Popowo Stare – Wikipedia, wolna encyklopedia

Popowo Stare – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie wolsztyńskim, w gminie Przemęt.

Wzmiankowana była po raz pierwszy w 1361 r. Pierwotnie należała do Popowskich, później do Rozdrażewskich, Jeziorkowskich i Gawrońskich. Być może w średniowieczu była to siedziba rycerska, po której pozostały relikty fosy. W początkach XVIII w. wieś należała do Rogalińskich, którzy mieli tu dwór kryty strzechą, a od poł. XVIII w. majątek należał do Szołdrskich z Czempinia. Popowo było wówczas miejscem zjazdów szlacheckich, związanych z działalnością patriotyczną. W 1 poł. XIX w. Popowo przeszło w ręce niemieckie. W tym czasie zwane było Popowem Niemieckim.

W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815-1848) miejscowość wzmiankowana jako Popowo niemieckie (niem. Deutsch Poppen) należała do wsi większych w ówczesnym pruskim powiecie Kosten rejencji poznańskiej^[3]. Popowo niemieckie należało do okręgu śmigielskiego tego powiatu i stanowiło siedzibę majątku, który należał wówczas do J. Szołdrskiego^[3]. Według spisu urzędowego z 1837 roku Popowo niemieckie liczyło 254 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 29 dymów (domostw)^[3].

W 1832 r. ukrywał się tu gen. Klemens Kołaczkowski, jeden z przywódców powstania listopadowego. Być może w tym czasie gościł tu także Adam Mickiewicz. W 1890 r. wykupił je Franciszek Ksawery Speichert. Od 1936 r. wieś była w posiadaniu rodziny Łanieckich, którzy sprzedali dwór wraz z gospodarstwem i gorzelnią w latach 70. do PGR Stare Bojanowo.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa leszczyńskiego.

• Pałac wznoszący się w południowo-wschodniej części wsi rozpoczął budować przypuszczalnie po 1781 roku Ignacy Szołdrski, a po jego wczesnej śmierci budowę kontynuowała jego żona Balbina z Suchorzewskich, która zakończyła budowę około 1785 roku. Rezydencja pomimo że była parterowa, miała wyniesiona część środkową, która mieściła wielką salę balową. Twórcą pałacu był architekt Ignacy Graff, nadworny architekt książąt Sułkowskich, który stworzył jeden z najcenniejszych przykładów późnobarokowej siedziby w Wielkopolsce. Wewnątrz zachowały się oryginalne rokokowe dekoracje sztukatorskie. W 1826 roku z inicjatywy Albertyny z Kołaczkowskich w pałacu przeprowadzono remont. S 1832 roku ukrywał się w nim generał Klemens Kołaczkowski, jeden z przywódców Powstania listopadowego. W drugiej połowie XIX wieku na skutek polityki władz zaborczych Popowo przeszło w ręce niemieckie, jednak w 1890 roku wykupił je Ksawery Speichert. On też odnowił rezydencję w 1908 roku zmieniając częściowo stolarkę. W 1938 roku Speichertowie sprzedali pałac Józefowi Łanieckiemu, od którego syna w 1976 roku rezydencję odkupił miejscowy PGR. Pałac obecnie przeżywa ponownie czasy świetności organizując liczne imprezy kulturalne i okolicznościowe w doskonale odtworzonych wnętrzach. Przy północnej ścianie dworu rośnie pomnikowa grupa pięciu cisów, a od wschodu oddziela pozostałość dawnej fosy^[4].
• Park rozciągający się przy dworze o założeniu krajobrazowym z końca XIX w. (4,00 ha), z różnorodnym drzewostanem i wieloma pomnikami przyrody, z których najgrubszym jest rosnący na północnym skraju dąb o obwodzie 640 cm. Z przodu reprezentacyjny podjazd w kształcie elipsy i brama z XIX w.
• Gorzelnia, murowana, 1901 r.
• Dom pofolwarczny, murowany, 1859 r.