[{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BlogPosting","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2018\/06\/01\/powstanie-styczniowe-na-ziemiach-zabranych-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#BlogPosting","mainEntityOfPage":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2018\/06\/01\/powstanie-styczniowe-na-ziemiach-zabranych-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","headline":"Powstanie styczniowe na ziemiach zabranych \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","name":"Powstanie styczniowe na ziemiach zabranych \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","description":"Ten artyku\u0142 od 2007-12 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Nale\u017cy poda\u0107 wiarygodne \u017ar\u00f3d\u0142a, najlepiej w formie przypis\u00f3w bibliograficznych.Cz\u0119\u015b\u0107 lub nawet wszystkie","datePublished":"2018-06-01","dateModified":"2018-06-01","author":{"@type":"Person","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/#Person","name":"lordneo","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/","image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","url":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","height":96,"width":96}},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Enzyklop\u00e4die","logo":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","width":600,"height":60}},"image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/thumb\/6\/64\/Question_book-4.svg\/50px-Question_book-4.svg.png","url":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/thumb\/6\/64\/Question_book-4.svg\/50px-Question_book-4.svg.png","height":"39","width":"50"},"url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2018\/06\/01\/powstanie-styczniowe-na-ziemiach-zabranych-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","wordCount":4674,"articleBody":"Ten artyku\u0142 od 2007-12 wymaga zweryfikowania podanych informacji.Nale\u017cy poda\u0107 wiarygodne \u017ar\u00f3d\u0142a, najlepiej w formie przypis\u00f3w bibliograficznych.Cz\u0119\u015b\u0107 lub nawet wszystkie informacje w artykule mog\u0105 by\u0107 nieprawdziwe. Jako pozbawione \u017ar\u00f3de\u0142 mog\u0105 zosta\u0107 zakwestionowane i usuni\u0119te. Po wyeliminowaniu niedoskona\u0142o\u015bci nale\u017cy usun\u0105\u0107 szablon {{Dopracowa\u0107}} z tego artyku\u0142u.      Podzia\u0142 administracyjny Rzeczypospolitej w granicach przedrozbiorowych wprowadzony przez Rz\u0105d Narodowy w czasie powstania styczniowego w 1863 roku  Bitwy i potyczki powstania styczniowego w latach 1863-1864      Piecz\u0119\u0107 Komitetu Litewskiego w powstaniu styczniowym  Rewizja wojsk rosyjskich w polskim dworze  Bitwy i potyczki powstania styczniowego na Litwie i Rusi 1863-1864  Starcie polsko-rosyjskie pod Kowlem na Wo\u0142yniu w 1863 roku    Obraz z epoki namalowany w 1861 roku dla uczczenia obchod\u00f3w kolejnej rocznicy unii polsko-litewskiej  Partia powsta\u0144cza opuszcza Grodno  Michai\u0142 Murawjow Wile\u0144ski \u201eWieszatiel\u201d na Litwie  Powstanie styczniowe na ziemiach zabranych (tak\u017ce powstanie styczniowe na Litwie i Rusi)[1] \u2013 dzia\u0142ania powsta\u0144cze, kt\u00f3re obj\u0119\u0142y w latach 1863-1865 ziemie zaboru rosyjskiego przedrozbiorowej I Rzeczypospolitej (tzw. ziemie zabrane), zamieszkane przez Polak\u00f3w.  