cze[2]. Ostatni mieszka\u0144cy opu\u015bcili \u015bredniowieczn\u0105 cz\u0119\u015b\u0107 Mistry w I po\u0142owie XX wieku. Prace zabezpieczaj\u0105ce, nast\u0119pnie tak\u017ce niekt\u00f3re rekonstrukcje, podj\u0119to w II po\u0142owie XX wieku.Table of Contents  Mitr\u00f3polis[edytuj | edytuj kod]Klasztor Pand\u00e1nassa[edytuj | edytuj kod]Klasztor Perivl\u00e9ptos[edytuj | edytuj kod]Klasztor Vrondochi\u00f3n[edytuj | edytuj kod]Ko\u015bci\u00f3\u0142 Ag\u00eda Sof\u00eda[edytuj | edytuj kod]Pa\u0142ac Despot\u00f3w[edytuj | edytuj kod]Zamek[edytuj | edytuj kod]Mitr\u00f3polis[edytuj | edytuj kod]  Katedra Mitr\u00f3polis jest najstarsz\u0105 \u015bwi\u0105tyni\u0105 w Mistrze. Zosta\u0142a wzniesiona w pobli\u017cu dolnej bramy wej\u015bciowej w latach 1270\u20131292, za panowania Micha\u0142a VIII Paleologa. Pocz\u0105tkowo by\u0142a to budowla z naw\u0105 g\u0142\u00f3wn\u0105 nakryt\u0105 sklepieniem kolebkowym i dwiema nawami bocznymi. Kopu\u0142\u0119 wzniesiono na pocz\u0105tku XV wieku. Na marmurowej p\u0142ycie wmurowanej w posadzk\u0119 widnieje dwug\u0142owy orze\u0142, symbol Bizancjum, upami\u0119tniaj\u0105cy koronacj\u0119 Konstantyna XI Paleologa, ostatniego cesarza bizantyjskiego, kt\u00f3ra mia\u0142a miejsce w katedrze w 1448 roku. Najstarsze freski w p\u00f3\u0142nocno-wschodniej nawie przedstawiaj\u0105 m\u0119cze\u0144stwo i z\u0142o\u017cenie do grobu \u015bwi\u0119tego Dymitra, patrona ko\u015bcio\u0142a. Po przeciwnej stronie umieszczono p\u00f3\u017aniejsze malowid\u0142a przedstawiaj\u0105ce cuda Chrystusa m.in. uzdrowienie tr\u0119dowatego i cud w Kanie oraz \u017cycie Matki Boskiej. Powsta\u0142y one w latach \u015bwietno\u015bci Mistry, poprzedzaj\u0105cych upadek miasta. W narteksie znajduj\u0105 si\u0119 malowid\u0142a przedstawiaj\u0105ce Przygotowanie Tronu S\u0105du Ostatecznego. Ten sam temat zosta\u0142 powt\u00f3rzony w zakrystii.Klasztor Pand\u00e1nassa[edytuj | edytuj kod]\u017be\u0144ski klasztor Pand\u00e1nassa (Kr\u00f3lowej \u015awiata) jest obecnie jedynym zamieszkanym obiektem na terenie Mistry. Ko\u015bci\u00f3\u0142 klasztorny z 1428 roku zachowuje doskona\u0142e proporcje pomi\u0119dzy elementami gotyckimi i bizantyjskimi. By\u0142 ostatni\u0105 \u015bwi\u0105tyni\u0105 wzniesion\u0105 w mie\u015bcie. W\u015br\u00f3d fresk\u00f3w pochodz\u0105cych z r\u00f3\u017cnych okres\u00f3w wyr\u00f3\u017cniaj\u0105 si\u0119 malowid\u0142a z XV wieku, a zw\u0142aszcza eksponowany w galerii cykl przedstawiaj\u0105cy sceny z \u017cycia Chrystusa m.in. Wskrzeszenie \u0141azarza na p\u00f3\u0142nocno-wschodnim sklepieniu. Wi\u0119kszo\u015b\u0107 fresk\u00f3w powsta\u0142a w latach 1687\u20131715, gdy miasto znajdowa\u0142o si\u0119 pod panowaniem weneckim. W nawie po\u0142udniowo-wschodniej przedstawiono Wjazd do Jerozolimy, za\u015b naprzeciwko \u2013 Zst\u0105pienie do otch\u0142ani.Klasztor Perivl\u00e9ptos[edytuj | edytuj kod]  Klasztor zosta\u0142 za\u0142o\u017cony w 1310 roku. Jednokopu\u0142owy, cz\u0119\u015bciowo wykuty w skale ko\u015bci\u00f3\u0142 zdobi najlepiej zachowany cykl fresk\u00f3w w Mistrze. Malowid\u0142a pochodz\u0105 w wi\u0119kszo\u015bci z XIV wieku. We wn\u0119trze kopu\u0142y znajduje si\u0119 przedstawienie Chrystusa Pantokratora w otoczeniu Marii i prorok\u00f3w, kt\u00f3rych postacie r\u00f3\u017cni\u0105 si\u0119 wielko\u015bci\u0105 w zale\u017cno\u015bci od ich rangi. W apsydzie znajduje si\u0119 wizerunek Matki Boskiej. G\u00f3rn\u0105 cz\u0119\u015b\u0107 mur\u00f3w obiega cykl fresk\u00f3w ilustruj\u0105cych