[{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BlogPosting","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2018\/06\/02\/maszyna-elektryczna-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#BlogPosting","mainEntityOfPage":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2018\/06\/02\/maszyna-elektryczna-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","headline":"Maszyna elektryczna \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","name":"Maszyna elektryczna \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","description":"Maszyny asynchroniczne – silniki indukcyjne Maszyny synchroniczne – generatory w hydroelektrowni Definicje maszyny elektrycznej oraz uznawanie niekt\u00f3rych urz\u0105dze\u0144 za maszyny","datePublished":"2018-06-02","dateModified":"2018-06-02","author":{"@type":"Person","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/#Person","name":"lordneo","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/","image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","url":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","height":96,"width":96}},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Enzyklop\u00e4die","logo":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","width":600,"height":60}},"image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/thumb\/3\/3a\/Silniki_by_Zureks.jpg\/220px-Silniki_by_Zureks.jpg","url":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/thumb\/3\/3a\/Silniki_by_Zureks.jpg\/220px-Silniki_by_Zureks.jpg","height":"140","width":"220"},"url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2018\/06\/02\/maszyna-elektryczna-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","wordCount":2385,"articleBody":"  Maszyny asynchroniczne – silniki indukcyjne  Maszyny synchroniczne – generatory w hydroelektrowni    Definicje maszyny elektrycznej oraz uznawanie niekt\u00f3rych urz\u0105dze\u0144 za maszyny bywa nieco zr\u00f3\u017cnicowane. Przyk\u0142ady definicji:  Urz\u0105dzenie elektryczne, kt\u00f3re na zasadzie indukcji magnetycznej przetwarza energi\u0119, albo bez udzia\u0142u ruchu mechanicznego (transformator), albo z udzia\u0142em ruchu mechanicznego (maszyna elektryczna wiruj\u0105ca albo liniowa)[1]. W uk\u0142adach elektromaszynowych nast\u0119puje przetwarzanie:  Urz\u0105dzenie elektromechaniczne przetwarzaj\u0105ce:Do najbardziej popularnych maszyn elektrycznych nale\u017c\u0105:Dodatkowo wyr\u00f3\u017cnia si\u0119 oddzieln\u0105 kategori\u0119, tzw. elektromaszynowe elementy automatyki, w sk\u0142ad kt\u00f3rej wchodz\u0105 maszyny projektowane pod k\u0105tem realizacji konkretnych zada\u0144 w uk\u0142adach automatyki, robotyki, mechanizmach precyzyjnych, itp.  Wed\u0142ug wielu autor\u00f3w[4][5] transformator nie jest maszyn\u0105 elektryczn\u0105 lecz urz\u0105dzeniem elektrycznym, gdy\u017c nie ma cz\u0119\u015bci ruchomych. Wchodzi on jednak zwykle w zakres nauczania maszyn elektrycznych, gdy\u017c zachodz\u0105 w nim zjawiska identyczne (poza ruchem) jak w maszynach pr\u0105du przemiennego.Maszyny elektryczne wiruj\u0105ce lub liniowe musz\u0105 spe\u0142nia\u0107 tzw. warunki elektromechanicznego przetwarzania energii.  