[{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BlogPosting","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2018\/03\/27\/plan-delta-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#BlogPosting","mainEntityOfPage":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2018\/03\/27\/plan-delta-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","headline":"Plan Delta \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","name":"Plan Delta \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","description":"Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Plan Delta \u2013 system tam, \u015bluz i zap\u00f3r przeciwpowodziowych w Holandii. Jest to sk\u0142adaj\u0105cy si\u0119 z","datePublished":"2018-03-27","dateModified":"2018-03-27","author":{"@type":"Person","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/#Person","name":"lordneo","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/","image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","url":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","height":96,"width":96}},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Enzyklop\u00e4die","logo":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","width":600,"height":60}},"image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/thumb\/3\/33\/Deltawerken_na.png\/245px-Deltawerken_na.png","url":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/thumb\/3\/33\/Deltawerken_na.png\/245px-Deltawerken_na.png","height":"231","width":"245"},"url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2018\/03\/27\/plan-delta-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","wordCount":1431,"articleBody":"Z Wikipedii, wolnej encyklopedii      Plan Delta \u2013 system tam, \u015bluz i zap\u00f3r przeciwpowodziowych w Holandii. Jest to sk\u0142adaj\u0105cy si\u0119 z 13 cz\u0119\u015bci, najwi\u0119kszy system ochrony przeciwpowodziowej na \u015bwiecie.Plan Delta powsta\u0142 przed rokiem 1953. Pow\u00f3d\u017a z 1 lutego 1953 roku przy\u015bpieszy\u0142a jego realizacj\u0119. W czasie powodzi spowodowanej przerwaniem tamy chroni\u0105cej l\u0105d od morza zgin\u0119\u0142o 1835 os\u00f3b. \u017beby unikn\u0105\u0107 w przysz\u0142o\u015bci podobnej katastrofy, holenderski rz\u0105d zdecydowa\u0142 si\u0119 na realizacj\u0119 Planu Delta, stworzonego mi\u0119dzy innymi przez Johana van Veena[1][2].  Prace nad systemem Delta trwa\u0142y ponad 40 lat i zosta\u0142y zako\u0144czone w 1997 budow\u0105 Maeslantkering, ogromnych wr\u00f3t pozwalaj\u0105cych na zamkni\u0119cie kana\u0142u prowadz\u0105cego do portu w Rotterdamie. Przy konstrukcji ca\u0142ego systemu zosta\u0142a zastosowana unikatowa technologia. Szczeg\u00f3lnie dwie konstrukcje: Oosterscheldekering i Maeslantkering przyci\u0105gaj\u0105 nadal mi\u0119dzynarodow\u0105 uwag\u0119. Plan Delta zosta\u0142 uznany przez American Society of Civil Engineers za jeden z siedmiu wsp\u00f3\u0142czesnych cud\u00f3w \u015bwiata.Wydarzenia w nocy z 31 stycznia na 1 lutego 1953 roku, kiedy Holandi\u0119 nawiedzi\u0142 sztorm o wyj\u0105tkowej sile, zawa\u017cy\u0142y na podj\u0119ciu decyzji o realizacji tzw. Planu Delta. Podczas pot\u0119\u017cnej powodzi zgin\u0119\u0142o 1835 os\u00f3b, uton\u0119\u0142o ok. 34 tys. sztuk byd\u0142a, a 47 tys. dom\u00f3w uleg\u0142o zniszczeniu, nie wspominaj\u0105c ju\u017c o szkodach, jakie s\u0142ona woda morska wywo\u0142a\u0142a w rolnictwie. Morze wdar\u0142o si\u0119 75 km w g\u0142\u0105b l\u0105du. Potrzebowano a\u017c 10 miesi\u0119cy na osuszenie zalanego terenu. Oko\u0142o 500 km tam wymaga\u0142o odbudowy.Skala katastrofy by\u0142a tak du\u017ca, \u017ce rz\u0105d postanowi\u0142 zbudowa\u0107 system budowli hydrotechnicznych, kt\u00f3ry mia\u0142 zapobiega\u0107 takim nieszcz\u0119\u015bciom.    