[{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BlogPosting","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2019\/03\/28\/dzieciol-wielkodzioby-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#BlogPosting","mainEntityOfPage":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2019\/03\/28\/dzieciol-wielkodzioby-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","headline":"Dzi\u0119cio\u0142 wielkodzioby \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","name":"Dzi\u0119cio\u0142 wielkodzioby \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","description":"Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Dzi\u0119cio\u0142 wielkodzioby[4] (Campephilus principalis) \u2013 gatunek du\u017cego ptaka z rodziny dzi\u0119cio\u0142owatych (Picidae), zamieszkuj\u0105cy Ameryk\u0119 P\u00f3\u0142nocn\u0105. Przez","datePublished":"2019-03-28","dateModified":"2019-03-28","author":{"@type":"Person","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/#Person","name":"lordneo","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/","image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","url":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","height":96,"width":96}},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Enzyklop\u00e4die","logo":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","width":600,"height":60}},"image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/thumb\/e\/e8\/Campephilus_principalisAPP049CA.jpg\/200px-Campephilus_principalisAPP049CA.jpg","url":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/thumb\/e\/e8\/Campephilus_principalisAPP049CA.jpg\/200px-Campephilus_principalisAPP049CA.jpg","height":"291","width":"200"},"url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2019\/03\/28\/dzieciol-wielkodzioby-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","wordCount":2421,"articleBody":"Z Wikipedii, wolnej encyklopedii  Dzi\u0119cio\u0142 wielkodzioby[4] (Campephilus principalis) \u2013 gatunek du\u017cego ptaka z rodziny dzi\u0119cio\u0142owatych (Picidae), zamieszkuj\u0105cy Ameryk\u0119 P\u00f3\u0142nocn\u0105. Przez wiele lat uwa\u017cany za gatunek wymar\u0142y do momentu serii przypuszczalnych obserwacji od 1999 roku. Od 2000 roku jest oficjalnie uznany przez Mi\u0119dzynarodow\u0105 Uni\u0119 Ochrony Przyrody (IUCN) za gatunek krytycznie zagro\u017cony wygini\u0119ciem[3].    R\u00f3\u017cnica w upierzeniu g\u0142owy samca (u g\u00f3ry) i samicy (u do\u0142u)Dzi\u0119cio\u0142 wielkodzioby jest drugim pod wzgl\u0119dem rozmiar\u00f3w \u2013 po r\u00f3wnie\u017c krytycznie zagro\u017conym, prawdopodobnie wymar\u0142ym, dzi\u0119ciole cesarskim \u2013 dzi\u0119cio\u0142em na \u015bwiecie. Mierzy ok. 50 cm i wa\u017cy ok. 570 g. Rozpi\u0119to\u015b\u0107 skrzyde\u0142 wynosi 75 cm. Pi\u00f3ra o niebieskawo-czarnym po\u0142ysku z bia\u0142ymi pasami na karku i grzbiecie oraz bia\u0142ymi smugami na ko\u0144cach spodniej i wierzchniej strony skrzyde\u0142. Dzi\u00f3b u osobnik\u00f3w doros\u0142ych koloru ko\u015bci s\u0142oniowej, u m\u0142odocianych kredowobia\u0142y. Na g\u0142owie charakterystyczny czub \u2013 u samc\u00f3w czerwony, czarny u samic i m\u0142odocianych, u kt\u00f3rych jest dodatkowo poszarpany. Gdy ptak siedzi ze z\u0142o\u017conym skrzyd\u0142em, u obu p\u0142ci widoczna u do\u0142u