[{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BlogPosting","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2018\/04\/28\/oppidum-stare-hradisko-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#BlogPosting","mainEntityOfPage":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2018\/04\/28\/oppidum-stare-hradisko-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","headline":"Oppidum Star\u00e9 Hradisko \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","name":"Oppidum Star\u00e9 Hradisko \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","description":"Widok oppida Star\u00e9 Hradisko Dwie z\u0142ote monety i gliniana forma do odlewu z\u0142otych monet ze Star\u00e9go Hradiska Oppidum Star\u00e9 Hradisko","datePublished":"2018-04-28","dateModified":"2018-04-28","author":{"@type":"Person","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/#Person","name":"lordneo","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/","image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","url":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","height":96,"width":96}},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Enzyklop\u00e4die","logo":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","width":600,"height":60}},"image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/thumb\/f\/f2\/Star%C3%A9_hradisko.JPG\/300px-Star%C3%A9_hradisko.JPG","url":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/thumb\/f\/f2\/Star%C3%A9_hradisko.JPG\/300px-Star%C3%A9_hradisko.JPG","height":"225","width":"300"},"url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2018\/04\/28\/oppidum-stare-hradisko-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","wordCount":1996,"articleBody":"  Widok oppida Star\u00e9 Hradisko    Dwie z\u0142ote monety i gliniana forma do odlewu z\u0142otych monet ze Star\u00e9go HradiskaOppidum Star\u00e9 Hradisko \u2013 celtyckie osiedle obronne na Morawach, w powiecie Prost\u011bjov, w kraju o\u0142omunieckim.  Oppidum Star\u00e9 Hradisko jest najbardziej znanym z oppid\u00f3w na Morawach, znacz\u0105cym w skali \u015brodkowoeuropejskiej i przy okazji jednym z najwcze\u015bniej poznanych.  Oppidum Star\u00e9 Hradisko znajduje si\u0119 na Morawach, w kraju o\u0142omunieckim, w powiecie Prost\u011bjov, jeden kilometr na wsch\u00f3d od wsi Mal\u00e9 Hradisko. Po\u0142o\u017cone jest na wschodnim kra\u0144cu Wy\u017cyny Draha\u0144skiej, na wzniesieniu nad wsi\u0105 Okluky, mniej wi\u0119cej w po\u0142owie drogi pomi\u0119dzy Prost\u011bjovem a Boskovicami. Miejsce zosta\u0142o wybrane z powod\u00f3w komunikacji, znajduj\u0105cym si\u0119 w pobli\u017cu z\u0142o\u017com minera\u0142\u00f3w, a by\u0107 mo\u017ce lasom pozwalaj\u0105cym na uzysk drewna do budowy[1]W staro\u017cytno\u015bci przechodzi\u0142 t\u0119dy szlak bursztynowy.Ju\u017c przed budow\u0105 oppidum znajdowa\u0142o si\u0119 tu wy\u017cynne grodzisko ze starszej epoki \u017celaza[1].  