[{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BlogPosting","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2019\/04\/28\/nadwarcianski-park-krajobrazowy-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#BlogPosting","mainEntityOfPage":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2019\/04\/28\/nadwarcianski-park-krajobrazowy-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","headline":"Nadwarcia\u0144ski Park Krajobrazowy \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","name":"Nadwarcia\u0144ski Park Krajobrazowy \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","description":"Nadwarcia\u0144ski Park Krajobrazowy \u2013 park krajobrazowy w wojew\u00f3dztwie wielkopolskim, utworzony w 1995 na powierzchni 13 428 ha[1], w obr\u0119bie pi\u0119ciu","datePublished":"2019-04-28","dateModified":"2019-04-28","author":{"@type":"Person","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/#Person","name":"lordneo","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/","image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","url":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","height":96,"width":96}},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Enzyklop\u00e4die","logo":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","width":600,"height":60}},"image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/thumb\/d\/dc\/Anacamptis_palustris_%28Orchis_palustris%29_-_storczyk_b%C5%82otny_w_Nadwarcia%C5%84skim_Parku_Krajobrazowym.jpg\/220px-Anacamptis_palustris_%28Orchis_palustris%29_-_storczyk_b%C5%82otny_w_Nadwarcia%C5%84skim_Parku_Krajobrazowym.jpg","url":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/thumb\/d\/dc\/Anacamptis_palustris_%28Orchis_palustris%29_-_storczyk_b%C5%82otny_w_Nadwarcia%C5%84skim_Parku_Krajobrazowym.jpg\/220px-Anacamptis_palustris_%28Orchis_palustris%29_-_storczyk_b%C5%82otny_w_Nadwarcia%C5%84skim_Parku_Krajobrazowym.jpg","height":"293","width":"220"},"url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2019\/04\/28\/nadwarcianski-park-krajobrazowy-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","wordCount":6035,"articleBody":"Nadwarcia\u0144ski Park Krajobrazowy \u2013 park krajobrazowy w wojew\u00f3dztwie wielkopolskim, utworzony w 1995 na powierzchni 13 428 ha[1], w obr\u0119bie pi\u0119ciu gmin: Pyzdry, Zag\u00f3r\u00f3w, L\u0105dek, Rzg\u00f3w i Golina. Jeden z dw\u00f3ch park\u00f3w krajobrazowych, obok Powidzkiego Parku Krajobrazowego, w powiecie s\u0142upeckim.Chroni krajobraz polodowcowy z szerok\u0105 pradolin\u0105, kt\u00f3rej dnem p\u0142ynie Warta. Warta, zmieniaj\u0105c cz\u0119sto sw\u00f3j bieg, pozostawi\u0142a w dnie pradoliny liczne starorzecza. Obecny krajobraz parku jest efektem tradycyjnego, pastersko-\u0142\u0105karskiego u\u017cytkowania grunt\u00f3w, uzale\u017cnionego od zmiennego rytmu przep\u0142yw\u00f3w rzeki[2]. Modyfikacje re\u017cimu hydrologicznego w dolinie Warty (zmiany cz\u0119stotliwo\u015bci wezbra\u0144, melioracje) oraz zmiany w gospodarce rolnej (zarzucanie ekstensywnej gospodarki \u0142\u0105karsko-pasterskiej) powoduj\u0105 niekorzystne zmiany w walorach przyrodniczych i krajobrazowych Parku[2].Obszar Nadwarcia\u0144skiego Parku Krajobrazowego uznano za jedn\u0105 z 7 najwarto\u015bciowszych ostoi ptak\u00f3w wodnych i b\u0142otnych w Polsce oraz zakwalifikowano go do najcenniejszych ornitologicznych obszar\u00f3w Europy, a w 1995 mi\u0119dzynarodowa