[{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BlogPosting","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2018\/01\/25\/piotr-wachenius-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#BlogPosting","mainEntityOfPage":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2018\/01\/25\/piotr-wachenius-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","headline":"Piotr Wachenius \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","name":"Piotr Wachenius \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","description":"Piotr Wachenius, tak\u017ce Wachenius Strelicenius, Wachenius Strzelecki, Wacheniusz,Wacha (ur. ok. 1550 w Strzelcach[1], zm. po 1617) \u2013 \u015bl\u0105ski mieszczanin, polemista","datePublished":"2018-01-25","dateModified":"2018-01-25","author":{"@type":"Person","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/#Person","name":"lordneo","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/","image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","url":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","height":96,"width":96}},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Enzyklop\u00e4die","logo":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","width":600,"height":60}},"image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/thumb\/c\/cb\/Tablica_pami%C4%85tkowa_w_Pszczynie.jpg\/72px-Tablica_pami%C4%85tkowa_w_Pszczynie.jpg","url":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/thumb\/c\/cb\/Tablica_pami%C4%85tkowa_w_Pszczynie.jpg\/72px-Tablica_pami%C4%85tkowa_w_Pszczynie.jpg","height":"120","width":"72"},"url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2018\/01\/25\/piotr-wachenius-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","wordCount":2255,"articleBody":"Piotr Wachenius, tak\u017ce Wachenius Strelicenius, Wachenius Strzelecki, Wacheniusz,Wacha (ur. ok. 1550 w Strzelcach[1], zm. po 1617) \u2013 \u015bl\u0105ski mieszczanin, polemista religijny, poeta, poborca podatkowy i celny.Brak bezpo\u015brednich \u017ar\u00f3de\u0142 odnosz\u0105cych si\u0119 do biografii Piotra Wacheniusa. Wiele wskazuje, \u017ce wywodzi\u0142 si\u0119 ze \u015brodowiska wyznaniowego Jednoty Braci Czeskich i by\u0142 spolonizowanym potomkiem czeskich emigrant\u00f3w religijnych, kt\u00f3rzy w 1548 r. schronili si\u0119 m.in. na \u015al\u0105sku. M\u00f3g\u0142 pochodzi\u0107 z jednej z kilku miejscowo\u015bci na Morawach o nazwie Strzelce[2].Najprawdopodobniej jednak urodzi\u0142 si\u0119 i wychowa\u0142 w Strzelcach Opolskich. Wywodzi\u0142 si\u0119 ze \u015brodowiska mieszcza\u0144skiego i by\u0142 spokrewniony z pochodz\u0105c\u0105 ze Strzelc Opolskich rodzin\u0105 Woch\u00f3w, kt\u00f3rej przedstawiciele \u2013 Izajasz Wochius studiowa\u0142 w 1607 roku na uniwersytecie praskim, a Pawe\u0142 Wochius Strelicenus by\u0142 pastorem w Golasowicach.