Miejsce to jest znane ju\u017c od \u015bredniowiecza z powodu znalezisk bursztynu, kt\u00f3ry tu wyst\u0119puje w du\u017cych ilo\u015bciach. Pierwsza wzmianka o “g\u00f3rze Kadidln\u00e9” (cz. ho\u0159e Kadidln\u00e9) pochodzi z tzw. zemsk\u00fdch desk olomouck\u00e9ho kraje, poprzednik\u00f3w ksi\u0105g wieczystych z 1519 r. W kronice o\u0142omunieckiego biskupa Jana Dubraviusa, pierwszego morawskiego humanisty, wydanej w 1552 r., jest wzmianka o znalezieniu bursztynu \u201ein loco, cui Gradisco nomen\u201c (w miejscu, kt\u00f3re nazywa si\u0119 Hradisko). Na mapie Moraw Komenskiego z 1627 r., maj\u0105cej by\u0107 pierwotnie za\u0142\u0105cznikiem do dzie\u0142a De Antiquitatibus Morauiae (“O morawskich staro\u017cytno\u015bciach),” miejsce to oznaczone jest jako \u201eHradisco, ubi myrrha effoditur\u201c (grodzisko, gdzie znajdowany jest bursztyn).Historyczne wzmianki \u015bwiadcz\u0105 o licznych znaleziskach bursztynu, ale z post\u0119pem czasu uwag\u0119 zacz\u0119\u0142y przyci\u0105ga\u0107 inne znaleziska \u2013 przede wszystkim monet i wyrob\u00f3w z metalu, a p\u00f3\u017aniej same pozosta\u0142o\u015bci grodziska. Pierwsze, amatorskie poszukiwania przeprowadzi\u0142 Franti\u0161ek Lipka \u2013 farmaceuta z Boskovic przed pierwsz\u0105 wojn\u0105 \u015bwiatow\u0105, a po nim Karel Sn\u011btina \u2013 lekarz z Boskovic w 20. latach XX w. Te pierwsze pr\u00f3by zwr\u00f3ci\u0142y uwag\u0119 profesjonalnych archeolog\u00f3w. W latach 1934\u20131937 prace badawcze prowadzi\u0142y wsp\u00f3lnie Pa\u0144stwowy Instytut Archeologiczny w Pradze (cz. St\u00e1tn\u00ed archeologick\u00fd \u00fastav) pod przewodnictwem Jaroslava B\u00f6hma oraz Muzeum Morawskie (cz. Moravsk\u00e9 zemsk\u00e9 muzeum) w Brnie reprezentowane przez Josefa Skutila. Przy szeroko i pioniersko poj\u0119tych pracach (badacze realizowali pierwsze kompleksowe badania w historii czechos\u0142owackiej archeologii) zosta\u0142y ods\u0142oni\u0119te rozleg\u0142e powierzchnie wewn\u0105trz obwa\u0142owa\u0144, zosta\u0142y zbadane zewn\u0119trzne i wewn\u0119trzne fortyfikacje \u0142\u0105cznie z bram\u0105 wjazdow\u0105 do podgrodzia. Wielki nacisk zosta\u0142 po\u0142o\u017cony na dok\u0142adn\u0105 dokumentacj\u0119 terenow\u0105, jak r\u00f3wnie\u017c na wsp\u00f3\u0142prac\u0119 z innymi specjalistami, przede wszystkim reprezentantami nauk przyrodniczych (np. badania materia\u0142u kostnego i ro\u015blinnego, kopalnych gleb, analiza szklanych przedmiot\u00f3w i grafitowej ceramiki, wykonanie zdj\u0119\u0107 lotniczych \u2013 po raz pierwszy wykonane na ziemiach czeskich). Badania zosta\u0142y przerwane w wyniku burzliwych wydarze\u0144 roku 1938 \u2013 uk\u0142ad monachijski i rozbi\u00f3r Czechos\u0142owacji, a p\u00f3\u017aniej drug\u0105 wojn\u0119 \u015bwiatow\u0105. Dopiero w latach 60. i 70. XX w. badania na terenie oppidum prowadzi\u0142 Ji\u0159\u00ed Meduna, a w latach 80. Milo\u0161 \u010ci\u017em\u00e1\u0159, kt\u00f3ry nawi\u0105za\u0142 do wcze\u015bniejszych odkry\u0107.W wyniku przeprowadzonych prac na zachodnim podgrodziu ods\u0142oni\u0119to obszar o powierzchni ponad 1 ha (z ca\u0142ego oppidum wraz z obwa\u0142owaniami o powierzchni 37,5 ha[1] w r\u00f3\u017cnych miejscach ods\u0142oni\u0119to w sumie 2 ha). Pozwoli\u0142o to na dostateczne poznanie formy zabudowy, sposob\u00f3w komunikacji, charakteru systemu obronnego, a w ko\u0144cu chronologii rozwoju oppidum.Obwa\u0142owania, o d\u0142ugo\u015bci 2770 