organizacja BirdLife International nada\u0142a mu rang\u0119 og\u00f3lno\u015bwiatow\u0105 \u2013 \u201eGlobally Important Bird Area\u201d. Blisko S\u0142ugocina, w bezpo\u015brednim s\u0105siedztwie parku znajduje si\u0119 most autostradowy nad Wart\u0105.Obszar Nadwarcia\u0144skiego Parku Krajobrazowego prawie w ca\u0142o\u015bci le\u017cy na terenie obszar\u00f3w Natura 2000: obszaru specjalnej ochrony ptak\u00f3w Dolina \u015arodkowej Warty oraz obszaru specjalnej ochrony siedlisk Ostoja Nadwarcia\u0144ska[3]. Teren Parku znajduje si\u0119 r\u00f3wnie\u017c w obr\u0119bie Pyzdrskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu[3]. Na terenie gminy L\u0105dek le\u017c\u0105cym w Nadwarcia\u0144skim Parku Krajobrazowym znajduje si\u0119 pozbawiony nazwy u\u017cytek ekologiczny o powierzchni 312 ha[4].Wielk\u0105 atrakcj\u0105 Parku jest szczeg\u00f3lnie bogata awifauna, stwierdzono tu ponad 230 gatunk\u00f3w ptak\u00f3w, w tym ponad 150 l\u0119gowych[5]. Podmok\u0142e \u0142\u0105ki s\u0105 siedliskiem l\u0119gowych ptak\u00f3w siewkowych, m.in. czajki, krwawodzioba, kszyka[2], oraz r\u00f3\u017cnych gatunk\u00f3w kaczek, m.in. krakwy i cyranki, a tak\u017ce chru\u015bcieli, m.in. kokoszki, wodnika i kropiatki[6]. Ze wzgl\u0119du na zmiany siedliskowe zachodz\u0105ce na terenie Parku, wiele l\u0119gowych gatunk\u00f3w emblematycznych dla tego obszaru zmniejsza jednak swoj\u0105 liczebno\u015b\u0107 (np. czajka, krwawodzi\u00f3b, cyranka, kszyk, rybitwa rzeczna) lub pojawia si\u0119 ju\u017c tylko na przelotach (np. rycyk, batalion, ro\u017ceniec, dubelt, podgorza\u0142ka)[7]. Niekt\u00f3re gatunki ptak\u00f3w zwi\u0119kszaj\u0105 jednak swoj\u0105 liczebno\u015b\u0107 na terenie Nadwarcia\u0144skiego Parku Krajobrazowego. Nale\u017cy do nich np. g\u0119gawa, \u017curaw i nurog\u0119\u015b[7]. Do charakterystycznych ssak\u00f3w Parku nale\u017cy b\u00f3br europejski oraz wydra[2]. Drobne zbiorniki wodne w obr\u0119bie doliny Warty s\u0105 miejscem rozrodu p\u0142az\u00f3w, m.in. kumaka nizinnego, rzekotki drzewnej i traszki grzebieniastej[2], z terenu Parku wykazywano te\u017c ropuch\u0119 pask\u00f3wk\u0119[8]. Ze wzgl\u0119du na rozleg\u0142e siedliska \u0142\u0105kowe i podmok\u0142e, Park charakteryzuje si\u0119 bogat\u0105 entomofaun\u0105. Znajduje si\u0119 tu m.in. ostatnie w Wielkopolsce stanowisko obj\u0119tego ochron\u0105 \u015bcis\u0142\u0105 motyla zwi\u0105zanego z \u0142\u0105kami trz\u0119\u015blicowymi \u2013 przeplatki aurinii[9]. Og\u00f3\u0142em w Nadwarcia\u0144skim Parku Krajobrazowym wyst\u0119puje ponad 70 gatunk\u00f3w motyli dziennych[10] \u2013 z gatunk\u00f3w chronionych poza przeplatk\u0105 aurini\u0105 wyst\u0119puje tu tak\u017ce czerwo\u0144czyk nieparek[11] Stwierdzono tu 30 gatunk\u00f3w wa\u017cek, co stanowi 41% fauny krajowej \u2013 charakterystycznym gatunkiem jest zwi\u0105zana z poro\u015bni\u0119tymi osok\u0105 aloesowat\u0105 starorzeczami \u017cagnica zielona[12]. W Parku stwierdzono tak\u017ce wyst\u0119powanie krytycznie zagro\u017conego w Polsce gatunku paso\u017cytniczej z\u0142otolitki \u2013 sawczynki piaskowej[13].Flora Nadwarcia\u0144skiego Parku Krajobrazowego obejmuje oko\u0142o 1070 gatunk\u00f3w ro\u015blin naczyniowych \u2013 w\u015br\u00f3d nich 57 gatunk\u00f3w prawnie chronionych[14], w tym 40 gatunk\u00f3w podlegaj\u0105cych ochronie \u015bcis\u0142ej. Spotka\u0107 tu mo\u017cna grzybienie bia\u0142e (tzw. lilie