Animowany schemat maszyny synchronicznejZe wzgl\u0119du na spos\u00f3b wykonania wirnika maszyny synchroniczne mo\u017cna podzieli\u0107 naMaszyny z wirnikiem cylindrycznym \u2013 maszyny szybkoobrotowe (g\u0142\u00f3wnie generatory)Maszyny z wirnikiem jawnobiegunowym \u2013 maszyny wolnoobrotowe (g\u0142\u00f3wnie silniki)Podstawow\u0105 zalet\u0105 tego typu maszyn jest mo\u017cliwo\u015b\u0107 pracy przy regulowanym wsp\u00f3\u0142czynniku mocy, przy odpowiednio du\u017cym pr\u0105dzie wzbudzenia mo\u017ce on by\u0107 pojemno\u015bciowy, a tak\u017ce wysoka sprawno\u015b\u0107 mo\u017cliwa do uzyskania nawet przy niskich pr\u0119dko\u015bciach obrotowych.Wad\u0105 maszyny synchronicznej jest k\u0142opotliwy rozruch. Z tego wynika, \u017ce znajduj\u0105 zastosowanie g\u0142\u00f3wnie w pracy generatorowej \u2013 brak konieczno\u015bci rozruchu. Wad\u0105 maszyny synchronicznej pracuj\u0105cej jako generator jest konieczno\u015b\u0107 synchronizacji, je\u015bli ma wsp\u00f3\u0142pracowa\u0107 z innym generatorem.Zastosowanie maszyny synchronicznej:Najwi\u0119ksze maszyny synchroniczne stanowi\u0105 generatory (przede wszystkim turbogeneratory \u2013 tr\u00f3jfazowe generatory synchroniczne w elektrowniach zasilaj\u0105ce system energetyczny).Alternator samochodowy \u2013 w ka\u017cdym  samochodzie lub innej maszynie spalinowej \u2013 o mocy nawet kilku kilowat\u00f3w w pojazdach ci\u0119\u017carowych, autobusach itp.Pr\u0105dnica pr\u0105du przemiennego tr\u00f3jfazowego \u2013 w przeno\u015bnych, przewo\u017anych i okr\u0119towych zespo\u0142ach pr\u0105dotw\u00f3rczych.Kompensator mocy biernej \u2013 maszyna synchroniczna odpowiednio przewymiarowana i wzbudzona mo\u017ce by\u0107 \u017ar\u00f3d\u0142em mocy biernej. Stosowanie jej jest celowe w zak\u0142adach przemys\u0142owych, kt\u00f3re w przeciwie\u0144stwie do gospodarstw domowych p\u0142ac\u0105 tak\u017ce za energi\u0119 bierna (kvar\u00b7h). Mo\u017ce ona s\u0142u\u017cy\u0107 do nap\u0119du maszyny stale w\u0142\u0105czonej \u2013 pompa, wentylator lub pracowa\u0107 luzem. Cech\u0105 charakterystyczn\u0105 kompensatora mocy biernej jest znacznie cie\u0144szy wa\u0142 wyprowadzony na zewn\u0105trz ni\u017c by to wynika\u0142o z jej mocy pozornej. Mo\u017ce wsp\u00f3\u0142pracowa\u0107 z regulatorem mocy biernej, kt\u00f3ry oddzia\u0142uje na wzbudzenie tak, aby zak\u0142ad mia\u0142 zerowy jej bilans.Silnik synchroniczny \u2013 maszyna synchroniczna jest stosowana jako silnik w nap\u0119dach najwy\u017cszych mocy \u2013 setki MW, gdzie niewielki nawet zysk sprawno\u015bci ma znaczenie. Wraz z rozwojem energoelektroniki stosowana jest coraz cz\u0119\u015bciej w trakcji kolejowej \u2013 nap\u0119dza poci\u0105g TGV \u2013 mimo trudno\u015bci z rozruchem daje si\u0119 uzyska\u0107 moment rozruchowy por\u00f3wnywalny z silnikiem szeregowym pr\u0105du sta\u0142ego \u2013 niezb\u0119dny do rozruchu poci\u0105gu.Jako silnik znajduje coraz szersze zastosowanie w okr\u0119townictwie do wolnoobrotowego nap\u0119du \u015bruby okr\u0119towej. Maszyna taka ze wzgl\u0119du na trudno\u015bci w dokonaniu przegl\u0105du \u2013 dokowanie jednostki \u2013 powinna by\u0107 bezszczotkowa. Rozwi\u0105zuje si\u0119 to zwykle poprzez budow\u0119 wzbudnicy jako odwr\u00f3conej maszyny synchronicznej \u2013 twornik z prostownikiem zasilaj\u0105cym uzwojenie wzbudzenia na wirniku, a uzwojenie wytwarzaj\u0105ce pole magnetyczne na stojanie. Rozruch odbywa si\u0119 z falownikiem.Przewag\u0105 takiego uk\u0142adu nap\u0119dowego nad mechanicznym jest praca silnika spalinowego i \u015bruby nap\u0119dowej zawsze w najkorzystniejszym dla ka\u017cdego