m, obejmuj\u0105 obszar o powierzchni 37,5 ha, kt\u00f3ra by\u0142a wewn\u0119trznymi wa\u0142ami podzielona na trzy cz\u0119\u015bci[1]: rozleg\u0142e zachodnie podgrodzie o powierzchni 13,5 ha, cz\u0119\u015b\u0107 centraln\u0105 (tzw. akropol) o powierzchni 23,5 ha[1] oraz mniejsze wschodnie podgrodzie o powierzchni 0,5 ha. Poza tym na zach\u00f3d od oppidum odkryto \u015blady osadnictwa identyczne z tymi wewn\u0105trz obwa\u0142owa\u0144. Wst\u0119p do oppidum umo\u017cliwia\u0142y dwie bramy, jedna od wschodu i druga od po\u0142udniowego zachodu. Mo\u017cliwo\u015b\u0107 dost\u0119pu od zachodu lub p\u00f3\u0142nocnego zachodu nie jest ca\u0142kiem jasna. Kolejna brama \u0142\u0105czy\u0142a zachodnie podgrodzie z cz\u0119\u015bci\u0105 centraln\u0105.Zabudowania[edytuj | edytuj kod]Wn\u0119trze oppidum zabudowane by\u0142o jednakowymi, du\u017cymi budynkami o rozmiarach 50\u00a0\u00d7\u00a050\u00a0m, kt\u00f3re by\u0142y otoczone p\u0142otami czy przepierzeniami i oddzielone drogami, z kt\u00f3rych niekt\u00f3re by\u0142y brukowane czy utwardzone. Spos\u00f3b zabudowy \u015bwiadczy o planowej parcelacji wn\u0119trza oppidum. Identyczna zabudowa znajdowa\u0142a si\u0119na zewn\u0105trz zachodniego podgrodzia. Budynki by\u0142y samodzielnymi jednostkami gospodarczymi, a zajmowa\u0142y jeposzczeg\u00f3lne rodziny lub rody. Wewn\u0105trz ogrodze\u0144 poza wielkimi budynkami posadzonymi na poziomie gruntu, znajdowa\u0142y si\u0119 te\u017c zag\u0142\u0119bione w ziemi mniejsze chaty, s\u0142u\u017c\u0105ce jako warsztaty (odnaleziono kowalskie, odlewnicze, mincownie, wyrobu korali z bursztynu, ko\u015bci i szk\u0142a itd.). Odkryto te\u017c wiele palenisk, a tak\u017ce piece garncarskie, a ponadto pewn\u0105 ilo\u015b\u0107 cystern na wod\u0119 deszczow\u0105.Fortyfikacje[edytuj | edytuj kod]Fortyfikacje oppidum by\u0142y pot\u0119\u017cne, a do tej pory s\u0105 dobrze widoczne w terenie \u2013 w niekt\u00f3rych miejscach r\u00f3\u017cnice wysoko\u015bci mi\u0119dzy dnem fosy a koron\u0105 wa\u0142u wynosi 6 m. W trakcie bada\u0144 rozpoznano dwie g\u0142\u00f3wne fazy budowy fortyfikacji \u2013 w pierwszej nad fos\u0105 z odsadzk\u0105 by\u0142 wybudowany kamienny mur wzmocnionepionowymi s\u0142upami. Za murem znajdowa\u0142a si\u0119 konstrukcja z drewnianych bali. Przestrze\u0144 mi\u0119dzy murem a tylnym murem mia\u0142a 4 m szeroko\u015bci i wype\u0142niona by\u0142a glin\u0105 i \u017cwirem, a do tylnej \u015bciany przylega\u0142a rampa. Po pewnym czasie te umocnienia zosta\u0142y zr\u00f3wnane z ziemi\u0105 i wybudowane na nowo, szersze i przesuni\u0119te o kilka metr\u00f3w na zewn\u0105trz. Ca\u0142kowita d\u0142ugo\u015b\u0107 fortyfikacji by\u0142a wi\u0119ksza ni\u017c 2 km i \u015bwiadczy nie tylko o umiej\u0119tno\u015bciach ich budowniczych, ale i o dobrej organizacji \u2013 przy budowie przemieszczono ogromne masy ziemi, na miejsce musiano dostarczy\u0107 kamie\u0144, glin\u0119, \u017cwir i pnie drzew (zar\u00f3wno do budowy fortyfikacji, jak i domostw i warsztat\u00f3w). To wszystko wymaga\u0142o rzeszy pracownik\u00f3w i dobrej organizacji, w tym zapewnienia wszystkim wy\u017cywienia.Znaleziska[edytuj | edytuj kod]Podczas tych wszystkich