[{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BlogPosting","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2019\/02\/28\/malzenstwo-na-probe-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#BlogPosting","mainEntityOfPage":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2019\/02\/28\/malzenstwo-na-probe-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","headline":"Ma\u0142\u017ce\u0144stwo na pr\u00f3b\u0119 \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","name":"Ma\u0142\u017ce\u0144stwo na pr\u00f3b\u0119 \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","description":"Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Ma\u0142\u017ce\u0144stwo na pr\u00f3b\u0119 \u2013 stary zwyczaj znany wielu ludom, m\u00f3wi si\u0119 o nim w przypadku ma\u0142\u017ce\u0144stw","datePublished":"2019-02-28","dateModified":"2019-02-28","author":{"@type":"Person","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/#Person","name":"lordneo","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/","image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","url":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","height":96,"width":96}},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Enzyklop\u00e4die","logo":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","width":600,"height":60}},"image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Special:CentralAutoLogin\/start?type=1x1","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Special:CentralAutoLogin\/start?type=1x1","height":"1","width":"1"},"url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2019\/02\/28\/malzenstwo-na-probe-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","wordCount":1632,"articleBody":"Z Wikipedii, wolnej encyklopediiMa\u0142\u017ce\u0144stwo na pr\u00f3b\u0119 \u2013 stary zwyczaj znany wielu ludom, m\u00f3wi si\u0119 o nim w przypadku ma\u0142\u017ce\u0144stw zawieranych tylko na pr\u00f3b\u0119, na mniej lub bardziej okre\u015blony i przewidywany z g\u00f3ry czas. Po tym czasie ma\u0142\u017ce\u0144stwo mo\u017ce zosta\u0107 zamienione w trwa\u0142y zwi\u0105zek formalny lub ulec rozwi\u0105zaniu[1][2].Ma\u0142\u017ce\u0144stwo na pr\u00f3b\u0119 zwykle dotyczy okresu m\u0142odo\u015bci i ma miejsce przed pierwszym w \u017cyciu stabilnym ma\u0142\u017ce\u0144stwem. Jest to ma\u0142\u017ce\u0144stwo wcze\u015bniejsze ni\u017c jakiekolwiek inne.Przyk\u0142ady z wybranych kultur[edytuj | edytuj kod]Ma\u0142\u017ce\u0144stwo na pr\u00f3b\u0119 praktykowane jest u ludu Kung San \u017cyj\u0105cego na p\u00f3\u0142pustyni Kalahari w Afryce. Te wczesne ma\u0142\u017ce\u0144stwa s\u0105 niestabilne i cz\u0119sto trwaj\u0105 kr\u00f3tko. Dziewczyna mo\u017ce wej\u015b\u0107 w kilka takich ma\u0142\u017ce\u0144stw zanim zacznie mie\u0107 dzieci, zwykle ju\u017c z partnerem na ca\u0142e \u017cycie.W Staro\u017cytnym Rzymie istnia\u0142 typ ma\u0142\u017ce\u0144stwa zwany usus, polegaj\u0105cy na tym, \u017ce zwi\u0105zek zaczyna\u0142 prawnie obowi\u0105zywa\u0107  dopiero