[3]Posiada\u0142 do\u015b\u0107 gruntowne wykszta\u0142cenie, o czym \u015bwiadczy znajomo\u015b\u0107 \u0142aciny, by\u0107 mo\u017ce j\u0119zyka czeskiego, liczne w jego tw\u00f3rczo\u015bci odwo\u0142ania do literatury doby Renesansu oraz cytaty z dzie\u0142 pisarzy ko\u015bcielnych i teolog\u00f3w. Nie wiadomo czy kszta\u0142ci\u0142 si\u0119 na \u015al\u0105sku, czy w jednej z licznych w Ma\u0142opolsce szk\u00f3\u0142 kalwi\u0144skich.Oko\u0142o roku 1612 by\u0142 cesarskim poborc\u0105 ce\u0142 i podatku piwnego w Pszczynie. Pobiera\u0142 c\u0142o nale\u017c\u0105ce do regali\u00f3w oraz podatek od obywateli, kt\u00f3rzy warzyli i sprzedawali piwo.By\u0142 kalwinem zaanga\u017cowanym w \u017cycie religijne protestant\u00f3w \u015bl\u0105skich i ma\u0142opolskich. Prowadzi\u0142 zaci\u0119t\u0105 polemik\u0119 z katolikami. Utrzymywa\u0142 \u015bcis\u0142e kontakty z przedstawicielami r\u00f3\u017cnowierstwa polskiego i \u015brodowiskiem wyznaniowym braci czeskich. Wsp\u00f3\u0142pracowa\u0142 z kalwi\u0144skimi duchownymi: Franciszkiem Stankarem m\u0142odszym i Krzysztofem Krai\u0144skim. Wyra\u017ane zwi\u0105zki \u0142\u0105czy\u0142y go z Bart\u0142omiejem Bythnerem ministrem zboru kalwi\u0144skiego w O\u015bwi\u0119cimiu, kt\u00f3ry by\u0142 jego przyjacielem i protektorem[4].Jest znany jako autor trzech tytu\u0142\u00f3w wydanych przez drukarni\u0119 protestanck\u0105 w \u0141aszczowie w 1612 r.Wierne a prawdziwe okazanie, kt\u00f3ry zakon a kt\u00f3ra wiara od Pana Boga, i co zakon, a co wiara jest \u2013  traktat silnie przesycony tre\u015bciami polemicznymi w stosunku do katolicyzmu, po\u015bwi\u0119cony zagadnie\u0144 ikonoklazmu. Utw\u00f3r zawiera opisy obrz\u0119dowo\u015bci religijnej nie pozbawione element\u00f3w ci\u0119tej satyry, w kt\u00f3rej dostrzec mo\u017cna wp\u0142yw pisarstwa Miko\u0142aja Reja.Summa \u015bwi\u0119tego krze\u015bcia\u0144skiego nabo\u017ce\u0144stwa \u2013 zbi\u00f3r modlitw i podstawowych prawd wiary, b\u0119d\u0105cy rodzajem katechizmu, adresowanego do prostego odbiorcy, zawieraj\u0105cy zwi\u0119z\u0142y wyk\u0142ad podstawowych zasad wiary chrze\u015bcija\u0144skiej w uj\u0119ciu ewangelickim.Hymny moje domowe. Ka\u017cdemu cz\u0142owiekowi przyk\u0142ad osobliwy, ku nabo\u017cno\u015bci i pokucie szczodrobliwy \u2013 zbi\u00f3r dwudziestu dwu wierszy lirycznych o charakterze religijnym. Utwory przeznaczone by\u0142y do \u015bpiewania b\u0105d\u017a recytowania podczas domowych zgromadze\u0144 ludno\u015bci protestanckiej. Nawi\u0105zywa\u0142y do tradycji hymnicznej, zw\u0142aszcza Pie\u015bni i Psa\u0142terza Dawidowego Jana Kochanowskiego.Orygina\u0142y utwor\u00f3w przechowywane s\u0105 w Bibliotece Zak\u0142adu Narodowego im. Ossoli\u0144skich we Wroc\u0142awiu.Teksty Wacheniusa stanowi\u0105 przyk\u0142ad protestanckiego pi\u015bmiennictwa \u015bl\u0105skiego. Utwory o wyra\u017anie kalwi\u0144skim obliczu konfesyjnym, przeznaczone by\u0142y dla ewangelickiej ludno\u015bci plebejskiej na \u015al\u0105sku i w Ma\u0142opolsce. Jego tw\u00f3rczo\u015b\u0107 religijna i poetycka pozostawa\u0142a pod silnym wp\u0142ywem kultury polskiej doby Renesansu i reformacji, o czym \u015bwiadcz\u0105 odwo\u0142ania do dzie\u0142 Jana Kochanowskiego, Marcina Kromera czy \u015blady inspiracji tw\u00f3rczo\u015bci\u0105 Miko\u0142aja Reja oraz Marcina Krowickiego[5].W 2017 roku uruchomiono projekt birofilsko-kulturowy \u201eWachenius\u201d, b\u0119d\u0105cy efektem wsp\u00f3\u0142pracy Wydzia\u0142u Biologii i Ochrony \u015arodowiska oraz Wydzia\u0142u