System zap\u00f3r w Zelandii w ramach Planu Delta  Zapora przeciwpowodziowa na Skaldzie wschodniej (Oosterscheldekering)Plan mia\u0142 sk\u0142ada\u0107 si\u0119 z kilku etap\u00f3w. Pierwszym zadaniem by\u0142a budowa mobilnej zapory wodnej na rzece Hollandse IJssel (1958). Nast\u0119pnym etapem prac by\u0142a konstrukcja czterech g\u0142\u00f3wnych tam: Haringvlietdam (1971)[3], w cie\u015bninie Brouwershaven (1972), na Skaldzie Wschodniej i na cie\u015bninie Veerse Gat. Przy realizacji Planu Delta zastosowano nowe technologie i materia\u0142y budowlane. Tama Haringvlietdam jest osadzona na 20 tys. \u017celbetowych s\u0142up\u00f3w. Co wi\u0119cej- zastosowano tutaj najwi\u0119kszy na \u015bwiecie zesp\u00f3\u0142 \u015bluz (17 \u2013 ka\u017cda po 56,5 m szeroko\u015bci i 6 m wysoko\u015bci). Kolejn\u0105 innowacj\u0105 wart\u0105 nadmienienia by\u0142o zastosowanie tzw. keson\u00f3w, czyli betonowych skrzy\u0144 o okre\u015blonych precyzyjnie wymiarach, kt\u00f3re odgradzaj\u0105 poszczeg\u00f3lne odcinki cie\u015bniny Brouwershaven w liczbie 72. Dla potrzeb \u017ceglugi zbudowana  jest te\u017c \u015bluza, kt\u00f3ra umo\u017cliwia przej\u015bcie statk\u00f3w przez zapor\u0119. Przed zamkni\u0119ciem Haringvliet by\u0142o du\u017cym rezerwatem przyrody. Ziemia, kt\u00f3ra normalnie znika\u0142a pod wod\u0105 podczas przyp\u0142ywu, jest teraz trwale nad wod\u0105 i jest wykorzystywana przez rolnik\u00f3w jako grunty rolne. Wiele dzikich g\u0119si straci\u0142o swoje siedliska, a ro\u015bliny potrzebuj\u0105ce dop\u0142ywu s\u0142onej wody morskiej gin\u0105.  Nie przetrwa\u0142y zmiany wody na s\u0142odk\u0105 kraby i krewetki, a europejska fl\u0105dra i europejska stynka zosta\u0142y zast\u0105pione przez okonie i p\u0142ocie.Przez tam\u0119 przebiega droga N57[3].Jedynym sposobem unikni\u0119cia powt\u00f3rzenia katastrofy by\u0142o zamkni\u0119cie ramion delty zaporami od strony morza. Projektanci chroni\u0105c terytorium przed falami morskimi po raz pierwszy spotkali si\u0119 z protestami, gdy\u017c pierwotne \u015brodowisko zmieni\u0142oby si\u0119 ze s\u0142onowodnego w s\u0142odkowodne, a istniej\u0105cy ekosystem przesta\u0142by istnie\u0107. Rozwi\u0105zaniem by\u0142o ruchome zamontowanie pot\u0119\u017cnych, \u017celbetowych p\u0142yt. Wsparte na filarach, mog\u0105 si\u0119 one porusza\u0107 pionowo w g\u00f3r\u0119 i w d\u00f3\u0142 w taki spos\u00f3b, by nie si\u0119ga\u0142y do dna. Woda mo\u017ce p\u0142yn\u0105\u0107 do morza poni\u017cej, a przegrody wystaj\u0105 ponad poziom wody na tyle wysoko, by zatrzyma\u0107 fale. Po\u0142o\u017ceniem p\u0142yt mi\u0119dzy filarami steruj\u0105 systemy komputerowe. Decyzje o wysoko\u015bci po\u0142o\u017cenia zap\u00f3r podejmowane s\u0105 na podstawie stanu morza, si\u0142y wiatru, si\u0142y przyp\u0142ywu i