[{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BlogPosting","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2016\/08\/01\/miecz-dlugi-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#BlogPosting","mainEntityOfPage":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2016\/08\/01\/miecz-dlugi-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","headline":"Miecz d\u0142ugi \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","name":"Miecz d\u0142ugi \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","description":"Miecz d\u0142ugi (pot. p\u00f3\u0142torar\u0119czny[a]) \u2013 rodzaj \u015bredniowiecznego europejskiego miecza, o stosunkowo d\u0142ugiej g\u0142owni i r\u0119koje\u015bci (umo\u017cliwiaj\u0105cej ergonomiczn\u0105 walk\u0119 obur\u0105cz). Jest","datePublished":"2016-08-01","dateModified":"2016-08-01","author":{"@type":"Person","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/#Person","name":"lordneo","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/","image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","url":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","height":96,"width":96}},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Enzyklop\u00e4die","logo":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","width":600,"height":60}},"image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/thumb\/f\/f0\/Albion_Crecy_Medieval_Sword_6_%286091944737%29_%28II%29.jpg\/400px-Albion_Crecy_Medieval_Sword_6_%286091944737%29_%28II%29.jpg","url":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/thumb\/f\/f0\/Albion_Crecy_Medieval_Sword_6_%286091944737%29_%28II%29.jpg\/400px-Albion_Crecy_Medieval_Sword_6_%286091944737%29_%28II%29.jpg","height":"86","width":"400"},"url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2016\/08\/01\/miecz-dlugi-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","wordCount":2810,"articleBody":"  Miecz d\u0142ugi (pot. p\u00f3\u0142torar\u0119czny[a]) \u2013 rodzaj \u015bredniowiecznego europejskiego miecza, o stosunkowo d\u0142ugiej g\u0142owni i r\u0119koje\u015bci (umo\u017cliwiaj\u0105cej ergonomiczn\u0105 walk\u0119 obur\u0105cz). Jest broni\u0105 sieczno-koln\u0105, umo\u017cliwiaj\u0105c\u0105 zadawanie zar\u00f3wno ci\u0119\u0107, jak i pchni\u0119\u0107. U\u017cywany od XIII do XVI wieku.  Bardzo podobnym mieczem (cz\u0119sto zaliczanym do jednej z form miecza d\u0142ugiego), jest powsta\u0142y w XIV-XV w. miecz\u00a0bastardowy\u00a0(b\u0119karci).    Ilustracja z traktatu Codex\u00a0PER\u00a0F\u00a017, ukazuj\u0105ca dwur\u0119czny chwyt na mieczu jednor\u0119cznym, X w.Za pocz\u0105tek wyodr\u0119bnienia si\u0119 mieczy d\u0142ugich, wzgl\u0119dem u\u017cywanych wcze\u015bniej mieczy jednor\u0119cznych przyjmuje si\u0119 wiek XIII. By\u0142 to jednak proces stopniowy i d\u0142ugi, a obu typ\u00f3w mieczy u\u017cywano r\u00f3wnolegle przez ca\u0142e \u015bredniowiecze[1].Inicjatorem wyodr\u0119bnienia si\u0119 nowej konstrukcji by\u0142a najprawdopodobniej tendencja dok\u0142adania drugiej r\u0119ki do r\u0119koje\u015bci miecza jednor\u0119cznego w celu zwi\u0119kszenia szybko\u015bci i si\u0142y ciosu. Tendencj\u0119 stosowania ciasnego dwur\u0119cznego chwytu na jednor\u0119cznej r\u0119koje\u015bci mo\u017cna zaobserwowa\u0107 na \u015bredniowiecznych rycinach ju\u017c od X w., a od wieku XIII praktyka ta przedstawiana jest z wyra\u017anie wi\u0119ksz\u0105 cz\u0119stotliwo\u015bci\u0105 (w przypadku gdy przedstawiana posta\u0107 nie u\u017cywa tarczy, maj\u0105c drug\u0105 r\u0119k\u0119 woln\u0105)[1].  