sceny z \u017cycia Chrystusa m.in. Narodzenie Chrystusa, Chrzest, Przemienienie i Wjazd do Jerozolimy. Wizerunki prorok\u00f3w i \u015bwi\u0119tych przedstawione zosta\u0142y ni\u017cej, w takiej odleg\u0142o\u015bci od o\u0142tarza, jak\u0105 dyktuje znaczenie danej postaci. Nad wej\u015bcie znajduj\u0105 si\u0119 malowid\u0142a przedstawiaj\u0105ce Niewiernego Tomasza i Zes\u0142anie Ducha \u015awi\u0119tego.Klasztor Vrondochi\u00f3n[edytuj | edytuj kod]  Klasztor stanowi\u0142 centrum \u017cycia kulturalnego i intelektualnego XV-wiecznej Mistry. W jego murach naucza\u0142 neoplato\u0144ski filozof Gemistos Plethon. Do dzi\u015b zachowa\u0142y si\u0119 pozosta\u0142o\u015bci po dawnych celach mnich\u00f3w. Na terenie klasztornym sta\u0142y niegdy\u015b dwa ko\u015bcio\u0142y. Starszy z nich, Agi\u00ed The\u00f3dorii, powsta\u0142 w 1295 roku. Jego kopu\u0142a wsparta na o\u015bmiu \u0142ukach jest najwi\u0119ksza w ca\u0142ym mie\u015bcie. W nowszym, pochodz\u0105cym w 1310 roku ko\u015bciele Afendik\u00f3 znajduj\u0105 si\u0119 dobrze zachowane freski z okresu jego budowy. Na sklepieniu po\u0142udniowym przedstawiono Chrzest Chrystusa, za\u015b nad o\u0142tarzem \u2013 Wniebowst\u0105pienie. Najlepiej zachowane freski znajduj\u0105 si\u0119 w p\u00f3\u0142nocnej cz\u0119\u015bci narteksu. Sklepienie wie\u0144czy sze\u015b\u0107 kopu\u0142.Ko\u015bci\u00f3\u0142 Ag\u00eda Sof\u00eda[edytuj | edytuj kod]  Ko\u015bci\u00f3\u0142 Ag\u00eda Sof\u00eda zosta\u0142 wzniesiony w 1350 roku. S\u0142u\u017cy\u0142 jako kaplica Pa\u0142acu Despot\u00f3w. We wn\u0119trzu \u015bwi\u0105tyni zachowa\u0142a si\u0119 posadzka wykonana z wielobarwnego marmuru. Bardzo dobrze zachowa\u0142y si\u0119 r\u00f3wnie\u017c freski \u2013 Chrystus Pantokrator i Narodziny Matki Boskiej, kt\u00f3re zosta\u0142y niegdy\u015b przykryte przez Turk\u00f3w warstw\u0105 bia\u0142ego tynku. W czasach okupacji tureckiej w ko\u015bciele zorganizowano bowiem meczet. Do dzisiejszych czas\u00f3w przetrwa\u0142y r\u00f3wnie\u017c fragmenty refektarza oraz cel mnich\u00f3w z przyleg\u0142ego klasztoru.Pa\u0142ac Despot\u00f3w[edytuj | edytuj kod]Pa\u0142ac jest konstrukcj\u0105 dwuskrzyd\u0142ow\u0105. Budow\u0119 skrzyd\u0142a p\u00f3\u0142nocno-wschodniego rozpocz\u0119li Frankowie. Skrzyd\u0142o p\u00f3\u0142nocno-zachodnie, wzniesione po 1348 roku, jest rzadkim przyk\u0142adem bizantyjskiej architektury \u015bwieckiej. Znajduje si\u0119 w nim sala tronowa w\u0142adc\u00f3w w dynastii Kantakuzen\u00f3w i Paleolog\u00f3w. Dziedziniec zamkowy w czasach despot\u00f3w by\u0142 o\u015brodkiem \u017cycia publicznego, za\u015b w czasie panowania tureckiego pe\u0142ni\u0142 funkcj\u0119 bazaru.Zamek[edytuj | edytuj kod]Zamek wznosi si\u0119 na szczycie wzg\u00f3rza ponad G\u00f3rnym Miastem. Zosta\u0142 wybudowany w 1249 roku na polecenie Wilhelma II Villehardouin. Mimo du\u017cych zmian dokonanych za czas\u00f3w bizantyjskich i tureckich, zachowa\u0142 styl frankijski. Dwa dziedzi\u0144ce otoczone s\u0105 podw\u00f3jn\u0105 \u015bcian\u0105 kurtynow\u0105."},{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BreadcrumbList","itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":1,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/#breadcrumbitem","name":"Enzyklop\u00e4die"}},{"@type":"ListItem","position":2,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2016\/04\/27\/mistra-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#breadcrumbitem","name":"Mistra \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia"}}]}]