[{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BlogPosting","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2017\/05\/28\/oppidum-zavist-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#BlogPosting","mainEntityOfPage":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2017\/05\/28\/oppidum-zavist-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","headline":"Oppidum Z\u00e1vist \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","name":"Oppidum Z\u00e1vist \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","description":"Widok oppida Z\u00e1vist od Lhoty Widok na wzniesienie \u0160ance Oppidum Z\u00e1vist:1 \u2013 Akropol2 \u2013 Obwa\u0142owanie\u00ed3 \u2013 \u0160ance4 \u2013 Brama A5","datePublished":"2017-05-28","dateModified":"2017-05-28","author":{"@type":"Person","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/#Person","name":"lordneo","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/","image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","url":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","height":96,"width":96}},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Enzyklop\u00e4die","logo":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","width":600,"height":60}},"image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/thumb\/2\/2b\/Hradi%C5%A1t%C4%9B_Z%C3%A1vist_u_Zbraslavi.jpg\/300px-Hradi%C5%A1t%C4%9B_Z%C3%A1vist_u_Zbraslavi.jpg","url":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/thumb\/2\/2b\/Hradi%C5%A1t%C4%9B_Z%C3%A1vist_u_Zbraslavi.jpg\/300px-Hradi%C5%A1t%C4%9B_Z%C3%A1vist_u_Zbraslavi.jpg","height":"197","width":"300"},"url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2017\/05\/28\/oppidum-zavist-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","wordCount":2042,"articleBody":"  Widok oppida Z\u00e1vist od Lhoty  Widok na wzniesienie \u0160ance    Oppidum Z\u00e1vist:1 \u2013 Akropol2 \u2013 Obwa\u0142owanie\u00ed3 \u2013 \u0160ance4 \u2013 Brama A5 \u2013 Brama D6 \u2013 Fosa7 \u2013 PodgrodzieOppidum Z\u00e1vist \u2013 celtyckie osiedle obronne w \u015brodkowych Czechach, w powiecie Praga-Zach\u00f3d, w kraju \u015brodkowoczeskim.    Oppidum Z\u00e1vist jest najwi\u0119kszym z oppid\u00f3w na ziemiach czeskich.Oppidum Z\u00e1vist le\u017cy w \u015brodkowych Czechach, na po\u0142udnie od Pragi, w dorzeczu We\u0142tawy. Oppidum znajdowa\u0142o si\u0119 na dw\u00f3ch wzniesieniach po obu stronach B\u0159e\u017eansk\u00e9go \u00fadol\u00ed, na prawym brzegu We\u0142tawy.Pierwotnie oppidum le\u017ca\u0142o na wzniesieniu Hradi\u0161t\u011b o wys. 391 m n.p.m., u uj\u015bcia Berounki do We\u0142tawy, naprzeciw Zbraslavi, na zach\u00f3d od wsi Lhota w gminie Doln\u00ed B\u0159e\u017eany. P\u00f3\u017aniej oppidum si\u0119 rozros\u0142o poprzez g\u0142\u0119boko wci\u0119t\u0105 dolin\u0119 B\u0159e\u017eansk\u00e9go \u00fadol\u00ed, kt\u00f3rym p\u0142ynie B\u0159e\u017eansk\u00fd potok, na przeciwleg\u0142e wzniesienie \u0160ance. r\u00f3\u017cnica wysoko\u015bci pomi\u0119dzy dolin\u0105 potoku a najwy\u017cszym punktem grodziska wynosi 200 m.  