Ju\u017c w 1861 przysz\u0142y dyktator powstania gen. Ludwik Mieros\u0142awski sformu\u0142owa\u0142 cele strategiczne nowej wojny partyzanckiej z Rosj\u0105. Analizuj\u0105c kl\u0119sk\u0119 powstania listopadowego doszed\u0142 on do wniosku, \u017ce klucz do zwyci\u0119stwa le\u017cy w odci\u0119ciu rosyjskich linii zaopatrzenia dla jednostek stacjonuj\u0105cych w Kr\u00f3lestwie Polskim poprzez wzniecenie ognisk oporu na ziemiach zabranych. Dzia\u0142ania te mia\u0142y na celu rozproszenie si\u0142 rosyjskich na rozleg\u0142ych i s\u0142abo zaludnionych ziemiach wschodnich i op\u00f3\u017anienie nadej\u015bcia rosyjskich si\u0142 g\u0142\u00f3wnych do czasu opanowania Kr\u00f3lestwa Polskiego przez polskich powsta\u0144c\u00f3w.Table of ContentsStronnictwa bia\u0142ych i czerwonych, manifestacje[edytuj | edytuj kod]Dekrety uw\u0142aszczeniowe Komitetu[edytuj | edytuj kod]Porozumienie mi\u0119dzy komitetami[edytuj | edytuj kod]Pr\u00f3ba zamachu stanu i represje Murawiowa[edytuj | edytuj kod]Uw\u0142aszczenie na Rusi[edytuj | edytuj kod]Stronnictwa bia\u0142ych i czerwonych, manifestacje[edytuj | edytuj kod]Na pocz\u0105tku lat 60. wzros\u0142a aktywno\u015b\u0107 spo\u0142ecze\u0144stwa w Kr\u00f3lestwie Polskim, kt\u00f3ra znalaz\u0142a wyraz w pokojowych manifestacjach, brutalnie st\u0142umionych przez wojsko rosyjskie. W tej sytuacji spo\u0142ecze\u0144stwo uciek\u0142o si\u0119 do innych form demonstracji, kt\u00f3re sprzyja\u0142y rozwojowi dzia\u0142alno\u015bci konspiracyjnej i dalszemu os\u0142abianiu postaw ugodowych. W tym czasie zacz\u0119\u0142y formowa\u0107 si\u0119 dwie orientacje polityczne: \u201eczerwoni”- zwolennicy powstania oraz \u201ebiali\u201d, kt\u00f3rzy pragn\u0119li powstania unikn\u0105\u0107 (byli to g\u0142\u00f3wnie cz\u0142onkowie Towarzystwa Rolniczego, przedstawiciele arystokracji i bur\u017cuazji). Pierwsze ugrupowanie mia\u0142o swoich zwolennik\u00f3w nie tylko w Kr\u00f3lestwie, ale r\u00f3wnie\u017c na prowincjach. Na Ukrainie wsp\u00f3\u0142pracowali z nimi cz\u0142onkowie Zwi\u0105zku Trojnickiego. Organizacja ta, zbudowana wedle systemu tr\u00f3jkowego i nazwana z tego powodu Zwi\u0105zkiem Trojnickim, powsta\u0142a ju\u017c w roku 1857 w \u015brodowisku m\u0142odzie\u017cy \u201ech\u0142opoma\u0144skiej\u201d, czyli stawiaj\u0105cej sobie za cel spo\u0142eczn\u0105 emancypacj\u0119 ch\u0142op\u00f3w, kt\u00f3rzy r\u00f3wnie\u017c na Litwie i Rusi Bia\u0142ej mieli swoich zwolennik\u00f3w. Pod koniec pa\u017adziernika 1861 utworzono kilkuosobowy Komitet Miejski, grupuj\u0105cy radykalnych dzia\u0142aczy \u201eczerwonych\u201d. Komitet zak\u0142ada\u0142 swoje oddzia\u0142y w innych miastach Kr\u00f3lestwa i zaboru rosyjskiego, g\u0142\u00f3wnie dzi\u0119ki wsp\u00f3\u0142pracy z tajn\u0105 organizacj\u0105 dzia\u0142aj\u0105c\u0105 w\u015br\u00f3d oficer\u00f3w wojsk carskich stacjonuj\u0105cych w Kr\u00f3lestwie, na Litwie i na Ukrainie.W manifestacjach bra\u0142o udzia\u0142 coraz wi\u0119cej ludzi. K\u0142adziono w nich du\u017cy nacisk na zaznaczenie wi\u0119zi \u0142\u0105cz\u0105cych Kr\u00f3lestwo z Ziemiami Zabranymi. 