Dzięcioł białogrzbiety – Wikipedia, wolna encyklopedia

Posted on by

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Dzięcioł białogrzbiety (Dendrocopos leucotos) – gatunek średniej wielkości osiadłego ptaka z rodziny dzięciołowatych (Picidae). Zamieszkuje pas lasów liściastych Eurazji od Renu po wybrzeże Pacyfiku i wyspy w jego zachodniej części. Nie jest zagrożony.

Podgatunki i zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Wyróżnia się 11[2] lub 12[1][5]podgatunków D. leucotos:

  • D. l. leucotos (Bechstein, 1802) – dzięcioł białogrzbiety[6] – podgatunek nominatywny, występuje w północnej, środkowej Europie oraz dalej na wschód przez południową Rosję po Kamczatkę, Sachalin, północno-wschodnie Chiny i Półwysep Koreański. W Polsce bardzo nielicznie lęgowy niemal wyłącznie na wschód od Wisły[7] m.in. w Gorcach[8]. W latach 2013–2017 jego liczebność na terenie kraju szacowano na 1500–2000 par[9].
  • D. l. uralensis (Malherbe, 1860) – zachodni Ural do jeziora Bajkał
  • D. l. lilfordii (Sharpe & Dresser, 1871) – dzięcioł łuskogrzbiety[6] – Pireneje, środkowe Włochy, Bałkany, Azja Mniejsza i Kaukaz
  • D. l. tangi Cheng, 1956 – zachodnio-środkowe Chiny
  • D. l. subcirris (Stejneger, 1886) – Hokkaido (Japonia)
  • D. l. stejnegeri (Kuroda, Nagamichi, 1921) – północne Honsiu (Japonia)
  • D. l. namiyei (Stejneger, 1886) – południowe Honsiu, Kiusiu i Sikoku (Japonia)
  • D. l. takahashii (Kuroda & Mori, 1920) – wyspa Ullŭng-do (Korea Południowa)
  • D. l. owstoni (Ogawa, 1905) – dzięcioł większy[6] – Amami Ōshima (północna część archipelagu Riukiu); przez Handbook of the Birds of the World i IUCN uznawany jest za osobny gatunek[2].
  • D. l. quelpartensis (Kuroda & Mori, 1918) – wyspa Jeju-do (Korea Południowa)
  • D. l. fohkiensis (Buturlin, 1908) – południowo-wschodnie Chiny
  • D. l. insularis (Gould, 1863) – Tajwan
Dzięcioł białogrzbiety samiec
Dzięcioł białogrzbiety samica
Wygląd
Słabo zaznaczony dymorfizm płciowy. Samiec ma białe czoło z czerwonym nalotem i czerwoną czapeczkę, samica białe czoło i czarną czapeczkę. Obie płci mają górną część grzbietu czarną, dolną zaś białą. Skrzydła czarne z białymi poprzecznymi pręgami. Czarny ogon ze skrajnymi sterówkami biało-czarnymi. Spód biały z czarnymi podłużnymi kreskami. Podogonie czerwone.
Wymiary średnie
  • długość ciała ok. 25–26 cm
  • rozpiętość skrzydeł 44–45 cm
  • masa ciała ok. 100 g
Dendrocopos leucotos leucotos
Biotop
Luźne drzewostany liściaste, zazwyczaj w pobliżu rzek i ich rozlewisk.
Gniazdo
W wilgotnym, zbutwiałym drzewie, zazwyczaj brzozie lub osice. Zazwyczaj poniżej 5 m nad ziemią.
Jaja
Jeden lęg w roku, w kwietniu lub maju składa 3 do 7 jaj.
Wysiadywanie i pisklęta
Jaja wysiadywane są przez okres około 11 dni przez obydwoje rodziców. Pisklęta opuszczają gniazdo po około 24-28 dniach.
Pożywienie
Owady, a jesienią i zimą również nasiona i jagody.

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje dzięcioła białogrzbietego za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Liczebność światowej populacji, obliczona w oparciu o szacunki organizacji BirdLife International dla Europy z 2015 roku, mieści się w przedziale 1,32–3,35 miliona dorosłych osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy[3]. Od 2014 roku IUCN uznaje dzięcioła większego (D. leucotos owstoni) za osobny gatunek. Zalicza go do kategorii NT (Near Threatened – bliski zagrożenia). Jego liczebność szacuje się na 1000–2499 dorosłych osobników, a trend liczebności uznawany jest za stabilny[10].

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową. Wymaga ochrony czynnej[11]. Na Czerwonej liście ptaków Polski został sklasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC)[12].

  1. ↑ ab Dendrocopos leucotos, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online]  (ang.).
  2. ↑ abc Winkler, H. & Christie, D.A.: White-backed Woodpecker (Dendrocopos leucotos). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-09-09].
  3. ↑ ab Dendrocopos leucotos, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online]  (ang.).
  4. ↑ ab BirdLife International and NatureServe (2014) Bird Species Distribution Maps of the World. 2014. Dendrocopos leucotos. In: IUCN 2014. The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2014.3. http://www.iucnredlist.org. Downloaded on 27 May 2015.
  5. ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Woodpeckers. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-06-02]. (ang.).
  6. ↑ abc Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Picinae Leach, 1820 – dzięcioły (wersja: 2020-09-15). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-06-02].
  7. ↑ Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk: Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. Wrocław: PTPP “pro Natura”, 2003, s. 520. ISBN 83-919626-1-X. Według skali przyjętej przez autorów, dla okresu lęgowego bardzo nieliczny oznacza zagęszczenie 0,1–1 par na 100 km2
  8. ↑ SZCZAWA NA POGRANICZU GORCÓW I BESKIDU WYSPOWEGO by Stowarzyszenie na Rzecz Wspierania Rozwoju Szczawy – Issuu, issuu.com [dostęp 2022-04-06]  (ang.).
  9. ↑ Chodkiewicz T., Chylarecki P., Sikora A., Wardecki Ł., Bobrek R., Neubauer G., Marchowski D., Dmoch A., Kuczyński L.. Raport z wdrażania art. 12 Dyrektywy Ptasiej w Polsce w latach 2013–2018: stan, zmiany, zagrożenia. „Biuletyn Monitoringu Przyrody”. 20, s. 1–80, 2019. 
  10. ↑ Dendrocopos owstoni, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] [dostęp 2021-06-02]  (ang.).
  11. ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
  12. ↑ Wilk T., Chodkiewicz T., Sikora A., Chylarecki P., Kuczyński L.: Czerwona lista ptaków Polski. OTOP, Marki, 2020.
  • Andrzej G. Kruszewicz: Ptaki Polski. Encyklopedia ilustrowana. Warszawa: MULTICO, 2007, s. 176. ISBN 978-83-7073-474-9.