punkcie pracy na charakterystyce, co redukuje zu\u017cycie paliwa, toksyczno\u015b\u0107 spalin. Taki uk\u0142ad nap\u0119dowy daje mo\u017cliwo\u015b\u0107 nap\u0119dzania \u015bruby za pomoc\u0105 jednego lub kilku silnik\u00f3w spalinowych bez przek\u0142adni mechanicznej, p\u0142ynne sterowanie prac\u0105 \u015bruby, brak wa\u0142u nap\u0119dowego szczeg\u00f3lnie na jednostkach z maszynowni\u0105 na \u015br\u00f3dokr\u0119ciu. Wad\u0105 jest koszt takiego nap\u0119du.Maszyna indukcyjna (asynchroniczna)[edytuj | edytuj kod]Ze wzgl\u0119du na spos\u00f3b wykonania wirnika silniki indukcyjne mo\u017cna podzieli\u0107 na:Silnik indukcyjny jest najta\u0144szym silnikiem elektrycznym. Ponad 95% maszyn elektrycznych w przemy\u015ble (pod wzgl\u0119dem liczby, nie mocy) stanowi\u0105 silniki indukcyjne tr\u00f3jfazowe (cho\u0107 wymienione wy\u017cej silniki synchroniczne, maj\u0105 kilka zalet, kt\u00f3rych pozbawione s\u0105 silniki indukcyjne – takie jak mo\u017cliwo\u015b\u0107 kontrolowania wsp\u00f3\u0142czynnika mocy, proporcjonalno\u015b\u0107 pomi\u0119dzy momentem a napi\u0119ciem wej\u015bciowym, pr\u0119dko\u015b\u0107 zale\u017cn\u0105 tylko od cz\u0119stotliwo\u015bci na wej\u015bciu i liczby biegun\u00f3w, wi\u0119ksz\u0105 wn\u0119k\u0119 powietrzn\u0105 i lepsz\u0105 adaptacj\u0119 do momentu pulsuj\u0105cego obci\u0105\u017cenia).Wymienione wy\u017cej maszyny pr\u0105du zmiennego (zar\u00f3wno silniki jak i generatory) s\u0105 znacznie prostsze ni\u017c maszyny pr\u0105du sta\u0142ego. Silniki pr\u0105du zmiennego s\u0105 r\u00f3wnie\u017c ta\u0144sze ni\u017c silniki pr\u0105du sta\u0142ego. Z tego wzgl\u0119du (jak i r\u00f3wnie\u017c dlatego, \u017ce napi\u0119cie \u0142atwiej przekszta\u0142ca\u0107 w uk\u0142adach pr\u0105du zmiennego) maszyny pr\u0105du zmiennego spotyka si\u0119 najcz\u0119\u015bciej. Z tego te\u017c wzgl\u0119du przesy\u0142 energii nast\u0119puje po liniach pr\u0105du zmiennego. Tym niemniej w niekt\u00f3rych okoliczno\u015bciach stosuje si\u0119 zar\u00f3wno przesy\u0142 po liniach pr\u0105du sta\u0142ego (zob. HVDC) jak i wykorzystuje si\u0119 silniki pr\u0105du sta\u0142ego.Silnik pr\u0105du sta\u0142ego – Maszyny pr\u0105du sta\u0142ego zwykle maj\u0105 komutator, co powoduje, \u017ce mog\u0105 by\u0107 zasilane pr\u0105dem sta\u0142ym, b\u0105d\u017a produkuj\u0105 pr\u0105d sta\u0142y, chocia\u017c w uzwojeniach twornika indukowane s\u0105 napi\u0119cia przemienne i p\u0142yn\u0105 pr\u0105dy przemienne w czasie. Podstawow\u0105 zalet\u0105 maszyn komutatorowych jest \u0142atwo\u015b\u0107 sterowania nimi i regulacji. Podstawow\u0105 wad\u0105 natomiast jest wyst\u0119powanie ruchomego zestyku szczotki-komutator oraz stosunkowo du\u017cy koszt wykonania. Zawodne i niewygodne w utrzymaniu komutatorowe maszyny pr\u0105du sta\u0142ego z czasem zosta\u0142y wyparte przez efektywniejsze energetycznie silniki indukcyjne (wymienione wy\u017cej) oraz bezszczotkowe silniki elektryczne (najcz\u0119\u015bciej z magnesem trwa\u0142ym). Bezszczotkowy silnik elektryczny (silnik BLDC ang. Brushless Direct Current) mo\u017ce by\u0107 pewn\u0105 odmian\u0105 silnika synchronicznego. Stosowany jest w ka\u017cdym komputerze do nap\u0119du wszystkiego \u2013 od wiatraczka po dysk twardy, a tak\u017ce jako serwomotory (silniki serwomechanizmu) w obrabiarkach CNC i innych maszynach. Uzwojenia tej maszyny s\u0105 zasilane przez uk\u0142ad