Filologicznego Uniwersytetu \u015al\u0105skiego. Projekt mia\u0142 na celu przypomnienie dziedzictwa kulturowego dawnych pszczy\u0144skich piwowar\u00f3w i postaci Piotra Wacheniusa[6].Jednym z efekt\u00f3w projektu by\u0142o powstanie marki piwa \u201eWachenius\u201d. Inicjatorem przedsi\u0119wzi\u0119cia \u201eBioWar \u2013 Petrus Wachenius\u201d by\u0142a Sekcja Mikrobiologiczna Interdyscyplinarnego Ko\u0142a Naukowego Przyrodnik\u00f3w \u201ePlaneta\u201d oraz Mi\u0119dzywydzia\u0142owe Doktoranckie Ko\u0142o Naukowe Humanist\u00f3w Uniwersytetu \u015al\u0105skiego w Katowicach. Partnerami przedsi\u0119wzi\u0119cia zosta\u0142y \u2013 Towarzystwo Mi\u0142o\u015bnik\u00f3w Ziemi Pszczy\u0144skiej oraz Polskie Stowarzyszenie Piwowar\u00f3w Domowych.Piwo jasne, pszeniczne uwarzono na podstawie historycznej receptury z wykorzystaniem tradycyjnego polskiego chmielu Marynka oraz dro\u017cd\u017cy izolowanych z szesnastowiecznych piwnic starego browaru i filtrowano, wykorzystuj\u0105c starodawn\u0105 metod\u0119 przez s\u0142om\u0119[7].W 2022 roku uruchomiono w Pszczynie browar rzemie\u015blniczy wraz z restauracj\u0105 i pensjonatem o nazwie Brovar 16 Petrus Wachenius. Lokal mie\u015bci si\u0119 w XVIII-wiecznej kamienicy pod nr 16 przy pszczy\u0144skim rynku[8]. W browarze warzone jest m.in. niefiltrowane piwo pszeniczne Petrus Wachenius.W 2008 posta\u0107 Piotra Wacheniusa zosta\u0142a upami\u0119tniona tablic\u0105 wmurowan\u0105 w fasad\u0119 kamienicy dawnego Urz\u0119du Skarbowego w Pszczynie[9].wn\u0119trze lokalu Brovar 16 Petrus Wachenius w Pszczynie\u2191 U\u017cywa\u0142 przydomka \u201eStrzelecki\u201d (Strelicenus), podpisuj\u0105c swe dzie\u0142a jako Petrus Vachenius Strelicenus.\u2191 D. Rott, \u201eFulvus metalus\u201d. Piotr (Petr) Wachenius \u2013 autor \u201eHymn\u00f3w moich domowych\u201d. W: Bracia czescy w dawnej Polsce. Dzia\u0142alno\u015b\u0107 literacka \u2013 tw\u00f3rcy \u2013 recepcja. Katowice 2002, s. 31.\u2191 M. Pawelec, Piotr Wachenius \u2013 pisarz bez rodowodu? Rezultaty bada\u0144. W: Reformacja w dawnej Rzeczypospolitej i jej europejskie konteksty. Postulaty badawcze. Red. P. Wilczek. Warszawa 2010, s. 153\u2013155.\u2191 D. Rott: Wachenius Piotr. W: S\u0142ownik pisarzy \u015bl\u0105skich. T. 1. Red. Jacek Lyszczyna, Dariusz Rott. Katowice 2005, s. 143\u2013145.\u2191 Piotr Wachenius, Utwory zebrane. Oprac. Mariusz Pawelec i Dariusz Rott. Warszawa 2011.\u2191 Projekt birofilsko-kulturowy \u201eWachenius\u201d | Uniwersytet \u015al\u0105ski w Katowicach, 30 pa\u017adziernika 2017 [dost\u0119p 2022-10-06]\u00a0 (pol.).\u2191 Wykonanie: WizjaNet(R): www.wizja.net, Uwarzyli Wacheniusa, www.pszczynska.pl [dost\u0119p 2022-10-06]\u00a0.\u2191 BROVAR 16, Piano Nobile Dolce Pizza Pasta [dost\u0119p 2022-10-06]\u00a0 (pol.).