Ostatnie badania archeologiczne w Doln\u00edch B\u0159e\u017eanech odkry\u0142y osiedlenie ludzi ju\u017c w eneolicie, ok. 3.000 lat p.n.e.Wysoczyzna nad obecn\u0105 dzielnic\u0105 Zbraslav zosta\u0142a zasiedlona ju\u017c w epoce br\u0105zu, p\u00f3\u017aniej na prze\u0142omie kultury halsztackiej i kultury late\u0144skiej w pierwszej po\u0142owie VI w. p.n.e., gdy w \u015brodkowej partii wzniesienia osiedlili si\u0119 pierwsi Celtowie, a p\u00f3\u017aniej w II i I w. p.n.e. r\u00f3wnie\u017c przez Celt\u00f3w.Miejsce do zasiedlenia by\u0142o wybrane optymalnie \u2013 po\u0142o\u017cenie na najwy\u017cszym wzniesieniu w okolicy, w\u015br\u00f3d urodzajnych gleb, niedaleko szlaku handlowego i w pobli\u017cu miejsc wyst\u0119powania z\u0142ota.Najstarsze miejsce osiedlenia obejmowa\u0142o obszar 27 ha na szczycie wzniesienia. Obwarowanie sk\u0142ada\u0142o si\u0119 z tzw. wilczych jam, fosy wykutej w skale i palisady. Wej\u015bcie znajdowa\u0142o si\u0119 w miejscu bramy “D”, po\u0142o\u017conym 12,5 m ponad dnem fosy wkutej w litej skale. P\u00f3\u017aniej grodzisko zosta\u0142o opuszczone.Po 200 latach osiedli\u0142a si\u0119 tu kolejna grupa Celt\u00f3w. W po\u0142udniowo-wschodniej cz\u0119\u015bci podgrodzia wybudowano mocn\u0105 d\u0119bow\u0105 palisad\u0119 i kolejne linie obwa\u0142owa\u0144 tak, \u017ce najpot\u0119\u017cniejsze fortyfikacje znajdowa\u0142y si\u0119 w miejscu najmniej obronnym.Oko\u0142o po\u0142owy II w. p.n.e. oppidum by\u0142o zbudowane ponownie, jak i rozbudowane. Ostatnia przebudowa fortyfikacji ca\u0142kowicie zmieni\u0142a te\u017c ich konstrukcj\u0119. Linie obronne tworzy\u0142y nowo usypane, strome wa\u0142y, a na ich koronie zbudowano drewnian\u0105 palisad\u0119. Zmieni\u0142 si\u0119 r\u00f3wnie\u017c spos\u00f3b dost\u0119pu, a miejsce zwane \u0160ance zosta\u0142o obj\u0119te jednolitym systemem obronnym z reszt\u0105 oppidum. W II w. p.n.e. oppidum osi\u0105gn\u0119\u0142o swoje maksymalne rozmiary \u2013 118 ha (wg niekt\u00f3rych szacunk\u00f3w nawet 170 ha). Nowe refugium mog\u0142o pomie\u015bci\u0107 do 40.000 uciekinier\u00f3w z okolicznych wsi. Na sta\u0142e mieszka\u0142o w nim ok. 1500-3500 os\u00f3b (obszar grodziska by\u0142 do\u015b\u0107 lu\u017ano i nier\u00f3wnomiernie zasiedlony). Nale\u017cy doda\u0107, \u017ce w staro\u017cytno\u015bci ca\u0142y obszar dzisiejszych Czech zamieszkiwa\u0142o 75-100 tys. ludzi. Domy by\u0142y najcz\u0119\u015bciej jednoprzestrzenne, dzielone prostymi przegrodami. Pomi\u0119dzy budynkami bieg\u0142y g\u0142\u00f3wne i podrz\u0119dne drogi. Niekt\u00f3re z nich prowadzi\u0142y do bram wej\u015bciowych.W czasie bada\u0144 archeologicznych w latach 70. XX w. znaleziono pozosta\u0142o\u015bci warsztatu tkackiego, ku\u017ani, ceramiki kuchennej, jak r\u00f3wnie\u017c szcz\u0105tki wyrob\u00f3w importowanych \u2013 ze szk\u0142a i z br\u0105zu. Z tych