12 sierpnia obchodzono rocznic\u0119 unii lubelskiej, a 10 pa\u017adziernika odby\u0142a si\u0119 Manifestacja Jedno\u015bci Rzeczypospolitej Obojga Narod\u00f3w w Horodle. W tym celu zaprojektowano masow\u0105 manifestacj\u0119 przedstawicieli wszystkich dzielnic Polski, Litwy i Rusi.Sytuacja na ziemiach zabranych by\u0142a bardziej skomplikowana, ni\u017c by si\u0119 mog\u0142o wydawa\u0107. Ziemia\u0144stwo kresowe by\u0142o przeciwne powstaniu i szuka\u0142o sposob\u00f3w jego zapobie\u017cenia. Byli oni zwi\u0105zani z \u201ebia\u0142ymi\u201d i tak jak oni proklamowali prac\u0119 organiczn\u0105 i porozumienie z carem. Przeciwie\u0144stwem by\u0142 ob\u00f3z \u201eczerwonych\u201d, kt\u00f3ry nawo\u0142ywa\u0142 do wsp\u00f3lnego powstania przeciwko ciemi\u0119\u017cycielowi. Sytuacja zmieni\u0142a si\u0119 w niewielkim stopniu w drugiej po\u0142owie 1862 r., kiedy to organicznicy z Kongres\u00f3wki postulowali po\u0142\u0105czenie Ziem Zabranych z Kr\u00f3lestwem, co mia\u0142o udowodni\u0107, \u017ce klasy posiadaj\u0105ce \u017cywi\u0105 uczucia nie mniej patriotyczne w por\u00f3wnaniu do obozu \u201eczerwonych\u201d. W tej sytuacji na Litwie w\u015br\u00f3d \u201ebia\u0142ych\u201d dosz\u0142o do podzia\u0142u na zwolennik\u00f3w jedno\u015bci Litwy z Koron\u0105 i jej przeciwnik\u00f3w.Organizacja \u201eczerwonych\u201d na Litwie skupia\u0142a si\u0119 g\u0142\u00f3wnie w Wilnie i wyst\u0119powa\u0142a od 1862 r. pod nazw\u0105 Komitet Prowincjonalny Litewski. Podkre\u015bla\u0142 on swoj\u0105 niezale\u017cno\u015b\u0107 od Komitetu Centralnego Narodowego w Kr\u00f3lestwie. Mo\u017ce to \u015bwiadczy\u0107 o separatyzmie Litwy, kt\u00f3ra nie podchodzi\u0142a tak entuzjastycznie do po\u0142\u0105czenia si\u0119 z Polsk\u0105, jak chcia\u0142 Komitet Centralny. Sytuacja na Ukrainie, a tym samym i stosunki jej z Warszaw\u0105 r\u00f3\u017cni\u0142y si\u0119 od warunk\u00f3w na Litwie.  Przyw\u00f3dcy powstania nie mogli liczy\u0107 na poparcie ani ziemia\u0144stwa, ani inteligencji. Komitet ruchu powsta\u0142 w Kijowie w po\u0142owie 1862 za spraw\u0105 pp\u0142k Edmunda R\u00f3\u017cyckiego. W swojej dzia\u0142alno\u015bci by\u0142 bardzo ostro\u017cny, nie obiecywa\u0142 uw\u0142aszczenia, a jedynie pr\u00f3bowa\u0142 buntowa\u0107 ch\u0142op\u00f3w przeciwko w\u0142adzy carskiej.Dekrety uw\u0142aszczeniowe Komitetu[edytuj | edytuj kod]W przededniu powstania Komitet wyda\u0142 dwa dekrety uw\u0142aszczeniowe. Pierwszy z nich nadawa\u0142 wszystkim gospodarzom  posiadane przez nich grunty wy\u0142\u0105cznie i dziedzicznie wraz z przynale\u017cnymi prawami i przywilejami. Tym samym anulowa\u0142 obci\u0105\u017caj\u0105ce ch\u0142op\u00f3w czynsze i robocizny. Poszkodowanym w\u0142a\u015bcicielom ziemskim