po roku wsp\u00f3lnego \u017cycia (to jest po roku jego trwania) (zob. obyczajowo\u015b\u0107 zwi\u0105zana z ma\u0142\u017ce\u0144stwem).Propozycje wprowadzenia ma\u0142\u017ce\u0144stwa na pr\u00f3b\u0119 do kultury Zachodniej[edytuj | edytuj kod]Zwyczaj ma\u0142\u017ce\u0144stwa pr\u00f3bnego (wyst\u0119puj\u0105cy g\u0142\u00f3wnie poza kultur\u0105 europejsk\u0105) inspirowa\u0142 niekiedy intelektualist\u00f3w do przedstawiania propozycji reform wzorc\u00f3w \u017cycia na Zachodzie. W latach 20. XX wieku opowiedzieli si\u0119 za nim m.in. znany logik i filozof, laureat Nagrody Nobla Bertrand Russell[3] i s\u0119dzia ameryka\u0144ski Benjamin Barr Lindsey (1869-1943). Ten drugi uzasadnia\u0142 potrzeb\u0119, jak si\u0119 wyra\u017ca\u0142, ma\u0142\u017ce\u0144stw kole\u017ce\u0144skich (ang. companionate marriage)[4].W latach 50. XX wieku na potrzeb\u0119 wprowadzenia ma\u0142\u017ce\u0144stw na pr\u00f3b\u0119 (ang. trial marriage) wykazywa\u0142a znana ameryka\u0144ska antropolo\u017cka Margaret Mead[5]. Wed\u0142ug niej ma\u0142\u017ce\u0144stwo powinno by\u0107 ma\u0142\u017ce\u0144stwem dwuetapowym (dwustopniowym, ang. two-stage marriage).Pierwszym stopniem mia\u0142o by\u0107 tzw. ma\u0142\u017ce\u0144stwo intymne (lub ma\u0142\u017ce\u0144stwo indywidualne, ang. individual marriage), wcze\u015bniej ujmowane terminem ma\u0142\u017ce\u0144stwa kole\u017ce\u0144skiego, kt\u00f3re stanowi\u0142oby odpowiednik ma\u0142\u017ce\u0144stwa na pr\u00f3b\u0119, polega\u0142by na zwi\u0105zku dwojga os\u00f3b, kt\u00f3re uzgodni\u0142y, \u017ce na razie nie b\u0119d\u0105 mie\u0107 dzieci. By\u0142oby to ma\u0142\u017ce\u0144stwo \u0142atwe do rozwi\u0105zania. W nim m\u0142odzi ludzie, nie spiesz\u0105cy si\u0119 z posiadaniem potomstwa i stawaniem si\u0119 rodzicami, nie sk\u0142adaliby sobie dozgonnych deklaracji, a rozstanie na tym etapie nie powodowa\u0142o by \u017cadnych konsekwencji (w tym ekonomicznych) dla \u017cadnej ze stron.Drugim stopniem mia\u0142o by\u0107 ma\u0142\u017ce\u0144stwo rodzinne (zwane te\u017c ma\u0142\u017ce\u0144stwem rodzicielskim, ang. parental marriage), zawi\u0105zywane w momencie decyzji o ch\u0119ci d\u0142ugotrwa\u0142ego po\u017cycia i wychowywania potomstwa. Para przechodzi\u0142aby przez pe\u0142n\u0105, formaln\u0105 ceremoni\u0119 i oczekiwano by, \u017ce ma\u0142\u017conkowie zostan\u0105 ze sob\u0105 przez ca\u0142e \u017cycie. Wraz z jego zawarciem powstawa\u0142a umowa ekonomiczna, kt\u00f3rej skutki mia\u0142yby obowi\u0105zywa\u0107 z chwil\u0105 rozwodu i podzia\u0142u obowi\u0105zk\u00f3w wobec wsp\u00f3lnych dzieci. Takie ma\u0142\u017ce\u0144stwo na pr\u00f3b\u0119 mog\u0142oby by\u0107 po\u017c\u0105dane szczeg\u00f3lnie dla tych, kt\u00f3rzy chc\u0105 dla siebie ma\u0142\u017ce\u0144stwa a jednocze\u015bnie pragn\u0105 okresu wst\u0119pnego.Podobnie, cho\u0107 mniej sformalizowane rozwi\u0105zanie propagowa\u0142a adwokatka i publicystka Harriet F. Pilpel czy socjolog L. Davids. Davids proponuje “odnawialne ma\u0142\u017ce\u0144stwo na