wykopalisk wynika, \u017ce Z\u00e1vist, zar\u00f3wno na prze\u0142omie VI i V w. p.n.e., jak i w ci\u0105gu dw\u00f3ch ostatnich stuleci p.n.e., by\u0142a wa\u017cnym centrum w\u0142adzy w Czechach, kt\u00f3re mia\u0142o znaczny wp\u0142yw na wydarzenia nie tylko w najbli\u017cszej okolicy. Do zbudowania tak rozleg\u0142ego akropolu potrzebna by\u0142a wsp\u00f3\u0142praca wielu os\u00f3b oraz znaczne \u015brodki materialne i finansowe. Archeolodzy przypuszczaj\u0105, \u017ce Z\u00e1vist by\u0142a siedzib\u0105 celtyckiej elity na ziemiach czeskich.P\u00f3\u017aniej nast\u0105pi\u0142y dramatyczne wypadki. Najprawdopodobniej w I w. n.e. oppidum zosta\u0142o zdobyte przez germa\u0144skich naje\u017ad\u017ac\u00f3w, a w czasie bitwy g\u0142\u00f3wna brama D i ma\u0142a, boczna brama A zosta\u0142y spalone. Naje\u017ad\u017acy osiedlili si\u0119 w tym strategicznie wa\u017cnym punkcie, ale oppidum nie odgrywa\u0142o ju\u017c tak wa\u017cnej roli, jak w czasach celtyckich. Stopniowo chyli\u0142o si\u0119 ku upadkowi, a\u017c zosta\u0142o opuszczone.Znaleziono \u015blady osadnictwa s\u0142owia\u0144skiego z ok. VII w. Ostatnim \u015bladem osadnictwa jest niewielkie s\u0142owia\u0144skie cmentarzysko z pierwszej po\u0142owy X w.Akropol \u2013 by\u0142 centrum oppidum oraz ostatnim punktem oporu. Powsta\u0142 na prze\u0142omie VI i V w. p.n.e., jako kulturalne, religijne i wojskowe centrum, sk\u0142adaj\u0105ce si\u0119 z kamiennych budowli. By\u0142 to obszar os\u0142oni\u0119ty z trzech stron g\u0142\u0119bok\u0105 fos\u0105. Za fos\u0105 rozci\u0105ga\u0142 si\u0119 kamienny wa\u0142. Akropol mia\u0142 wymiary ok. 80\u00d790 m, a prowadzi\u0142a do niego jedna brama. \u015aciany budowli mia\u0142y do 6 m wysoko\u015bci. W centrum Akropolu sta\u0142a celtycka \u015bwi\u0105tynia o rozmiarach 9 \u00d7 10 \u00d7 11 m z ostrymi naro\u017cnymi w\u0119g\u0142ami.Fortyfikacje \u2013 tworzy\u0142y drewniane palisady umieszczone na nasypie, wilcze jamy i fosa wykuta w skale. W p\u00f3\u017aniejszym czasie by\u0142y to drewniane \u015bciany i bramy. Fortyfikacje mia\u0142y 9 km obwodu i nale\u017ca\u0142y do najwi\u0119kszych w Europie \u015arodkowej. Wyr\u00f3\u017cniono pi\u0119\u0107 etap\u00f3w ich budowy, od pojedynczej drewnianej palisady po kamienno-drewniane umocnienia o specjalnej konstrukcji. System obronny by\u0142 szczeg\u00f3lnie rozbudowany w pobli\u017cu bramy oznaczanej dzi\u015b na planach jako brama D.\u0160ance \u2013 cz\u0119\u015b\u0107 oppidum o powierzchni 15 ha. Od po\u0142udnia by\u0142a chroniona stromymi, skalistymi zboczami wzniesienia, z pozosta\u0142ych stron bieg\u0142a palisada. Znaleziono tu resztki ceramiki z epoki br\u0105zu. Innym ciekawym odkryciem by\u0142 brak warstwy kulturowej, jak na Akropolu.Brama D \u2013 by\u0142a g\u0142\u00f3wnym wej\u015bciem do oppidum. Znajdowa\u0142a si\u0119 po po\u0142udniowo-wschodniej stronie. Jej najstarsze fragmenty pochodz\u0105 z czas\u00f3w p\u00f3\u017anej kultury late\u0144skiej, z II