[{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BlogPosting","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2019\/03\/27\/pierwsza-republika-czechoslowacka-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#BlogPosting","mainEntityOfPage":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2019\/03\/27\/pierwsza-republika-czechoslowacka-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","headline":"Pierwsza Republika Czechos\u0142owacka \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","name":"Pierwsza Republika Czechos\u0142owacka \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","description":"Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Ten artyku\u0142 od 2008-10 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Nale\u017cy poda\u0107 wiarygodne \u017ar\u00f3d\u0142a, najlepiej w formie przypis\u00f3w","datePublished":"2019-03-27","dateModified":"2019-03-27","author":{"@type":"Person","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/#Person","name":"lordneo","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/","image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","url":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","height":96,"width":96}},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Enzyklop\u00e4die","logo":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","width":600,"height":60}},"image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/thumb\/6\/64\/Question_book-4.svg\/50px-Question_book-4.svg.png","url":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/thumb\/6\/64\/Question_book-4.svg\/50px-Question_book-4.svg.png","height":"39","width":"50"},"url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2019\/03\/27\/pierwsza-republika-czechoslowacka-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","wordCount":1476,"articleBody":"Z Wikipedii, wolnej encyklopediiTen artyku\u0142 od 2008-10 wymaga zweryfikowania podanych informacji.Nale\u017cy poda\u0107 wiarygodne \u017ar\u00f3d\u0142a, najlepiej w formie przypis\u00f3w bibliograficznych.Cz\u0119\u015b\u0107 lub nawet wszystkie informacje w artykule mog\u0105 by\u0107 nieprawdziwe. Jako pozbawione \u017ar\u00f3de\u0142 mog\u0105 zosta\u0107 zakwestionowane i usuni\u0119te.Dok\u0142adniejsze informacje o tym, co nale\u017cy poprawi\u0107, by\u0107 mo\u017ce znajduj\u0105 si\u0119 w dyskusji tego artyku\u0142u. Po wyeliminowaniu niedoskona\u0142o\u015bci nale\u017cy usun\u0105\u0107 szablon {{Dopracowa\u0107}} z tego artyku\u0142u.  Pierwsza Republika Czechos\u0142owacka (cz.\u00a0Prvn\u00ed \u010deskoslovensk\u00e1 republika, s\u0142ow.\u00a0Prv\u00e1 \u010deskoslovensk\u00e1 republika[a], \u010cSR) \u2013 pa\u0144stwo unitarne w Europie \u015arodkowej, istniej\u0105ce w latach 1918\u20131938, zwane Pierwsz\u0105 Republik\u0105 cz.\u00a0Prvn\u00ed Republika.    \u00a0Osobny artyku\u0142: Deklaracja Niepodleg\u0142o\u015bci Czechos\u0142owacji.Czechos\u0142owacja powsta\u0142a 28 pa\u017adziernika 1918 roku w ramach wykonania plan\u00f3w opartych na umowie pittsburskiej \u2013 porozumieniu o utworzeniu wsp\u00f3lnego pa\u0144stwa, zawartym w Stanach Zjednoczonych 30 maja 1918 roku mi\u0119dzy emigrantami czeskimi i s\u0142owackimi. W sk\u0142ad Czechos\u0142owacji wesz\u0142y ziemie by\u0142ego Cesarstwa Austriackiego: Czechy, Morawy, \u015al\u0105sk Opawski, Kr\u00f3lestwa W\u0119gier: S\u0142owacja i Ru\u015b Podkarpacka (\u201eG\u00f3rne W\u0119gry\u201d) oraz Cesarstwa Niemieckiego: \u015al\u0105sk Hulczy\u0144ski. U podstaw pa\u0144stwa leg\u0142y idee pans\u0142owia\u0144skie, popularne w\u00f3wczas w Czechach, oraz d\u0105\u017cenie elit s\u0142owackich do wyrwania si\u0119 spod dominacji w\u0119gierskiej (\u2192madziaryzacja). G\u0142\u00f3wnym architektem zjednoczenia by\u0142 czeski polityk i pierwszy prezydent Tom\u00e1\u0161 Garrigue Masaryk, pozosta\u0142ymi tw\u00f3rcami tego pa\u0144stwa byli Czech Edvard Bene\u0161 (kt\u00f3ry p\u00f3\u017aniej zosta\u0142 prezydentem) i S\u0142owak Milan Rastislav \u0160tef\u00e1nik.Granice pa\u0144stwa zosta\u0142y ustalone traktatami: wersalskim z 1919 roku, w St. Germain