du\u017ca, tr\u00f3jk\u0105tna powierzchnia bia\u0142ych pi\u00f3r. Mi\u0119dzy innymi ta cecha wyr\u00f3\u017cnia go od mniejszego i czarnodziobego dzi\u0119cio\u0142a smugoszyjego (Dryocopus pileatus).Dzi\u0119cio\u0142 wielkodzioby preferuje bagna z grubymi drzewami o twardym drewnie oraz lasy sosnowe, z du\u017c\u0105 ilo\u015bci\u0105 martwych i butwiej\u0105cych drzew. Przed wojn\u0105 secesyjn\u0105 wiele po\u0142udniowo-wschodnich stan\u00f3w USA pokrytych by\u0142o rozleg\u0142ymi pasami pierwotnych las\u00f3w, kt\u00f3re by\u0142y odpowiednim siedliskiem tych ptak\u00f3w. \u00d3wczesny zasi\u0119g gatunku rozci\u0105ga\u0142 si\u0119 od wschodniego Teksasu po Karolin\u0119 P\u00f3\u0142nocn\u0105 oraz od po\u0142udniowej cz\u0119\u015bci Illinois po Floryd\u0119 i Kub\u0119. Po wojnie secesyjnej na potrzeby przemys\u0142u drzewnego wyci\u0119to wiele milion\u00f3w hektar\u00f3w las\u00f3w na ziemiach po\u0142udniowych, pozostawiaj\u0105c jedynie nieliczne, izolowane pasma odpowiednich siedlisk. Dlatego te\u017c wyst\u0119puj\u0105 one w niewielkich zag\u0119szczeniach, nawet w zdrowej populacji. Bardziej powszechny dzi\u0119cio\u0142 smugoszyi mo\u017ce rywalizowa\u0107 z nim o po\u017cywienie.Silna dzia\u0142alno\u015b\u0107 wycinkowa oraz polowania kolekcjoner\u00f3w przetrzebi\u0142y znacznie populacj\u0119 dzi\u0119cio\u0142a wielkodziobego pod koniec XIX w. By\u0142 zasadniczo uznany za gatunek wymar\u0142y ju\u017c pod koniec lat 20. XX w., kiedy par\u0119 ptak\u00f3w zastrzelono na Florydzie dla trofeum.  Przed rokiem 1938 szacowana populacja na wolno\u015bci liczy\u0142a ok. 20 ocala\u0142ych osobnik\u00f3w, w tym 6\u20138 ptak\u00f3w zamieszkiwa\u0142o las pierwotny zwany Singer Tract w Luizjanie. Ostatniego znanego osobnika podgatunku nominatywnego \u2013 samic\u0119 \u2013 odnotowano w p\u00f3\u0142nocno-wschodniej Luizjanie w 1944 r., a podgatunku C. p. bairdii po d\u0142ugiej przerwie 16 marca 1987 r. w Ojito de Agua[5]. 11 marca 1967 r. wpisano dzi\u0119cio\u0142a na list\u0119 gatunk\u00f3w zagro\u017conych.Pojawia\u0142y si\u0119 liczne doniesienia o przypuszczalnych obserwacjach b\u0105d\u017a notowaniach jego g\u0142osu, ale \u017cadne nie zosta\u0142o oficjalnie potwierdzone. W roku 1999 pojawi\u0142o si\u0119 bardzo prawdopodobne doniesienie o obserwacji w zlewni rzeki Pearl River w po\u0142udniowo-wschodniej Luizjanie, kt\u00f3re zapocz\u0105tkowa\u0142o seri\u0119 obserwacji[6].27 stycznia 2002 r. podczas jednej z ekspedycji odnotowano najpierw (s\u0142yszano i nagrano) charakterystyczny g\u0142os dzi\u0119cio\u0142a, a potem odnaleziono \u015blady jego bytowania (np. zdarta kora, du\u017ce jamy w drzewach), lecz samego ptaka (b\u0105d\u017a pary) nie widziano[7].W 2004 i 2005 roku grupa 17 os\u00f3b pod przewodnictwem Cornell Lab of Ornithology donios\u0142a o odkryciu co najmniej jednego osobnika, samca, w rejonie Big Woods w Arkansas, publikuj\u0105c raport w magazynie \u201eScience\u201d 28 kwietnia 2005[8].Jak dot\u0105d nie przedstawiono jednak niezbitych dowod\u00f3w na ponowne odkrycie dzi\u0119cio\u0142a wielkodziobego. Sollow i in. (2012), analizuj\u0105c doniesienia o obserwacji tych dzi\u0119cio\u0142\u00f3w w latach 1897\u20132010 stwierdzili, \u017ce bardziej prawdopodobne jest, i\u017c gatunek ten wymar\u0142[9].Zwykle wyr\u00f3\u017cnia si\u0119 dwa podgatunki Campephilus principalis[2][4][10]:Campephilus principalis principalis (Linnaeus, 1758) \u2013 dzi\u0119cio\u0142 wielkodzioby (podgatunek nominatywny) \u2013 pierwotnie po\u0142udniowo-wschodnia cz\u0119\u015b\u0107 USA[11]Campephilus principalis bairdii Cassin, 1864 \u2013 dzi\u0119cio\u0142 reliktowy \u2013 pierwotnie Kuba[12], przez niekt\u00f3rych autor\u00f3w uwa\u017cany za odr\u0119bny gatunek[13].