obiecywano w p\u00f3\u017aniejszym terminie odszkodowania. Podobn\u0105 postaw\u0119 przyj\u0105\u0142 utworzony zaraz po wybuchu powstania Prowincjonalny Rz\u0105d Tymczasowy na Litwie i Rusi Bia\u0142ej. Przedstawiciele \u201eczerwonych\u201d na Litwie (w przeciwie\u0144stwie do \u201ebia\u0142ych\u201d) nie wahali si\u0119 d\u0142ugo przed poparciem powstania.Do pierwszych atak\u00f3w dosz\u0142o ju\u017c 23 stycznia w obwodzie bia\u0142ostockim, a 7 lutego na tym terenie dosz\u0142o do bitwy pod Siemiatyczami, sk\u0105d ruszono na wsch\u00f3d, aby poruszy\u0107 ludno\u015b\u0107 Litwy. Roman Rogi\u0144ski ze 150 lud\u017ami dotar\u0142 na Polesie, kt\u00f3re by\u0142o idealn\u0105 baz\u0105 na partyzantk\u0119. Jednak niech\u0119\u0107 ch\u0142op\u00f3w do powstania by\u0142a wi\u0119ksza ni\u017c si\u0119 pocz\u0105tkowo wydawa\u0142o. Rogi\u0144ski nie znalaz\u0142 oparcia w\u015br\u00f3d ludno\u015bci, rozbity pod Borkami 26 lutego zosta\u0142 w kilka dni p\u00f3\u017aniej schwytany przez ch\u0142op\u00f3w i wydany w r\u0119ce armii carskiej.W Kijowie Komitet Prowincjonalny na Rusi przygotowywa\u0142 powstanie w porozumieniu z KCN. Jego rozpocz\u0119cie planowano na luty. Jednocze\u015bnie trwa\u0142y rozmowy pomi\u0119dzy \u201ebia\u0142ymi\u201d i \u201eczerwonymi\u201d, kt\u00f3re nie da\u0142y \u017cadnych efekt\u00f3w. Komitet zdoby\u0142 si\u0119 jedynie na pro\u015bb\u0119 o odroczenie wybuchu do ko\u0144ca kwietnia.Na pocz\u0105tku lutego 1863 roku Komitet Prowincjonalny  Litewski og\u0142osi\u0142 si\u0119 rewolucyjnym rz\u0105dem i wyda\u0142 manifest do ludno\u015bci. Oddawa\u0142 on ch\u0142opom ziemi\u0119 na w\u0142asno\u015b\u0107 bez konieczno\u015bci wykupu. Dzi\u0119ki tym postanowieniom do oddzia\u0142\u00f3w powsta\u0144czych zacz\u0119li masowo przyst\u0119powa\u0107 ch\u0142opi. Ta sytuacja przerazi\u0142a w\u0142adze carskie i sk\u0142oni\u0142a cara do wydania ukazu znosz\u0105cego wszelkie powinno\u015bci ch\u0142opskie na rzecz pan\u00f3w.Porozumienie mi\u0119dzy komitetami[edytuj | edytuj kod]Na prze\u0142omie lutego i marca dosz\u0142o do porozumienia mi\u0119dzy Rz\u0105dem Tymczasowym a komitetem \u201ebia\u0142ych\u201d w Wilnie. Utworzono w\u00f3wczas Wydzia\u0142 Zarz\u0105dzaj\u0105cy Prowincjami Litwy. Prezesem wydzia\u0142u by\u0142 Jakub Gieysztor, a komisarzem Nestor Laurans. Dat\u0119 rozpocz\u0119cia walk wyznaczono na koniec marca, a kilka dni p\u00f3\u017aniej ukaza\u0142a si\u0119 odezwa wzywaj\u0105ca Litwin\u00f3w i Rusin\u00f3w do walki. Nakazano naczelnikom wojskowym og\u0142asza\u0107 we wsiach dekrety uw\u0142aszczeniowe. Przeprowadzono nowy podzia\u0142 terytorialny, a stanowiska wojew\u00f3dzkie i powiatowe obj\u0119li prawie wsz\u0119dzie w\u0142a\u015bciciele ziemscy, natomiast \u201eczerwoni\u201d zostali odsuni\u0119ci na podrz\u0119dne stanowiska. Nie utworzono \u017cadnej organizacji spiskowej. W momencie, kiedy w\u0142adza zosta\u0142a opanowana przez polskie ziemia\u0144stwo, przekre\u015blono szanse na w\u0142\u0105czenie si\u0119 mas ch\u0142opskich do powstania.