pr\u00f3b\u0119, w kt\u00f3rym ludzie zawieraliby kontrakt o byciu w bezdzietnej wsp\u00f3lnocie, ocenianej po trzech do pi\u0119ciu latach jej trwania; po tym okresie mog\u0142aby by\u0107 podj\u0119ta nowa decyzja lub ten sam zwi\u0105zek by\u0142by odnawiany na nast\u0119pne trzy do pi\u0119\u0107 lat”. Bezdzietno\u015b\u0107 zapewnia\u0142yby \u015brodki antykoncepcyjne[6].Ma\u0142\u017ce\u0144stwo na pr\u00f3b\u0119 a zwi\u0105zki przedma\u0142\u017ce\u0144skie[edytuj | edytuj kod]W kulturze euroameryka\u0144skiej wielu spo\u015br\u00f3d os\u00f3b zainteresowanych “sprawdzeniem si\u0119”, czy nadaj\u0105 si\u0119 na d\u0142ugoterminowe, stabilne ma\u0142\u017ce\u0144stwo mo\u017ce sobie pozwoli\u0107 na to, by po zej\u015bciu si\u0119 razem \u017cy\u0107 w swoim mieszkaniu lub domu rodzic\u00f3w jednego z nich przed \u015blubem, na d\u0142u\u017cej lub kr\u00f3cej. Przypomina to stary zwyczaj ma\u0142\u017ce\u0144stwa pr\u00f3bnego, znanego wielu ludom. Jednak pomi\u0119dzy takimi zachowaniami a ma\u0142\u017ce\u0144stwem na pr\u00f3b\u0119 istnieje istotna r\u00f3\u017cnica. Ma\u0142\u017ce\u0144stwo na pr\u00f3b\u0119 w\u015br\u00f3d lud\u00f3w, w kt\u00f3rych ono wyst\u0119powa\u0142o i wyst\u0119puje, zwykle towarzyszy jaki\u015b rytua\u0142 – jest wi\u0119c ono tam usankcjonowan\u0105 instytucj\u0105 spo\u0142eczn\u0105, podczas gdy wsp\u00f3\u0142czesnemu “sprawdzaniu si\u0119” w kulturze euroameryka\u0144skiej nie towarzysz\u0105 \u017cadne rytua\u0142y – zachowania takie le\u017c\u0105 niejako na marginesie, poza oficjalnymi instytucjami i bywa, \u017ce traktuje si\u0119 je jak spo\u0142eczn\u0105 patologi\u0119.\u2191 Daniel Jab\u0142o\u0144ski, Lech Ostasz: Zarys wiedzy o rodzinie, ma\u0142\u017ce\u0144stwie, kohabitacji i konkubinacie. Perspektywa antropologii kulturowej i og\u00f3lnej. Olsztyn: Wydawnictwo Adiaphora, 2001, s. 198-199.\u2191 Jerzy Bront, Barbara Nowacka: R\u00f3\u017cnorodno\u015b\u0107 zwi\u0105zk\u00f3w ma\u0142\u017ce\u0144skich na \u015bwiecie. Krynica Morska: Wydawnictwo Laterna, 2008, s. 28-30.\u2191 Bertrand Russell: Marriage and Morals. London: Allen and Unwinn, 1976 (wyd oryg. 1928).\u2191 Benjamin Barr Lindsey, E. Wainright: The Companionate Marriage. New York: Garden City Publishing, 1929.\u2191 Margaret Mead: Marriage in Two Steps (“Readbook”, 07 ). 1966, s. 47-49, 84, 86.\u2191 L. Davids: New Family Norms [w:] The future of sexual relations, R.T. and A. K. Francoeur (eds). London: Engelwood Cliffs (Prentice-Hall), 1974, s. 58-66, s. 62."},{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BreadcrumbList","itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":1,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/#breadcrumbitem","name":"Enzyklop\u00e4die"}},{"@type":"ListItem","position":2,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2019\/02\/28\/malzenstwo-na-probe-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#breadcrumbitem","name":"Ma\u0142\u017ce\u0144stwo na pr\u00f3b\u0119 \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia"}}]}]