\u2191 pless.pl: Tablica pami\u0105tkowa poborcy podatk\u00f3w \u2013 Pszczyna, www.pless.pl [dost\u0119p 2022-10-06]\u00a0 (pol.).Banasiowa Teresa, Charakterystyka genologiczna \u201eHymn\u00f3w moich domowych…\u201d Piotra Wacheniusa. W: Ksi\u0105\u017cnica \u015al\u0105ska. T. 24: 1988-1993. Red. Jan Malicki. Katowice 1993, s. 14\u201325.Gumu\u0142a Urszula, Piotr Wachenius. Zarys informacyjny. W: Studia nad pi\u015bmiennictwem \u015bl\u0105skim. Red. Jan Zaremba. Zeszyty Naukowe Wy\u017cszej Szko\u0142y Pedagogicznej w Katowicach. Prace Historycznoliterackie nr 4. Katowice 1967, s. 75\u201389.Gumu\u0142a Urszula, Literatura polska na \u015al\u0105sku w XVII wieku. Piotr Wachenius, Jan Malina, Maciej Gutth\u00e4ter-Dobracki. Katowice 1995, s. 19\u201349.Kad\u0142ubek Zbigniew, Dariusz Rott, Wst\u0119p. W: Piotr Wachenius, Hymny moje domowe. Wyb\u00f3r. Katowice-Pszczyna 1999, s. 5\u201315.Pawelec Mariusz, \u201eAby tak na to ka\u017cdy pami\u0119ta\u0142, i\u017c mu Pan imi\u0119 i przymianek da\u0142…\u201d. O religijnej tw\u00f3rczo\u015bci Piotra Wacheniusa W: Dzieje literatury polsko-ewangelickiej na G\u00f3rnym \u015al\u0105sku Red. Jan Szturc. Katowice 2006, s. 52\u201368.Pawelec Mariusz, Piotr Wachenius \u2013 pisarz bez rodowodu? Rezultaty bada\u0144. W: Reformacja w dawnej Rzeczypospolitej i jej europejskie konteksty. Postulaty badawcze. Red. Piotr Wilczek. Warszawa 2010, s. 149\u2013156.Rott Dariusz, \u201eCiebie, Pana mego […]\u201d Piotra Wacheniusa. Szkic z dziej\u00f3w XVII-wiecznego nazewnictwa muzycznego. W: Staropolskie teksty i konteksty. Studia. T. 4. Red. Jan Malicki, Dariusz Rott. Katowice 2003, s. 71\u201378.Rott Dariusz, Fulvus metallus. Piotr (Petrus) Wachenius \u2013 autor \u201eHymn\u00f3w moich domowych\u201d W: Dariusz Rott, Bracia czescy w dawnej Polsce. Dzia\u0142alno\u015b\u0107 literacka \u2013 teksty \u2013 recepcja. Katowice 2003, s. 28\u201339, 171\u2013180.Rott Dariusz, \u201eHymny moje domowe\u201d Piotra Wacheniusa. Przyczynek do dziej\u00f3w braci czeskich na \u015al\u0105sku wraz z tekstem utworu Katowice-Pszczyna 2005.Rott Dariusz, \u201eHymny moje domowe\u201d Piotra Wacheniusa. Przyczynek do recepcji tw\u00f3rczo\u015bci Jana Kochanowskiego na \u015al\u0105sku w XVII wieku. \u201eTerminus\u201d. Czasopismo Wydzia\u0142u Polonistyki UJ 2008, z. 2, s. 143\u2013152.Rott Dariusz, Piotr Wachenius \u2013 autor \u201eHymn\u00f3w moich domowych\u201d. Szkic z dziej\u00f3w tradycji hymnologicznej w siedemnastowiecznej literaturze \u015bl\u0105skiej. W: Tradycje kultury antycznej na \u015al\u0105sku II. Red. Joanna Rostropowicz. Opole 2003.Rott Dariusz, Wachenius Piotr. W: S\u0142ownik pisarzy \u015bl\u0105skich. T. 1. Red. Jacek Lyszczyna, Dariusz Rott. Katowice 2005, s. 143\u2013145.Wachenius Piotr, Hymny moje domowe Wyb\u00f3r, wst\u0119p i oprac. Zbigniew Kad\u0142ubek, Dariusz Rott. Katowice-Pszczyna 1999.Wachenius Piotr, Summa \u015bwi\u0119tego krze\u015bcia\u0144skiego nabo\u017ce\u0144stwa. Wst\u0119p i oprac. Mariusz Pawelec. Pszczyna 2005.Wachenius Piotr, Utwory zebrane Oprac. Mariusz Pawelec i Dariusz Rott. Warszawa 2011."},{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BreadcrumbList","itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":1,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/#breadcrumbitem","name":"Enzyklop\u00e4die"}},{"@type":"ListItem","position":2,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2018\/01\/25\/piotr-wachenius-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#breadcrumbitem","name":"Piotr Wachenius \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia"}}]}]