obj\u0119to\u015bci mas wody, sp\u0142ywaj\u0105cych rzekami ku morzu. W razie potrzeby przegrody s\u0105 unoszone lub obni\u017cane za pomoc\u0105 silnik\u00f3w. Je\u017celi woda spi\u0119trzy si\u0119 o 3 metry nast\u0119puje zamykanie zasuw. W 2002 r. zamkni\u0119to j\u0105 a\u017c 21 razy. Konstrukcja ta sta\u0142a si\u0119 najd\u0142u\u017csz\u0105 na \u015bwiecie tam\u0105 z zasuwami, kt\u00f3rych ma a\u017c 60, a ka\u017cda z nich wa\u017cy tyle co 40 za\u0142adowanych wagon\u00f3w kolejowych. Zasuwy zosta\u0142y zawieszone pomi\u0119dzy 65 gigantycznymi pylonami. Jeden pylon ma wysoko\u015b\u0107 jedenastopi\u0119trowego budynku i mas\u0119 16 tys. ton. Jest to imponuj\u0105cy  przyk\u0142ad niderlandzkiej in\u017cynierii hydraulicznej[4].Pionow\u0105 pozycj\u0119 ogromnych pylon\u00f3w, utrzymuj\u0105cych \u015bciany zap\u00f3r osi\u0105gni\u0119to dzi\u0119ki zastosowaniu specjalnych mat z metalowej siatki, wype\u0142nionych kamieniami. Ten ci\u0119\u017cki fundament o du\u017cej powierzchni zapewnia stabilne po\u0142o\u017cenie filar\u00f3w na piaszczystym dnie. Tym sposobem ca\u0142a po\u0142udniowo-zachodnia Holandia zosta\u0142a zabezpieczona przed katastrofalnymi skutkami atlantyckich sztorm\u00f3w. Wykonanie tego za\u0142o\u017cenia wymaga\u0142o wybudowania dw\u00f3ch sztucznych wysp, na kt\u00f3rych produkowano elementy do budowy tamy. Wyspy te przyczyni\u0142y si\u0119 r\u00f3wnie\u017c do zw\u0119\u017cenia kana\u0142u, a tym samym do obni\u017cenia koszt\u00f3w[4].Projekt Delta jest jednym z rzadkich przyk\u0142ad\u00f3w udanego kompromisu ekolog\u00f3w, rolnik\u00f3w, rybak\u00f3w i lobby przemys\u0142owego. Zapory nie przeszkadzaj\u0105 w ruchu statk\u00f3w p\u0142yn\u0105cych do Europortu w Rotterdamie. Zachowano tak\u017ce w wi\u0119kszo\u015bci naturalne \u015brodowisko r\u00f3\u017cnych gatunk\u00f3w zwierz\u0105t. Drogi poprowadzone po nowych tamach poprawi\u0142y komunikacj\u0119 mi\u0119dzy Zelandi\u0105 a Holandi\u0105 Po\u0142udniow\u0105.Realizacja Planu Delta trwa\u0142a 30 lat i kosztowa\u0142a oko\u0142o 15 miliard\u00f3w dolar\u00f3w. Uroczyste oddanie zap\u00f3r do u\u017cytku odby\u0142o si\u0119 w pa\u017adzierniku 1986.Ostatni\u0105 luk\u0105 w systemie zabezpiecze\u0144 by\u0142 Rotterdam. Gdyby wielki sztorm spowodowa\u0142 cofk\u0119 na Renie, m\u00f3g\u0142by zala\u0107 miasto pi\u0119ciometrow\u0105 warstw\u0105 wody, a fala powodziowa mog\u0142aby si\u0119 rozla\u0107 na p\u00f3\u0142noc, obejmuj\u0105c najg\u0119\u015bciej zaludnion\u0105 cz\u0119\u015b\u0107 Holandii. W 1991 rozpocz\u0119to budow\u0119 Maeslantkering, ogromnych obrotowych wr\u00f3t pozwalaj\u0105cych na zamkni\u0119cie kana\u0142u prowadz\u0105cego do portu w Rotterdamie. W 1997 tama zosta\u0142a uko\u0144czona (koszt budowy to ponad 3 mld dolar\u00f3w)[5]."},{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BreadcrumbList","itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":1,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/#breadcrumbitem","name":"Enzyklop\u00e4die"}},{"@type":"ListItem","position":2,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2018\/03\/27\/plan-delta-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#breadcrumbitem","name":"Plan Delta \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia"}}]}]