[potrzebny\u00a0przypis]Pierwsze walki rozpocz\u0119\u0142y si\u0119 ju\u017c w lutym, jednak wi\u0119kszo\u015b\u0107 spo\u015br\u00f3d walcz\u0105cych ju\u017c w nast\u0119pnym miesi\u0105cu znalaz\u0142a si\u0119 w niewoli. W maju pojawi\u0142y si\u0119 oddzia\u0142y w powiecie wilejskim i \u015bwi\u0119cia\u0144skim. Na terenach Wile\u0144szczyzny do powstania przy\u0142\u0105cza\u0142a si\u0119 g\u0142\u00f3wnie ludno\u015b\u0107 polska, zar\u00f3wno ch\u0142opi, jak i drobna szlachta. W zachodniej Grodzie\u0144szczy\u017anie w\u0142\u0105czali si\u0119 te\u017c ch\u0142opi bia\u0142oruscy. W po\u0142owie marca do powstania zacz\u0119li przyst\u0119powa\u0107 r\u00f3wnie\u017c ch\u0142opi litewscy. By\u0142a to g\u0142\u00f3wnie zas\u0142uga klasowej i narodowo-litewskiej opozycji przeciwko caratowi. W po\u0142owie kwietnia ruch obj\u0105\u0142 powiaty: kowie\u0144ski, rosie\u0144ski, szawelski.Gorzej przedstawia\u0142a si\u0119 sytuacja na pozosta\u0142ych obszarach rdzennej Rusi Bia\u0142ej. We wschodniej Grodzie\u0144szczy\u017cnie i Mi\u0144szcy\u017cnie ch\u0142opi pozostali oboj\u0119tni. Dosz\u0142o nawet w po\u0142owie kwietnia do wyst\u0105pie\u0144 antyziemia\u0144skich. Dow\u00f3dc\u0105 powstania litewskiego zosta\u0142 Zygmunt Sierakowski \u201eDo\u0142\u0119ga\u201d, obj\u0105wszy dow\u00f3dztwo nad niewielkim oddzia\u0142em skierowa\u0142 si\u0119 do Laudy, aby tam do\u0142\u0105czy\u0107 do Ko\u0142yszki i Mackiewicza. W drodze stoczy\u0142 zwyci\u0119sk\u0105 bitw\u0119 pod Ginietyniami. Na pocz\u0105tku maja w okolicach Bir\u017c dosz\u0142o do rozstrzygaj\u0105cej bitwy mi\u0119dzy wojskami rosyjskimi a powsta\u0144cami z Litwy. Bitwa trwa\u0142a trzy dni, pierwsze dwa by\u0142y pomy\u015blne dla powsta\u0144c\u00f3w, cho\u0107 drugiego dnia poleg\u0142o kilku najlepszych oficer\u00f3w. Trzeciego dnia, po dalszej zaci\u0119tej walce podzieleni powsta\u0144cy wycofali si\u0119 w lasy. W tej sytuacji pierwszy impet powstania zosta\u0142 z\u0142amany, mimo \u017ce Mackiewicz do\u015b\u0107 szybko odtworzy\u0142 oddzia\u0142y. Uda\u0142o mu si\u0119 jednak przetrzyma\u0107 kl\u0119sk\u0119 i kontynuowa\u0107 kampani\u0119, tworzy\u0142y si\u0119 te\u017c nowe oddzia\u0142y ch\u0142opskie.Pr\u00f3ba zamachu stanu i represje Murawiowa[edytuj | edytuj kod]W lipcu dosz\u0142o do pr\u00f3by zamachu stanu, kt\u00f3remu przewodniczyli Kalinowski i Ma\u0142achowski. \u017b\u0105dali, by Komitet og\u0142osi\u0142 si\u0119 na Litwie w\u0142adz\u0105 samodzieln\u0105, dodatkowo o\u015bwiadczenie uwierzytelnili piecz\u0119ci\u0105 komisarsk\u0105. W tej sytuacji na miejsce du Lauransa zosta\u0142 mianowany w Warszawie Oskar Awejde. Tymczasem na Litwie rozpoczyna\u0142 si\u0119 okres terroru Michai\u0142a Murawjowa Wieszatiela, kt\u00f3ry stara\u0142 si\u0119 zmusi\u0107 szlacht\u0119 do podpisywania o\u015bwiadczenia, \u017ce pot\u0119piaj\u0105 powstanie. Z rozkazem tym zwr\u00f3ci\u0142 si\u0119 najpierw do marsza\u0142k\u00f3w gubernialnych. Jako pierwszy dostarczy\u0142 takie o\u015bwiadczenia Aleksander Domeyko, marsza\u0142ek