Ilustracja z traktatu mistrza Hansa Talhoffera, walka mieczem d\u0142ugim z pe\u0142nym chwytem dwur\u0119cznym 1467 r.Pocz\u0105wszy od XIII w. g\u0142ownie mieczy ulegaj\u0105 stopniowemu wyd\u0142u\u017ceniu (co mo\u017ce mie\u0107 zwi\u0105zek z potrzeb\u0105 zwi\u0119kszenia zasi\u0119gu broni podczas walki konnej). R\u00f3wnocze\u015bnie w celu poprawienia komfortu u\u017cytkowania i uzyskania przeciwwagi dla d\u0142u\u017cszej g\u0142owni, pewnemu wyd\u0142u\u017ceniu ulega r\u0119koje\u015b\u0107, kt\u00f3ra nadal przeznaczona jest g\u0142\u00f3wnie dla chwytu jednor\u0119cznego, jednak w razie potrzeby umo\u017cliwia wygodniejsze do\u0142o\u017cenie drugiej r\u0119ki (chwyt niepe\u0142ny \u2013 cz\u0119\u015bciowo na r\u0119koje\u015bci, a cz\u0119\u015bciowo na g\u0142owicy)[1].  Z biegiem czasu g\u0142ownia oraz r\u0119koje\u015b\u0107 ulega\u0142y dalszej ewolucji zwi\u0119kszaj\u0105c swoje rozmiary, a\u017c do po\u0142owy XIV w., kiedy to wyodr\u0119bni\u0142 si\u0119 ju\u017c miecz d\u0142ugi w swojej klasycznej postaci \u2013 z wyra\u017anie d\u0142ug\u0105 g\u0142owni\u0105 oraz r\u0119koje\u015bci\u0105 umo\u017cliwiaj\u0105c\u0105 ju\u017c pe\u0142ny chwyt dwur\u0119czny. Od tego czasu miecze o takiej konstrukcji zacz\u0119\u0142y wyra\u017anie zyskiwa\u0107 na popularno\u015bci, kt\u00f3rej szczyt przypad\u0142 na XV-XVI w. i obj\u0105\u0142 niemal ca\u0142\u0105 Europ\u0119[1].Wraz z pocz\u0105tkiem renesansu w XVI w. miecze zacz\u0119\u0142y stopniowo traci\u0107 na znaczeniu, ust\u0119puj\u0105c miejsca broni por\u0119czniejszej[b]: rapierowi w europie zachodniej, oraz szabli w Europie Wschodniej. Ostatecznie miecze zosta\u0142y ca\u0142kowicie wyparte z uzbrojenia i sprowadzone do roli broni ceremonialnej.  R\u0119koje\u015b\u0107 miecza d\u0142ugiego, umo\u017cliwiaj\u0105ca pe\u0142ny chwyt dwur\u0119cznyMiecz d\u0142ugi posiada typowy uk\u0142ad konstrukcyjny charakterystyczny dla \u015bredniowiecznego miecza europejskiego (obosieczna g\u0142ownia, otwarta r\u0119koje\u015b\u0107 zako\u0144czona g\u0142owic\u0105 oraz krzy\u017cowy najcz\u0119\u015bciej prosty jelec). W por\u00f3wnaniu z mieczem jednor\u0119cznym posiada zdecydowanie d\u0142u\u017csz\u0105 g\u0142owni\u0119 i r\u0119koje\u015b\u0107 (umo\u017cliwiaj\u0105c\u0105 chwyt dwur\u0119czny \u2013 pe\u0142ny lub cz\u0119\u015bciowy). Jednocze\u015bnie jest mniejszy i l\u017cejszy od miecza dwur\u0119cznego.Dzi\u0119ki badaniom statystycznym opublikowanym w 2015 roku uda\u0142o si\u0119 zebra\u0107 dane pozwalaj\u0105ce na okre\u015blenie typowych \u015brednich parametr\u00f3w zachowanych egzemplarzy mieczy d\u0142ugich[2].\u015arednia d\u0142ugo\u015b\u0107 ca\u0142kowita:1141,5 mm (XIV w. i wcze\u015bniejsze)1220,5 mm (XV w.)1178 mm (XVI w.)