\u2191 Campephilus principalis, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online]\u00a0 (ang.).\u2191 ab Winkler, H., Christie, D.A. & Sharpe, C.J.: Ivory-billed Woodpecker (Campephilus principalis). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [dost\u0119p 2020-04-15].\u2191 ab Campephilus principalis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online]\u00a0 (ang.).\u2191 ab Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemi\u0119: Campephilini Blyth, 1852 (wersja: 2020-03-02). [w:] Kompletna lista ptak\u00f3w \u015bwiata [on-line]. Instytut Nauk o \u015arodowisku Uniwersytetu Jagiello\u0144skiego. [dost\u0119p 2020-04-15].\u2191 Weidensaul, Scott (2005): Ghost of a chance. Smithsonian Magazine. August 2005: 97-102. Dost\u0119p 6 wrze\u015bnia 2009.\u2191 Hillary Mayell: “Extinct” Woodpecker Still Elusive, But Signs Are Good. [w:] National Geographic News [on-line]. 2002-02-20. [dost\u0119p 2017-05-29]. (ang.).\u2191 John W. Fitzpatrick. Ivory-bill Absent from Sounds of the Bayous. \u201eBirdscope\u201d. 16 (3), 2002. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).\u00a0\u2191 John W.J.W.\u00a0Fitzpatrick\u00a0John W.J.W. i inni, Ivory-billed woodpecker (Campephilus principalis) persists in continental North America, \u201eScience\u201d, 308 (5727), 2005, s. 1460\u20131462 [zarchiwizowane z adresu 2017-08-17]\u00a0.\u2191 Andrew Sollow, Wollcott Smith, Mark Burgman, Tracy Rout, Brendan Wintle, David Roberts. Uncertain sightings and the extinction of the Ivory-billed Woodpecker. \u201eConservation Biology\u201d. 26 (1), s. 180\u2013184, 2012. DOI: 10.1111\/j.1523-1739.2011.01743.x. (ang.).\u00a0\u2191 F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Woodpeckers. IOC World Bird List (v10.1). [dost\u0119p 2020-04-15]. (ang.).\u2191 dzi\u0119cio\u0142 wielkodzioby (Campephilus principalis principalis) (Linnaeus, 1758). Avibase. [dost\u0119p 2009-09-06].\u2191 dzi\u0119cio\u0142 reliktowy (Campephilus principalis bairdii) Cassin, 1864. Avibase. [dost\u0119p 2009-09-06].\u2191 Robert C. Fleischer, Jeremy J. Kirchman, John P. Dumbacher, Louis Bevier, Carla Dove, Nancy C. Rotzel, Scott V. Edwards, Martjan Lammertink, Kathleen J. Miglia, William S. Moore. Mid-Pleistocene divergence of Cuban and North American ivory-billed woodpeckers. \u201eBiology Letters\u201d. 2, s. 466\u2013469, 2006. DOI: 10.1098\/rsbl.2006.0490. (ang.).\u00a0Identyfikatory zewn\u0119trzne:"},{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BreadcrumbList","itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":1,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/#breadcrumbitem","name":"Enzyklop\u00e4die"}},{"@type":"ListItem","position":2,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2019\/03\/28\/dzieciol-wielkodzioby-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#breadcrumbitem","name":"Dzi\u0119cio\u0142 wielkodzioby \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia"}}]}]