gubernialny wile\u0144ski, kt\u00f3rego okrzykni\u0119to zdrajc\u0105, a nast\u0119pnie pr\u00f3bowano zamordowa\u0107. Ta nieudana akcja rozp\u0119ta\u0142a terror, kt\u00f3ry rozbi\u0142 organizacj\u0119 wile\u0144sk\u0105. Wi\u0119kszo\u015b\u0107 przyw\u00f3dc\u00f3w powstania uciek\u0142o, zosta\u0142 jedynie Kalinowski, kt\u00f3ry za zgod\u0105 Rz\u0105du Narodowego pozosta\u0142 w wydziale. W praktyce Kalinowski sta\u0142 si\u0119 niezale\u017cnym przyw\u00f3dc\u0105 powstania litewskiego. Niestety, samo powstanie litewskie chyli\u0142o si\u0119 ju\u017c wtedy do upadku. G\u0142\u00f3wnym powodem zaniku powstania na Litwie by\u0142a s\u0142abn\u0105ca stale partyzantka. Zim\u0105 cz\u0119\u015b\u0107 oddzia\u0142\u00f3w rozpuszczono, mi\u0119dzy innymi oddzia\u0142 Mackiewicza. Sam Mackiewicz w grudniu 1863 roku zosta\u0142 schwytany, jeszcze w tym samym miesi\u0105cu zgin\u0105\u0142 na szubienicy.Konstanty Kalinowski zosta\u0142 aresztowany w Wilnie pod koniec stycznia, wyrok zosta\u0142 wykonany w marcu na Placu \u0141ukiskim w Wilnie. Dow\u00f3dztwo na Litwie przysz\u0142y karmelita i \u015bwi\u0119ty katolicki J\u00f3zef Kalinowski, ale ju\u017c w marcu zosta\u0142 aresztowany. \u201eOstatni z 247 boj\u00f3w powsta\u0144czych na Litwie i Bia\u0142orusi stoczono ko\u0142o Poniewie\u017ca 12 X 1864 roku\u201d[potrzebny\u00a0przypis].Po st\u0142umieniu powstania w stosunku do ludno\u015bci rozpocz\u0119to represje. \u201eWielu uczestnik\u00f3w powstania odda\u0142o \u017cycie na polu walki, 669 na placu egzekucyjnym, z tego 180 w wile\u0144skim okr\u0119gu wojennym obejmuj\u0105cym Litw\u0119 i Bia\u0142oru\u015b\u201d[potrzebny\u00a0przypis].Przedstawicieli warstw uprzywilejowanych wys\u0142ano na katorg\u0119, powsta\u0144c\u00f3w z klas ni\u017cszych wcielano do wojska lub oddawano pod nadz\u00f3r policji. \u201eNa Syberi\u0119 posz\u0142o 38000 os\u00f3b, przodowa\u0142a tu Litwa i Bia\u0142oru\u015b, dostarczaj\u0105c 57% og\u00f3\u0142u zes\u0142anych\u201d[potrzebny\u00a0przypis].Na Rusi sytuacja powstania by\u0142a o wiele trudniejsza ni\u017c na Litwie. Wybuch powstania zosta\u0142 od\u0142o\u017cony do maja. Policja od czasu do czasu natrafia\u0142a na ogniwa organizacji tajnej. W styczniu 1863 r. zosta\u0142a rozbita \u201eagentura rewolucyjna\u201d w Odessie, w kwietniu \u2013 k\u00f3\u0142ko rewolucyjne w Kijowie. W marcu nast\u0105pi\u0142a wsypa polskiej organizacji czerwonej w pow. Skwirskim. W lutym odkryto w Kijowie tajn\u0105 drukarni\u0119.Ziemia\u0144stwo stara\u0142o si\u0119 zapobiec wybuchowi powstania lub chocia\u017c je odroczy\u0107. Przedstawicielami Wydzia\u0142u Prowincjonalnego na Rusi byli: Edmund R\u00f3\u017cycki, Izydor Kopernicki, Aleksander Jab\u0142onowski. Od przyw\u00f3dc\u00f3w powstania w Kr\u00f3lestwie \u017c\u0105dali wkroczenia silnych oddzia\u0142\u00f3w z Galicji Wschodniej na Wo\u0142y\u0144 i Podole na co nie zgodzi\u0142 si\u0119 komitet lwowski Adama Sapiehy. W tej sytuacji R\u00f3\u017cycki z Wysockim uzgodnili, \u017ce Kijowszczyzna i Wo\u0142y\u0144 powstan\u0105 na pocz\u0105tku