\u015arednia d\u0142ugo\u015b\u0107 g\u0142owni:898,9 mm (XIV w. i wcze\u015bniejsze)943,5 mm (XV w.)916,5 mm (XVI w.)Najkr\u00f3tszym spo\u015br\u00f3d zmierzonych egzemplarzy by\u0142 XVI\u00a0w. egzemplarz A479 nale\u017c\u0105cy do Wallace Collection (79,5\u00a0cm), natomiast najd\u0142u\u017cszym okaza\u0142 si\u0119 XV\u00a0w. egzemplarz o numerze 12706, pochodz\u0105cy z Livrustkammaren Stockholm (143,7\u00a0cm)[2].\u015arednia masa:1473,4 g (XIV w. i wcze\u015bniejsze)1647,6 g (XV w.)1700,1 g (XVI w.)Najl\u017cejszym eksponatem by\u0142 XV-wieczny ZEF 12 o masie 1015\u00a0g, natomiast najci\u0119\u017cszy by\u0142 (wskazany wcze\u015bniej jako najd\u0142u\u017cszy) egzemplarz o numerze 12706, kt\u00f3ry mia\u0142 mas\u0119 2720\u00a0g[2].Miecz d\u0142ugi stanowi\u0142 najpopularniejszy or\u0119\u017c opisywany w \u015bredniowiecznych traktatach szermierczych. By\u0142y one rodzajem podr\u0119cznik\u00f3w, cz\u0119sto bogato ilustrowanych, b\u0119d\u0105cych kompendium wiedzy autora w zakresie walki, stanowi\u0105c zbiory technik u\u017cytecznych w pojedynkach. Do czas\u00f3w wsp\u00f3\u0142czesnych zachowa\u0142y si\u0119 ich liczne egzemplarze, daj\u0105c pe\u0142ny obraz sposobu walki mieczem d\u0142ugim w wiekach \u015brednich[3][4]Szczeg\u00f3lny wp\u0142yw na rozw\u00f3j \u015bredniowiecznej szermierki mia\u0142 \u017cyj\u0105cy w XIV w. niemiecki mistrz Johannes Liechtenauer. Mimo i\u017c jego prace nie zachowa\u0142y si\u0119 w oryginale, by\u0142y cytowane przez licznych autor\u00f3w przez nast\u0119pne stulecia, stanowi\u0105c podstaw\u0119 \u015bredniowiecznej szermierki mieczem d\u0142ugim. Najstarszym zachowanym przekazem, zawieraj\u0105cym jego nauki jest traktat z 1389 r. autorstwa Hanko Doebringera, b\u0119d\u0105cego najprawdopodobniej jego bezpo\u015brednim uczniem[4][5][6].Lichtenauer wyodr\u0119bni\u0142 zasadniczo 3 rodzaje walki[6]:Blo\u00dffechten \u2013 walka piesza bez opancerzenia.Ro\u00dffechten \u2013 walka konna.Kampffechten \u2013 walka w opancerzeniu.Okre\u015bli\u0142 r\u00f3wnie\u017c 4 podstawowe postawy szermiercze w walce d\u0142ugim mieczem, z kt\u00f3rych nale\u017ca\u0142o wyprowadza\u0107 dalsze akcje. By\u0142y to[6]:  Ilustracja z traktatu Cod.\u00a044\u00a0A\u00a08 autorstwa Petera\u00a0von\u00a0Danzig z 1452\u00a0r. Przedstawia dw\u00f3ch szermierzy w standardowych pozycjach wyj\u015bciowych: P\u0142ug (z lewej) oraz W\u00f3\u0142 (z prawej)  Ilustracja z traktatu MS XIX.17-3 autorstwa Hansa\u00a0Talhoffera przedstawiaj\u0105ca technik\u0119 walki w P\u00f3\u0142mieczuOchs (w\u00f3\u0142) \u2013 miecz trzymany z boku nad g\u0142ow\u0105, sztychem zwr\u00f3cony do przeciwnika.Pflug (p\u0142ug) \u2013 miecz trzymany z boku na wysoko\u015bci biodra, sztychem zwr\u00f3cony do przeciwnika.Alber (g\u0142upiec) \u2013 miecz trzymany przed sob\u0105 na wysoko\u015bci pasa, sztychem zwr\u00f3cony ku ziemi.Vom Dach (z dachu) \u2013 miecz trzymany z boku na wysoko\u015bci g\u0142owy, sztychem zwr\u00f3cony ku g\u00f3rze.Rodzaje ataku by\u0142y natomiast podzielone na 3 podstawowe kategorie[6]:Pchni\u0119cia (wykorzystywane na dalekim dystansie):obere Ansetzen \u2013 wyprowadzane z g\u00f3ry.untere Ansetzen \u2013 wyprowadzane z do\u0142u.Uderzenia (wykorzystywane na \u015brednim dystansie, wykonywane prosto lub uko\u015bnie):Oberhau \u2013 wyprowadzane z g\u00f3ry i kierowane w d\u00f3\u0142.Unterhau \u2013 wyprowadzane z do\u0142u i