[{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BlogPosting","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2018\/03\/28\/tukan-gorski-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#BlogPosting","mainEntityOfPage":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2018\/03\/28\/tukan-gorski-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","headline":"Tukan g\u00f3rski \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","name":"Tukan g\u00f3rski \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","description":"Tukan g\u00f3rski[3] (Ramphastos brevis) \u2013 gatunek \u015bredniej wielko\u015bci ptaka z rodziny tukanowatych (Ramphastidae). Ptak o d\u0142ugim dziobie wyst\u0119puj\u0105cy w Ameryce","datePublished":"2018-03-28","dateModified":"2018-03-28","author":{"@type":"Person","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/#Person","name":"lordneo","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/","image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","url":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","height":96,"width":96}},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Enzyklop\u00e4die","logo":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","width":600,"height":60}},"image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","width":100,"height":100},"url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2018\/03\/28\/tukan-gorski-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","wordCount":3117,"articleBody":"Tukan g\u00f3rski[3] (Ramphastos brevis) \u2013 gatunek \u015bredniej wielko\u015bci ptaka z rodziny tukanowatych (Ramphastidae). Ptak o d\u0142ugim dziobie wyst\u0119puj\u0105cy w Ameryce Po\u0142udniowej. Nie jest zagro\u017cony wygini\u0119ciem.  Tukan g\u00f3rski wyst\u0119puje w p\u00f3\u0142nocno-zachodniej Kolumbii (p\u00f3\u0142nocne Choc\u00f3) i na po\u0142udniowy zach\u00f3d od And\u00f3w, do po\u0142udniowo-zachodniego Ekwadoru (na po\u0142udnie do Manta Real)[4][2][5][6]. Lokalizacj\u0119 ze wschodniej Panamy uwa\u017ca si\u0119 za niepewn\u0105[7].Gatunek po raz pierwszy opisa\u0142 ameryka\u0144ski ornitolog Rodolphe Meyer de Schauensee w 1945 roku na \u0142amach Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia jako podgatunek tukana czarnodziobego (R. ambiguus) i nadaj\u0105c mu nazw\u0119 Ramphastos ambiguus brevis[8]. Jako miejsce typowe od\u0142owu holotypu Meyer de Schauensee wskaza\u0142 rzek\u0119 Mechengue, w Cauca w Kolumbii[8].  Charakterystyczny gatunek przypisywano do tak zwanej \u201ekracz\u0105cej grupy\u201d (wraz z tukanem wielkim (R. toco), tukanem t\u0119czodziobym (R. sulfuratus), tukanem \u017c\u00f3\u0142togard\u0142ym (R. vitellinus) i tukanem zielonodziobym (R. dicolorus))[4]. Chocia\u017c aspekty upierzenia sugeruj\u0105 pokrewie\u0144stwo z R. sulfuratus, to jednak dane genetyczne wskazuj\u0105, \u017ce gatunek jest taksonem siostrzanym w stosunku do R. vitellinus[9]. D\u0142ugo uwa\u017cany za podgatunek R. ambiguus, ale r\u00f3\u017cni si\u0119 od niego znacz\u0105co g\u0142osem, mniejszym rozmiarem cia\u0142a, kr\u00f3tszym, bardziej \u017c\u00f3\u0142tym dziobem; gatunek sympatryczny z podgatunkiem R. ambiguus, tukanem br\u0105zowodziobym (R. a. swainsonii)[4]. Gatunek monotypowy[4][5].Table of ContentsEtymologia[edytuj | edytuj kod]G\u0142os[edytuj | edytuj kod]Siedlisko i pokarm[edytuj | edytuj kod]L\u0119gi[edytuj | edytuj kod]Etymologia[edytuj | edytuj kod]Nazwa rodzajowa: Ulisses Aldrovandi w 1599 roku zapisa\u0142 z b\u0142\u0119dem nazw\u0119 Ramphastos, bazuj\u0105c na Ramphestes Konrada  Gesnera z 1560 roku (gr.\u00a0\u1fe5\u03b1\u03bc\u03c6\u03b7\u03c3\u03c4\u03b7\u03c2 rhamph\u0113st\u0113s  \u201enosaty\u201d, od \u1fe5\u03b1\u03bc\u03c6\u03b7 rhamp\u0113 \u201edzi\u00f3b\u201d), kt\u00f3ra to nazwa zosta\u0142a nast\u0119pnie przej\u0119ta przez Karola Linneusza w 1758 roku[10]. Epitet gatunkowy: \u0142ac.