wykopalisk znaleziono du\u017ce ilo\u015bci r\u00f3\u017cnych przedmiot\u00f3w, kt\u00f3re m\u00f3wi\u0105 nam o \u017cyciu mieszka\u0144c\u00f3w i ich rozmaitych zaj\u0119ciach. Przede wszystkim znaleziono du\u017ce ilo\u015bci r\u00f3\u017cnej ceramiki, \u017celazne instrumenty i wyroby rozmaitego typu, br\u0105zow\u0105 i \u017celazn\u0105 bi\u017cuteri\u0119, fragmenty szklanych pere\u0142 i bransolet, drobne figurki zwierz\u0105t, z\u0142ote monety i gliniane formy do odlewu z\u0142otych monet, mn\u00f3stwo bursztynu (surowego, p\u00f3\u0142produkt\u00f3w, odpad\u00f3w, skrawk\u00f3w i wyrob\u00f3w finalnych). Znaleziska bursztynu wi\u0105\u017c\u0105 oppidum Star\u00e9 Hradisko z Morzem Ba\u0142tyckim, natomiast fragmenty br\u0105zowych i szklanych przedmiot\u00f3w oraz rzymska moneta z czas\u00f3w republiki z basenem Morza \u015ar\u00f3dziemnego.Charakter znalezisk oraz zabudowy \u015bwiadczy o rzemie\u015blniczych i handlowych funkcjach oppidum, obok siedziby w\u0142adzy i kultu. Szczeg\u00f3lnie z powodu zebrania ponad sze\u015bciuset \u017celaznych i br\u0105zowych fibul mo\u017cna dok\u0142adnie datowa\u0107 czas wybudowania i zasiedlenia oppidum, kt\u00f3ry jest podobny do innych czeskich oppid\u00f3w. Pocz\u0105tek zasiedlenia datuje si\u0119 na po\u0142ow\u0119 II w. p.n.e., a koniec kr\u00f3tko po po\u0142owie I w. p.n.e., czyli by\u0142o ono zamieszkane przez nieco ponad sto lat.Pomimo gorszej lokalizacji dla rolnictwa ni\u017c w przyleg\u0142ym regionie Han\u00e1, dzi\u0119ki znaleziskom narz\u0119dzi rolniczych stwierdzono zaanga\u017cowanie mieszka\u0144c\u00f3w w produkcj\u0119 \u017cywno\u015bci[1].Oppidum Star\u00e9 Hradisko jest chronione jako Narodowy zabytek kultury Republiki Czeskiej (cz. Kulturn\u00ed pam\u00e1tka \u010cesk\u00e9 republiky)[2]. Teren jest og\u00f3lnie dost\u0119pny i przebiega nim \u015bcie\u017cka dydaktyczna z tablicami informacyjnymi.\u2191 abcdef Al\u017eb\u011bta Danielisov\u00e1: Star\u00e9 Hradisko \u2013 pohled na urbanismus doby lat\u00e9nsk\u00e9 optikou moravsk\u00e9ho oppida [online], Moravsk\u00e9 zemsk\u00e9 muzeum, Brno 2014 [1] (\u010de\u0161tina)\u2191 \u00dast\u0159edn\u00ed seznam kulturn\u00edch pam\u00e1tek \u010cesk\u00e9 republiky [online], N\u00e1rodn\u00ed pam\u00e1tkov\u00fd \u00fastav, [cit. 2017-02-07], Praha, Katalogov\u00e9 \u010d\u00edslo 134274: V\u00fd\u0161inn\u00e9 opevn\u011bn\u00e9 s\u00eddli\u0161t\u011b oppidum Hradi\u0161t\u011b, archeologick\u00e9 stopyMilo\u0161 \u010ci\u017em\u00e1\u0159: Oppidum Star\u00e9 Hradisko, Olomouc 2002Jana \u010ci\u017em\u00e1\u0159ov\u00e1: Encyklopedie Kelt\u016f na Morav\u011b a ve Slezsku, Praha 2004, ISBN\u00a080-7277-249-X"},{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BreadcrumbList","itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":1,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/#breadcrumbitem","name":"Enzyklop\u00e4die"}},{"@type":"ListItem","position":2,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2018\/04\/28\/oppidum-stare-hradisko-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#breadcrumbitem","name":"Oppidum Star\u00e9 Hradisko \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia"}}]}]