maja, a wtedy wkroczy Wysocki. Podole za\u015b mia\u0142o powsta\u0107 nieco p\u00f3\u017aniej, a z pomoc\u0105 mia\u0142 mu przyj\u015b\u0107 Mi\u0142kowski.Uw\u0142aszczenie na Rusi[edytuj | edytuj kod]Aby przyci\u0105gn\u0105\u0107 na swoj\u0105 stron\u0119 masy ludu ukrai\u0144skiego, wydano odezw\u0119, tzw. Z\u0142ot\u0105 Hramot\u0119. G\u0142\u00f3wne jej za\u0142o\u017cenie m\u00f3wi\u0142o, \u017ce ziemie orne, sadyby pa\u0144skie i skarbowe, kt\u00f3re posiadali w\u0142o\u015bcianie, b\u0119d\u0105 w\u0142asno\u015bci\u0105 ka\u017cdego gospodarza bez \u017cadnej zap\u0142aty. Ch\u0142opi przyjmowali j\u0105 ch\u0119tnie, by\u0142y jednak miejsca, jak gubernia kijowska, gdzie ustosunkowali si\u0119 do og\u0142oszenia wrogo. Dochodzi\u0142o nawet do napa\u015bci na powsta\u0144c\u00f3w, kt\u00f3rzy rozdawali ch\u0142opom Hramoty. Pawe\u0142 Jasienica komentowa\u0142 ten fakt, m\u00f3wi\u0105c, \u017ce lud ukrai\u0144ski zwalcza\u0142 powstanie dlatego, \u017ce uwa\u017ca\u0142 je za pa\u0144skie, a nie dlatego, \u017ce by\u0142o ono polskie. Osobn\u0105 odezw\u0119 skierowano do Polak\u00f3w na Rusi, kt\u00f3ra namawia\u0142a do pomocy dla Litwy i Korony.R\u00f3\u017cycki planowa\u0142 rozwin\u0105\u0107 w guberni wo\u0142y\u0144skiej (g\u0142\u00f3wnie w jej p\u00f3\u0142nocnej cz\u0119\u015bci) partyzantk\u0119 i w tym kierunku wyruszy\u0142o z Kijowa kilka grup spiskowych, kt\u00f3rym dowodzi\u0142 kpt. W\u0142adys\u0142aw Rudnicki. W wielu miejscach dochodzi\u0142o do napa\u015bci na powsta\u0144c\u00f3w przez uzbrojonych ch\u0142op\u00f3w. Liczne te\u017c by\u0142y napady na dwory i przejezdn\u0105 szlacht\u0119.Lepiej przedstawia\u0142a si\u0119 sytuacja na Wo\u0142yniu, gdzie ch\u0142opi odnosili si\u0119 do powsta\u0144c\u00f3w bez niech\u0119ci, a nawet z \u017cyczliwo\u015bci\u0105. Na pocz\u0105tku maja R\u00f3\u017cycki na czele ok. 200 jazdy wkroczy\u0142 do Lubaru, nast\u0119pnie za\u015b przeszed\u0142 do Po\u0142onnego, gdzie daremnie oczekiwa\u0142 na ruch Wysockiego z Galicji. 17 maja dosz\u0142o do zwyci\u0119skiej bitwy pod Miropolem. R\u00f3\u017cycki pozostawi\u0142 tam piechot\u0119 pod dow\u00f3dztwem W\u0142adys\u0142awa Ciecho\u0144skiego, a sam z jazd\u0105 wyruszy\u0142 na Podole, gdzie jednak nie by\u0142o \u017cadnych oznak powsta\u0144czych wyst\u0105pie\u0144. W tym czasie zosta\u0142 rozbity oddzia\u0142 Cicho\u0144skiego, a za R\u00f3\u017cyckim wyruszy\u0142 po\u015bcig. 26 maja dosz\u0142o do bitwy pod Salich\u0105, z kt\u00f3rej R\u00f3\u017cycki wyszed\u0142 zwyci\u0119sko i skierowa\u0142 sw\u00f3j oddzia\u0142 do Galicji. Kampania trwa\u0142a zaledwie 3 tygodnie, by\u0142 to pocz\u0105tek ko\u0144ca powstania na Rusi.Z ko\u0144cem maja 1863 roku powsta\u0142 na Ukrainie Wydzia\u0142 Wykonawczy Rz\u0105du Narodowego, a jego komisarzem zosta\u0142 Marian Soko\u0142owski, kt\u00f3ry przyby\u0142 z Galicji. Uciek\u0142 jednak, gdy policja natrafi\u0142a na jego \u015blad, a jego nast\u0119pc\u0105 zosta\u0142 Antoni Chamiec.Pod koniec roku 1863 zacz\u0105\u0142 wychodzi\u0107 we Lwowie