kierowane w g\u00f3r\u0119.Ci\u0119cia (wykorzystywane na bliskim dystansie, poprzez mocne przy\u0142o\u017cenie ostrza i krojenie):Oberschnitt \u2013 w d\u00f3\u0142.Unterschnitt \u2013 w g\u00f3r\u0119.Wszystkie rodzaje atak\u00f3w mog\u0142y by\u0107 wykonywane zar\u00f3wno z lewej, jak i z prawej strony. Mog\u0142y by\u0107 r\u00f3wnie\u017c ze sob\u0105 \u0142\u0105czone, a opr\u00f3cz atak\u00f3w podstawowych istnia\u0142a ogromna liczba ich modyfikacji, jak i atak\u00f3w plasuj\u0105cych si\u0119 poza podstawowymi kategoriami \u2013 jak uderzenia g\u0142owic\u0105, rozbrojenia, kopni\u0119cia, ataki wykorzystuj\u0105ce techniki zapa\u015bnicze itd.[6]Lichtenauer przedstawi\u0142 r\u00f3wnie\u017c \u0142\u0105cznie 17 g\u0142\u00f3wnych technik u\u017cytecznych w czasie walki bez opancerzenia, jednak do najwa\u017cniejszych z nich zalicza\u0142 5 \u201euderze\u0144 mistrzowskich\u201d uznawanych przez niego za wyj\u0105tkowo skuteczne[6]:Zornhau (uderzenie gniewne) \u2013 silne uderzenie sko\u015bne, znad prawego ramienia odbijaj\u0105ce uderzenie przeciwnika, zako\u0144czone usytuowaniem sztychu przed twarz\u0105 oponenta i wykonaniem pchni\u0119cia.Krumphau (uderzenie krzywe) \u2013 uderzenie wycelowane w nadgarstki przeciwnika, wykonane poprzez skrzy\u017cowanie w\u0142asnych r\u0105k, po\u0142\u0105czone z unikiem wzgl\u0119dem osi ataku przeciwnika.Zwerchhau (uderzenie krzy\u017cowe) \u2013 poziome uderzenie wykonywane zazwyczaj z postawy \u201ewo\u0142u\u201d, odbijaj\u0105ce uderzenie przeciwnika i zako\u0144czone trafieniem w jego g\u0142ow\u0119.Schielhau (uderzenie k\u0105tem oka) \u2013 pionowe uderzenie g\u00f3rne, wykonywane z unikiem wzgl\u0119dem osi ataku przeciwnika, zako\u0144czone trafieniem w g\u0142ow\u0119 lub kark.Schattelhau (ci\u0119cie skalpu) \u2013 pionowe uderzenie g\u00f3rne ko\u0144cem sztychu, wycelowane w g\u0142ow\u0119 przeciwnika, wykonane z jednoczesnym wycofaniem.Z czasem, wraz z kolejnymi autorami, wprowadzano nowe postawy, jak i techniki obrony, ataku, kontrataku i rozbroje\u0144. Techniki zawarte w traktatach podkre\u015bla\u0142y znaczenie zachowania inicjatywy i ofensywnego dzia\u0142ania, zaznaczaj\u0105c, \u017ce postawa defensywna pr\u0119dzej czy p\u00f3\u017aniej zako\u0144czy si\u0119 b\u0142\u0119dem i trafieniem przez przeciwnika. Jako alternatyw\u0119 dla ataku, przedstawiano mo\u017cliwo\u015b\u0107 sparowania ciosu przeciwnika i b\u0142yskawicznego przej\u015bcia do kontrataku. Techniki nastawione by\u0142y przede wszystkim na efektywno\u015b\u0107 i d\u0105\u017cenie do osi\u0105gni\u0119cia jak najszybszego sukcesu, a prawid\u0142owo wykonane, mog\u0142y unieszkodliwi\u0107 lub zabi\u0107 przeciwnika ju\u017c w ci\u0105gu kilku sekund od rozpocz\u0119cia starcia (zob. Linki zewn\u0119trzne)[4][5][6].Specyficzn\u0105 form\u0105 walki mieczem d\u0142ugim by\u0142 tzw. P\u00f3\u0142miecz, przeznaczony przede wszystkim do walki w zbroi (kampffechten). Technika ta polega\u0142a na trzymaniu jednej r\u0119ki na r\u0119koje\u015bci, a drugiej mniej wi\u0119cej na \u015brodku g\u0142owni miecza. Umo\u017cliwia\u0142o to zadawanie szybkich i precyzyjnych pchni\u0119\u0107, w nieos\u0142oni\u0119te szczeliny pancerza, niczym kr\u00f3tk\u0105 w\u0142\u00f3czni\u0105[6]. Mo\u017cliwe