\u00a0brevis \u201ekr\u00f3tki, niewielki\u201d[10].D\u0142ugo\u015b\u0107 cia\u0142a 46\u201348,5 cm; masa cia\u0142a 365\u2013482 g[4]. Inne wymiary u jednej samicy z Mutaty w Kolumbii: d\u0142ugo\u015b\u0107 skrzyd\u0142a 210 mm, ogona 154 mm, dzioba 151,4 mm[11]. U obu p\u0142ci od czo\u0142a do g\u00f3rnej cz\u0119\u015bci grzbietu upierzenie koloru bordowego z czarnym odcieniem; g\u00f3rna cz\u0119\u015b\u0107 cia\u0142a czarna, pokrywy nadogonowe bia\u0142e. Gard\u0142o, szyja i piersi \u017c\u00f3\u0142te, w\u0105skie czerwone pasmo tu\u017c poni\u017cej koloru \u017c\u00f3\u0142tego, brzuch i podbrzusze czarne, pokrywy podogonowe czerwone. Dzi\u00f3b w jego g\u00f3rnej cz\u0119\u015bci \u017c\u00f3\u0142ty, culmen, grzbiet dzioba i jego centralne cz\u0119\u015bci zielonawe, na kra\u0144cu dzioba od 3 do 5 zielonych \u201ez\u0105bk\u00f3w\u201d, \u017cuchwa czarna, czasami z \u017c\u00f3\u0142t\u0105 ko\u0144c\u00f3wk\u0105. Sk\u00f3ra na twarzy koloru \u017c\u00f3\u0142to-zielonego lub oliwkowego, czasem z niebieskawym odcieniem; t\u0119cz\u00f3wka \u017c\u00f3\u0142to-zielona z szarym odcieniem. Samica ma kr\u00f3tszy, bardziej przysadzisty dzi\u00f3b ni\u017c samiec. M\u0142ode ptaki o mi\u0119kkim, ciemniejszym upierzeniu, g\u0142\u00f3wnie czerwono-pomara\u0144czowym, dzi\u00f3b bardziej kilowaty, podstawowa linia i \u201ez\u0105bki\u201d nieobecne, nozdrza widoczne na g\u00f3rze[4].  G\u0142os[edytuj | edytuj kod]Odzywa si\u0119 seri\u0105 kracz\u0105cych \u201etree-aak\u201d, \u201etyook\u201d lub \u201etyeerp\u201d, 40\u201355 razy (czasami do 100) na minut\u0119, na pocz\u0105tku odg\u0142os jest warcz\u0105cy i mo\u017ce trwa\u0107 to do kilku minut; samce wydaj\u0105 g\u0142\u0119bsze, bardziej warcz\u0105ce odg\u0142osy[4]. Czasami odzywa si\u0119 tr\u0105bi\u0105cym g\u0142osem, mi\u0119kkie odg\u0142osy mo\u017cna us\u0142ysze\u0107 tylko z bliskiej odleg\u0142o\u015bci[4].Siedlisko i pokarm[edytuj | edytuj kod]Gatunek prawdopodobnie osiad\u0142y, zamieszkuj\u0105cy g\u0142\u00f3wnie las nizinny, a tak\u017ce lasy na ni\u017cszych stokach And\u00f3w, jak i r\u00f3wnie\u017c przyleg\u0142e pastwiska z owocuj\u0105cymi drzewami albo plantacjami, do wysoko\u015bci 1550 m n.p.m.[4] Przebywaj\u0105 w parach lub w grupach licz\u0105cych do 6 ptak\u00f3w, rzadziej do 14[4].Dieta tukana g\u00f3rskiego jest s\u0142abo poznana; w \u017co\u0142\u0105dkach znaleziono g\u0142\u00f3wnie niezidentyfikowane owoce; by\u0107 mo\u017ce poluje te\u017c na jakie\u015b owady i ma\u0142e kr\u0119gowce[4]. Pokarm zdobywa g\u0142\u00f3wnie w baldachimie lasu, cz\u0119sto wsp\u00f3\u0142pracuj\u0105c z arasari obro\u017cnym (Pteroglossus torquatus), rzadziej z wi\u0119kszym tukanem czarnodziobym[4]. Podczas spo\u017cywania pokarmu mo\u017ce obr\u00f3ci\u0107 g\u0142ow\u0119 o k\u0105t p\u00f3\u0142pe\u0142ny[4]. Obserwowano, jak towarzyszy armii w\u0119drownych mr\u00f3wek, zapewne poluj\u0105c na sp\u0142oszone przez nie owady[4]. Wod\u0119 czerpie z bromelii[4].L\u0119gi[edytuj | edytuj kod]Biologia rozrodu bardzo s\u0142abo poznana. Najprawdopodobniej rozmna\u017caj\u0105 si\u0119 od czerwca do sierpnia, by\u0107 mo\u017ce wcze\u015bniej, do stycznia w zachodniej Kolumbii. \u015apiewaj\u0105cy ptak porusza g\u0142ow\u0105 do g\u00f3ry po jednej stronie, po \u0142uku odwracaj\u0105c j\u0105 w drug\u0105 stron\u0119, prawie nie ma ruchu g\u0142ow\u0105 w d\u00f3\u0142; podczas konflikt\u00f3w trzyma g\u0142ow\u0119 nisko. Upierzenie g\u0142adkie opr\u00f3cz wzniesionego zadu i pi\u00f3r pokryw podogonowych[4]. Brak informacji na temat wielko\u015bci l\u0119gu, czasu inkubacji czy wychowu m\u0142odych[4].W Czerwonej ksi\u0119dze gatunk\u00f3w zagro\u017conych Mi\u0119dzynarodowej Unii Ochrony Przyrody zosta\u0142 zaliczony do kategorii LC (ang.