elektroniczny, kt\u00f3ry w odpowiednim momencie na podstawie pomiaru po\u0142o\u017cenia wirnika z magnesami trwa\u0142ymi steruje pr\u0105dem w uzwojeniach stojana. Zalet\u0105 takiego silniczka jest brak komutatora i szczotek oraz mo\u017cliwo\u015b\u0107 precyzyjnego sterowania. Stosowany przy ma\u0142ych mocach \u2013 ograniczeniem s\u0105 mi\u0119dzy innymi magnesy.Pr\u0105dnica pr\u0105du sta\u0142egoWyr\u00f3\u017cnia si\u0119 r\u00f3wnie\u017c nast\u0119puj\u0105cy podzia\u0142 ze wzgl\u0119du na spos\u00f3b zasilania uzwojenia wzbudzenia:Ze wzgl\u0119du na spos\u00f3b po\u0142\u0105czenia uzwojenia wzbudzenia z uzwojeniem twornika w\u015br\u00f3d maszyn samowzbudnych rozr\u00f3\u017cnia si\u0119:Rodzaje pracy maszyny elektrycznej[edytuj | edytuj kod]Mi\u0119dzynarodowa Komisja Elektrotechniczna wyr\u00f3\u017cnia rodzaje pracy wiruj\u0105cych maszyn elektrycznych:Praca ci\u0105g\u0142a \u2013 S1Praca dorywcza \u2013 S2Praca przerywana \u2013 S3Praca przerywana z du\u017c\u0105 liczb\u0105 \u0142\u0105cze\u0144 i rozruch\u00f3w \u2013 S4Praca przerywana z du\u017c\u0105 liczb\u0105 \u0142\u0105cze\u0144 i hamowaniem elektrycznym \u2013 S5Praca przerywana z przerwami ja\u0142owymi \u2013 S6Praca d\u0142ugotrwa\u0142a z du\u017c\u0105 liczb\u0105 \u0142\u0105cze\u0144 i hamowaniem elektrycznym \u2013 S7Praca d\u0142ugotrwa\u0142a z okresowymi zmianami obci\u0105\u017cenia i pr\u0119dko\u015bci obrotowej \u2013 S8Transformatory s\u0142u\u017c\u0105 do przetwarzania energii elektrycznej na energi\u0119 elektryczn\u0105 o innych parametrach (g\u0142\u00f3wnie warto\u015bci napi\u0119\u0107 i pr\u0105d\u00f3w elektrycznych, cho\u0107 stosuje si\u0119 je r\u00f3wnie\u017c np. do zmiany tr\u00f3jfazowego uk\u0142adu napi\u0119\u0107 na uk\u0142ad sze\u015bciofazowy).Elektromaszynowe elementy automatyki[edytuj | edytuj kod]Maszyny i mikromaszyny elektryczne specjalnego zastosowania w uk\u0142adach automatyki, robotyki, itp. Z tego wzgl\u0119du wyst\u0119puje znaczna r\u00f3\u017cnorodno\u015b\u0107 typ\u00f3w i konstrukcji mikromaszyn cz\u0119sto nie przypominaj\u0105cych wygl\u0105dem i zasad\u0105 dzia\u0142ania maszyn du\u017cych.\u2191  Latek 1982 \u2193, Rozdzia\u0142 3.1. Poj\u0119cia podstawowe, s.\u00a069.\u2191  Latek 1982 \u2193, Rozdzia\u0142 1.1. Wiadomo\u015bci og\u00f3lne, s.\u00a021.\u2191 maszyna elektryczna, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dost\u0119p 2020-02-29]\u00a0.\u2191 Rozdzia\u0142 1.1. Zadania oraz klasyfikacja maszyn i transformator\u00f3w, [w:] Antoni M.A.M.\u00a0Plamitzer\u00a0Antoni M.A.M., Maszyny elektryczne, wyd. 7 popr., Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1982, s. 35, ISBN\u00a083-204-0408-8, OCLC\u00a0749498202\u00a0.\u2191 Rozdzia\u0142 3. Transformatory, [w:] J\u00f3zefJ.\u00a0W\u0119glarz\u00a0J\u00f3zefJ., Maszyny elektryczne, Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1968, s. 196\u00a0."},{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BreadcrumbList","itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":1,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/#breadcrumbitem","name":"Enzyklop\u00e4die"}},{"@type":"ListItem","position":2,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2018\/06\/02\/maszyna-elektryczna-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#breadcrumbitem","name":"Maszyna elektryczna \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia"}}]}]