by\u0142o r\u00f3wnie\u017c chwycenie miecza odwrotnie \u2013 obiema d\u0142o\u0144mi za g\u0142owni\u0119 i zadawanie cios\u00f3w r\u0119koje\u015bci\u0105, g\u0142owic\u0105 lub jelcem. Jako \u017ce \u015brodek ci\u0119\u017cko\u015bci miecza d\u0142ugiego usytuowany by\u0142 blisko r\u0119koje\u015bci, odwr\u00f3cenie go czyni\u0142o z niego skuteczn\u0105 bro\u0144 obuchow\u0105.Okre\u015blenie p\u00f3\u0142torar\u0119czny[edytuj | edytuj kod]Ta sekcja od 2020-05 wymaga zweryfikowania podanych informacji.Nale\u017cy poda\u0107 wiarygodne \u017ar\u00f3d\u0142a, najlepiej w formie przypis\u00f3w bibliograficznych.Cz\u0119\u015b\u0107 lub nawet wszystkie informacje w sekcji mog\u0105 by\u0107 nieprawdziwe. Jako pozbawione \u017ar\u00f3de\u0142 mog\u0105 zosta\u0107 zakwestionowane i usuni\u0119te.Dok\u0142adniejsze informacje o tym, co nale\u017cy poprawi\u0107, by\u0107 mo\u017ce znajduj\u0105 si\u0119 w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskona\u0142o\u015bci nale\u017cy usun\u0105\u0107 szablon {{Dopracowa\u0107}} z tej sekcji.Potoczne, popularne okre\u015blenie miecz p\u00f3\u0142torar\u0119czny (ang. hand and a half sword) lub p\u00f3\u0142torak uznawane jest przez bronioznawc\u00f3w i historyk\u00f3w za nieprawid\u0142owe[7]. Stworzone zosta\u0142o wsp\u00f3\u0142cze\u015bnie, a jego pochodzenie nie jest jasne i pozostaje przedmiotem spekulacji. W\u015br\u00f3d domniemanych tw\u00f3rc\u00f3w poj\u0119cia wskazuje si\u0119 kolekcjoner\u00f3w broni bia\u0142ej i wi\u0105za\u0107 si\u0119 mo\u017ce z problemem klasyfikacji tego typu mieczy (zw\u0142aszcza ich wczesnych form).Okre\u015blenie p\u00f3\u0142torar\u0119czny mo\u017ce wi\u0105za\u0107 si\u0119 z faktem, i\u017c miecz d\u0142ugi stanowi form\u0119 po\u015bredni\u0105 pomi\u0119dzy mieczem jednor\u0119cznym a dwur\u0119cznym. Jego g\u0142ownia i r\u0119koje\u015b\u0107 s\u0105 d\u0142u\u017csze ni\u017c mieczy jednor\u0119cznych, a zarazem kr\u00f3tsze ni\u017c mieczy dwur\u0119cznych. Jednocze\u015bnie wiele typ\u00f3w mieczy d\u0142ugich umo\u017cliwia walk\u0119 zar\u00f3wno jedn\u0105, jak i dwoma r\u0119koma.Na korzy\u015b\u0107 popularno\u015bci tej nazwy, mo\u017ce przemawia\u0107 r\u00f3wnie\u017c fakt, i\u017c wczesne typy mieczy d\u0142ugich nie zapewnia\u0142y pe\u0142nego obur\u0119cznego chwytu, a do\u0142o\u017cona d\u0142o\u0144 trzyma\u0142a miecz tylko cz\u0119\u015bciowo (za r\u0119koje\u015b\u0107 lub g\u0142owic\u0119), a wi\u0119c \u201epo\u0142ow\u0105 d\u0142oni\u201d \u2013 st\u0105d \u201ep\u00f3\u0142torar\u0119czno\u015b\u0107\u201d.\u2191 Okre\u015blenie uznawane za niepoprawne. Mimo to powszechnie stosowane, w j\u0119zyku potocznym.\u2191 I wygodniejszej do noszenia, jako element garderoby."},{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BreadcrumbList","itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":1,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/#breadcrumbitem","name":"Enzyklop\u00e4die"}},{"@type":"ListItem","position":2,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2016\/08\/01\/miecz-dlugi-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#breadcrumbitem","name":"Miecz d\u0142ugi \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia"}}]}]