\u00a0Least Concern \u2013 najmniejszej troski)[2]. Globalna wielko\u015b\u0107 populacji nie zosta\u0142a oszacowana, ale uwa\u017ca si\u0119 tego ptaka za rzadkiego lub lokalnie powszechnego w Ekwadorze (populacj\u0119 w Ekwadorze szacuje si\u0119 na 15000\u201345000 osobnik\u00f3w)[2][12][13]. W Ekwadorze populacja tukana g\u00f3rskiego zmniejszy\u0142a si\u0119 znacz\u0105co z powodu wylesiania (podobno du\u017ce populacje utrzymuj\u0105 si\u0119 w prowincji Esmeraldas, gdzie znaczna cz\u0119\u015b\u0107 las\u00f3w pozostaje w du\u017cej mierze nienaruszona)[2][4]. Na tego ptaka poluje si\u0119 r\u00f3wnie\u017c dla mi\u0119sa, a jego dzi\u00f3b stosowany jest jako sk\u0142adnik w tradycyjnej medycynie[2]. Wyst\u0119puje w rezerwatach przyrody Reserva Natural R\u00edo \u00d1amb\u00ed w Kolumbii i w Centro Cient\u00edfico R\u00edo Palenque w Ekwadorze[4].\u2191 Ramphastos brevis, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online]\u00a0 (ang.).\u2191 abcdef BirdLife International, Ramphastos brevis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016 [online], wersja 2016-1 [dost\u0119p 2016-09-27]\u00a0 (ang.).\u2191 Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Ramphastinae Vigors, 1825 – tukany (wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptak\u00f3w \u015bwiata [on-line]. Instytut Nauk o \u015arodowisku Uniwersytetu Jagiello\u0144skiego. [dost\u0119p 2021-02-18].\u2191 abcdefghijklmnopqrs L.L. Short & C.J. Sharpe: Choco Toucan (Ramphastos brevis), version 1.0. W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie, E. de Juana (red.): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2016. DOI: 10.2173\/bow.chotou1.01. [dost\u0119p 2020-05-26]. (ang.).\u2191 ab F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Jacamars, puffbirds, toucans, barbets, honeyguides. IOC World Bird List (v11.1). [dost\u0119p 2021-02-18]. (ang.).\u2191 J.L. Peters: Check-list of birds of the world. Cz. 6. Cambridge: Harvard University Press, 1948, s. 84. (ang.).\u2191 American Ornithologists’ Union: Check-list of North American birds, the species of birds of North America from the Arctic through Panama, including the West Indies and Hawaiian Islands. Wyd. 6. Lawrence, Kansas: American Ornithologists’ Union, s. 784. (ang.).\u2191 ab R. Meyer de Schauensee. Notes on Colombian Birds. \u201eProceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia\u201d. 97, s. 14, 1945. JSTOR: 4064377. (ang.).\u00a0\u2191 J.S.L. Patan\u00e9, J.D. Weckstein, A. Aleixo, J.M. Bates. Evolutionary history of Ramphastos toucans: molecular phylogenetics, temporal diversification, and biogeography. \u201eMolecular Phylogenetics and Evolution\u201d. 53 (3), s. 923\u2013934, 2009. DOI: 10.1016\/j.ympev.2009.08.017. (ang.).\u00a0\u2191 ab The Key to Scientific Names, J.A.J.A.\u00a0Jobling (red.), [w:] Birds of the World [online], S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca\u00a0 (ang.).\u2191 J. Haffer. Avifauna of northwestern Colombia, South America. \u201eBonner Zoologische Monographien\u201d. 7, s. 112, 1975. (ang.).\u00a0\u2191 J. Ekstrom, S. Butchart: Choco Toucan Ramphastos brevis. BirdLife International. [dost\u0119p 2016-09-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].\u2191 O. Jahn. Bird communities of the Ecuadorian Choco: a case study in conservation. \u201eBonner Zoologische Monographien\u201d. 56, s. 187, 2011. (ang.).\u00a0Identyfikatory zewn\u0119trzne\u00a0(takson):"},{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BreadcrumbList","itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":1,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/#breadcrumbitem","name":"Enzyklop\u00e4die"}},{"@type":"ListItem","position":2,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2018\/03\/28\/tukan-gorski-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#breadcrumbitem","name":"Tukan g\u00f3rski \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia"}}]}]