r\u00f3wnie\u017c z 1919 oraz w Trianon z 1920 roku. Czechos\u0142owacja graniczy\u0142a od zachodu i p\u00f3\u0142nocnego zachodu z Niemcami, od po\u0142udnia z Austri\u0105 (do marca 1938 roku), W\u0119grami i Rumuni\u0105, od p\u00f3\u0142nocy z Polsk\u0105. Od 1920 rok do Czechos\u0142owacji nale\u017ca\u0142y tak\u017ce: cz\u0119\u015b\u0107 \u015al\u0105ska Cieszy\u0144skiego, Spisz i Orawa oraz skrawki Dolnej Austrii i pruskiego \u015al\u0105ska.Ju\u017c od samego pocz\u0105tku istnienia pa\u0144stwa Czechos\u0142owacja skonfliktowana by\u0142a m.in. z Polsk\u0105, g\u0142\u00f3wnie o Zaolzie \u2013 cz\u0119\u015b\u0107 \u015al\u0105ska Cieszy\u0144skiego, zaj\u0119t\u0105 zbrojnie przez armi\u0119 czesk\u0105 w styczniu 1919 roku (patrz polsko-czechos\u0142owackie konflikty graniczne). W latach 1935\u20131938 powsta\u0142y czechos\u0142owackie fortyfikacje, w celu zabezpieczenia kraju przed agresj\u0105 III Rzeszy.W okresie mi\u0119dzywojennym nale\u017ca\u0142a do najbardziej rozwini\u0119tych gospodarczo i technologicznie pa\u0144stw Europy, chocia\u017c zaznacza\u0142y si\u0119 radykalne r\u00f3\u017cnice w poziomie cywilizacyjnym obu jej cz\u0119\u015bci sk\u0142adowych. Politycznie by\u0142a krajem stabilnym, do ko\u0144ca swego istnienia jako jedyne pa\u0144stwo w Europie \u015arodkowej pozosta\u0142a demokratyczna, narodowo\u015bci\u0105 dominuj\u0105c\u0105 byli Czesi. Pod wzgl\u0119dem partyjnym dominowali w Czechos\u0142owacji agrariusze (z nich wywodzi\u0142 si\u0119 m.in. Bene\u0161), w sk\u0142ad koalicji rz\u0105dowej wchodzi\u0142a jednak tak\u017ce mniejszo\u015b\u0107 niemiecka, co nie uchroni\u0142o Czech\u00f3w od buntu Niemc\u00f3w sudeckich w 1938 roku. Rozdzierana od \u015brodka przez nacjonalizmy Niemc\u00f3w, W\u0119gr\u00f3w i S\u0142owak\u00f3w (kt\u00f3rzy oskar\u017cali Czech\u00f3w o ch\u0119\u0107 dominacji) pad\u0142a \u0142upem pa\u0144stw o\u015bciennych. Przez ca\u0142y okres dwudziestolecia nie powiod\u0142y si\u0119 pr\u00f3by wytworzenia \u201eczechos\u0142owackiego poczucia narodowego\u201d. Oficjalna doktryna narodu czechos\u0142owackiego by\u0142a spowodowana faktem, \u017ce w Czechos\u0142owacji by\u0142o wi\u0119cej Niemc\u00f3w ni\u017c S\u0142owak\u00f3w.    Mapa narodowo\u015bci Czechos\u0142owacji w 1930Sk\u0142ad narodowo\u015bciowy Czechos\u0142owacji:Czesi: 50%Niemcy: 24%S\u0142owacy: 18%oraz W\u0119grzy, Ukrai\u0144cy, Rusini, \u017bydzi, Polacy i Romowie.Czechos\u0142owacja by\u0142a cz\u0142onkiem tzw. Ma\u0142ej Ententy (grupuj\u0105cej opr\u00f3cz niej Rumuni\u0119 i Jugos\u0142awi\u0119 \u2013 wszystkie trzy pa\u0144stwa by\u0142y beneficjentami traktatu w Trianon z 1920 roku i przeciwnikami W\u0119gier), w polityce mi\u0119dzynarodowej nie chcia\u0142a uczestniczy\u0107 w idei mi\u0119dzymorza \u2013 nie mia\u0142a dobrych stosunk\u00f3w z Polsk\u0105 i W\u0119grami. Stawia\u0142a na sojusz z Francj\u0105 i ZSRR, kt\u00f3re w decyduj\u0105cym momencie okaza\u0142y si\u0119 nieskuteczne. W 1938 roku, po utracie pogranicza (Kraj Sudet\u00f3w zamieszkany przez Niemc\u00f3w sudeckich, Felvid\u00e9k zamieszkany przez Madziar\u00f3w i Zaolzie, Orawa i Spisz zamieszkane przez Polak\u00f3w), pa\u0144stwo przekszta\u0142ci\u0142o si\u0119 w Republik\u0119 Czecho-S\u0142owack\u0105 (tzw. druga republika).  Mapa fizyczna Czechos\u0142owacji 1920\u20131938\u2191 Wed\u0142ug reformy ortograficznej j\u0119zyka s\u0142owackiego z 1991 r. pisane \u010cesko-Slovensk\u00e1 republika.\u2191 Z. Karn\u00edk, \u010cesk\u00e9 zem\u011b v \u00e9\u0159e Prvn\u00ed Republiky, t. 3, Praha 2003, s. 103."},{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BreadcrumbList","itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":1,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/#breadcrumbitem","name":"Enzyklop\u00e4die"}},{"@type":"ListItem","position":2,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2019\/03\/27\/pierwsza-republika-czechoslowacka-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#breadcrumbitem","name":"Pierwsza Republika Czechos\u0142owacka \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia"}}]}]