ruski tygodnik literacki \u201eMeta\u201d, kt\u00f3ry mia\u0142 oparcie w k\u00f3\u0142kach m\u0142odzie\u017cowych, tzw. \u201ehromadach\u201d. Organizacja ta stanowi\u0142a zal\u0105\u017cek ukrai\u0144skiego ruchu nacjonalistycznego, wrogiego zar\u00f3wno Rosji, jak i Polsce. Nie przekre\u015blali oni porozumienia z Rz\u0105dem Narodowym, jednak pod warunkiem, \u017ce Ukraina nie b\u0119dzie traktowana jak prowincja, ale jak r\u00f3wnorz\u0119dne pa\u0144stwo.Przyw\u00f3dcy powstania nie byli w stanie przygotowa\u0107 Rusi do zrywu, a wynika\u0142o to nie tylko z postawy ch\u0142op\u00f3w, ale r\u00f3wnie\u017c szlachty i mieszcza\u0144stwa. W wi\u0119kszej cz\u0119\u015bci Ukrainy ch\u0142opi zbroili si\u0119 i napadali na powsta\u0144c\u00f3w nie tylko z pos\u0142usze\u0144stwa dla carskiej w\u0142adzy, ale tak\u017ce w nadziei ostatecznej rozprawy ze szlacht\u0105.W roku nast\u0119pnym Rz\u0105d Narodowy stara\u0142 si\u0119 doj\u015b\u0107 do porozumienia z Gromad\u0105, kt\u00f3ra w dalszym ci\u0105gu domaga\u0142a si\u0119 niezale\u017cno\u015bci narodu ukrai\u0144skiego. Jednak Rz\u0105d nie by\u0142 w stanie p\u00f3j\u015b\u0107 na takie ust\u0119pstwa wobec Rusi. Dla tych, kt\u00f3rzy w tym czasie stali na czele powstania rzecz\u0105 niemo\u017cliw\u0105 by\u0142o odst\u0105pi\u0107 od trzystuletniej tradycji. Jedyne, na co Rz\u0105d si\u0119 zdoby\u0142, to obietnica autonomii, ale w \u015bcis\u0142ym zwi\u0105zku z Polsk\u0105. Up\u00f3r ten ca\u0142kowicie zaprzepa\u015bci\u0142 szans\u0119 na porozumienie mi\u0119dzy obiema stronami i skaza\u0142 na pora\u017ck\u0119. By\u0142a to ju\u017c ostatnia pr\u00f3ba nawi\u0105zania wsp\u00f3\u0142pracy mi\u0119dzy Gromad\u0105 a Rz\u0105dem.[potrzebny\u00a0przypis]W 1864 roku upad\u0142o powstanie w Kr\u00f3lestwie Polskim. Represje dotkn\u0119\u0142y r\u00f3wnie\u017c powsta\u0144c\u00f3w z Ukrainy, ale g\u0142\u00f3wnie tych, kt\u00f3rzy zostali z\u0142apani za uczestnictwo w powstaniu. Byli oni rozstrzeliwani i wieszani. Na katorgi i wi\u0119zienie skazywano za pomoc udzielan\u0105 powsta\u0144com. Od maja 1863 roku do maja 1867 roku skazano \u0142\u0105cznie za udzia\u0142 w powstaniu na Ukrainie ok. 3100 os\u00f3b, w latach 1863-1873 z tych samych przyczyn skonfiskowano 144 maj\u0105tki. Dodatkowym \u015brodkiem represyjnym by\u0142 specjalny podatek na\u0142o\u017cony na w\u0142a\u015bcicieli ziemskich.W\u0142adza wykonawcza w Kr\u00f3lestwie Polskim (1917\u20131918) i Rz\u0105d Republiki Polskiej (7\u201311 listopada 1918)"},{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BreadcrumbList","itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":1,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/#breadcrumbitem","name":"Enzyklop\u00e4die"}},{"@type":"ListItem","position":2,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2018\/06\/01\/powstanie-styczniowe-na-ziemiach-zabranych-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#breadcrumbitem","name":"Powstanie styczniowe na ziemiach zabranych \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia"}}]}]