w. p.n.e., alei ona przesz\u0142a szereg zmian i udoskonale\u0144. Pi\u0119trowa budowla s\u0105siadowa\u0142a z usypanymi wa\u0142ami z palisadow\u0105 \u015bcian\u0105 na wierzcho\u0142ku. Sta\u0142a nad fos\u0105 o g\u0142\u0119boko\u015bci 12,5 m, kt\u00f3ry by\u0142 wykuty w skale. Dost\u0119pu do niej broni\u0142y wa\u0142y usypane z \u0142amanego kamienia. Po zdobyciu oppidum przez German\u00f3w, gdy brama sp\u0142on\u0119\u0142a, dost\u0119p by\u0142 zatarasowany i nie by\u0142a ona ju\u017c u\u017cywana.Brama A \u2013 by\u0142a mniejsz\u0105 bram\u0105, zamykan\u0105 d\u0119bowymi wrotami. Znajdowa\u0142a si\u0119 po p\u00f3\u0142nocno-wschodniej stronie Akropolu w kierunku doliny B\u0159e\u017eansk\u00e9go \u00fadol\u00ed. W pobli\u017cu tej bramy znaleziono fragmenty germa\u0144skiej ceramiki oraz niewielkie cmentarzysko z po\u0142owy X w.Podgrodzie \u2013 by\u0142o miejscem, gdzie znajdowa\u0142o si\u0119 ekonomiczne centrum ca\u0142ego obszaru.Oppidum Z\u00e1vist jest chronione jako Narodowy zabytek kultury Republiki Czeskiej (cz. Kulturn\u00ed pam\u00e1tka \u010cesk\u00e9 republiky)[1].\u2191 \u00dast\u0159edn\u00ed seznam kulturn\u00edch pam\u00e1tek \u010cesk\u00e9 republiky [online], N\u00e1rodn\u00ed pam\u00e1tkov\u00fd \u00fastav, [cit. 2017-02-07], Praha, Katalogov\u00e9 \u010d\u00edslo 134274: V\u00fd\u0161inn\u00e9 opevn\u011bn\u00e9 s\u00eddli\u0161t\u011b oppidum Hradi\u0161t\u011b, archeologick\u00e9 stopyPetr Drda, Alena Rybov\u00e1: Keltov\u00e9 a \u010cechy, Academia, Praha 1998, 196 s., ISBN\u00a080-200-0732-6Petr Drda, Alena Rybov\u00e1: Keltov\u00e9 v \u010cech\u00e1ch, Academia, Praha 2002, ISBN\u00a080-200-0732-6Vladim\u00edr \u010ctver\u00e1k, Michal Lutovsk\u00fd, Miloslav Slabina, Lubor Smejtek: Encyklopedie hradi\u0161\u0165 v \u010cech\u00e1ch, Libri, Praha 2003, 432 s., ISBN\u00a080-7277-173-6Petr Drda, Alena Rybov\u00e1: Akropole na hradi\u0161ti Z\u00e1vist v 6.\u20134. stol. p\u0159. Kr.,  Archeologick\u00fd \u00fastav Akademie v\u011bd \u010cesk\u00e9 republiky, Praha 2008, ISBN\u00a0978-80-86124-85-8Jan Bouzek: Keltov\u00e9 \u010desk\u00fdch zem\u00ed v evropsk\u00e9m kontextu, Triton, Praha 2009, ISBN\u00a0978-80-7387-233-5Ji\u0159\u00ed Waldhauser: Encyklopedie Kelt\u016f v \u010cech\u00e1ch, Libri, Praha 2011, 592 s., ISBN\u00a080-7277-053-5Martin Kuna i in.: Archeologick\u00fd atlas \u010cech, Archeologick\u00fd \u00fastav AV \u010cR, 2. vyd., Praha 2015, s.  355\u2013359, ISBN\u00a0978-80-87365-82-3"},{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BreadcrumbList","itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":1,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/#breadcrumbitem","name":"Enzyklop\u00e4die"}},{"@type":"ListItem","position":2,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2017\/05\/28\/oppidum-zavist-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#breadcrumbitem","name":"Oppidum Z\u00e1vist \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia"}}]}]