wodne), wid\u0142aki, sasanki, storczyki, go\u017adziki i wiele innych[14]. Na \u0141\u0105kach Pyzdrskich znajduje si\u0119 jedyne w Wielkopolsce stanowisko storczyka b\u0142otnego[2], poza tym w Parku wyst\u0119puje jeszcze 7 innych gatunk\u00f3w storczyk\u00f3w[15][16]. Ro\u015blinno\u015b\u0107 Parku jest niezwykle bogata \u2013 mo\u017cna tu znale\u017a\u0107 oko\u0142o 230 zbiorowisk ro\u015blinnych[2]. W Parku wyst\u0119puj\u0105 zar\u00f3wno lasy \u0142\u0119gowe, jak i zbiorowiska bagienne i torfowiskowe, a tak\u017ce wydmowe[6]. Du\u017ce obszary s\u0105 zaj\u0119te przez zbiorowiska \u0142\u0105kowe, m.in. niezwykle bogate florystycznie \u0142\u0105ki trz\u0119\u015blicowe ze starodubem \u0142\u0105kowym, a tak\u017ce \u015br\u00f3dl\u0105dowe s\u0142one \u0142\u0105ki ze stanowiskami rzadkich halofit\u00f3w[6][16].Zagro\u017cenia dla przyrody i krajobrazu[edytuj | edytuj kod]Od kilkudziesi\u0119ciu lat teren Nadwarcia\u0144skiego Parku Krajobrazowego podlega\u0142 i wci\u0105\u017c podlega znacz\u0105cym przekszta\u0142ceniom, kt\u00f3re w znacz\u0105cy spos\u00f3b zuba\u017caj\u0105 jego walory przyrodnicze[6]. Najwa\u017cniejsze z tych czynnik\u00f3w to m.in.:regulacja i obwa\u0142owanie koryta Warty,przeci\u0119cie doliny autostrad\u0105 A2 wzd\u0142u\u017c granicy Parku,rezygnacja z wypasu zwierz\u0105t gospodarskich przez rolnik\u00f3w indywidualnych \u2013 zamiana na u\u017cytkowanie ko\u015bne, orne, lub porzucanie grunt\u00f3w,budowa zbiornika Jeziorsko (1986) oraz jego bie\u017c\u0105ce funkcjonowanie[7].  Storczyk b\u0142otny w Nadwarcia\u0144skim Parku Krajobrazowym. Park stanowi jedyne miejsce wyst\u0119powania tego gatunku w Wielkopolsce.Dla zachowania siedlisk l\u0119gowych ptak\u00f3w wodno-b\u0142otnych na tym obszarze niezb\u0119dne s\u0105 coroczne, wiosenne wezbrania Warty, powoduj\u0105ce powstanie rozlewisk na dnie doliny[17]. Ze wzgl\u0119du na obni\u017cenie szczytu przep\u0142ywu przez zbiornik Jeziorsko oraz coraz cz\u0119stsze bez\u015bnie\u017cne zimy, cykl wezbra\u0144 staje si\u0119 nieprzewidywalny[7]. Obserwowane pogarszaj\u0105ce si\u0119 warunki siedliskowe dla ptak\u00f3w wodno-b\u0142otnych wynikaj\u0105 z jednej strony z coraz mniejszej powierzchni wczesnowiosennych rozlewisk, a z drugiej strony \u2013 nag\u0142ych wezbra\u0144 pojawiaj\u0105cych si\u0119 w szczycie sezonu l\u0119gowego (prze\u0142om wiosny i lata)[7].Nadwarcia\u0144ski Park Narodowy stwarza dogodne warunki do uprawiania ekoturystyki \u2013 nale\u017cy mie\u0107 jednak na uwadze, \u017ce okresowo niekt\u00f3re odcinki szlak\u00f3w pieszych i rowerowych mog\u0105 by\u0107 zalane lub silnie podmok\u0142e[2].Szlaki rowerowe[2][edytuj | edytuj kod]Nadwarcia\u0144ski Szlak Rowerowy  przebiega przez Park na ca\u0142ej jego d\u0142ugo\u015bci, \u0142\u0105cz\u0105c ze sob\u0105 nast\u0119puj\u0105ce miejscowo\u015bci:  Pyzdry \u2013 Bia\u0142obrzeg \u2013 Wr\u0105bczynek \u2013 Wr\u0105bczyn \u2013 Zag\u00f3r\u00f3w \u2013 Ole\u015bnica \u2013 Skokum \u2013 Kopojno. Dodatkowo na terenie Parku wyznaczono oznakowany na czerwono szlak \u0142\u0105cznikowy  z Zag\u00f3rowa do L\u0105du (pokrywaj\u0105cy si\u0119 przebiegiem z czerwonym szlakiem pieszym oraz Nadwarcia\u0144sk\u0105 Drog\u0105 \u015aw. Jakuba).Szlaki piesze[2][edytuj | edytuj kod] Czerwony pieszy szlak turystyczny z L\u0105du przez Bia\u0142obrzeg do Modlicy i Rudy Komorskiej prowadzi przez najciekawsze przyrodniczo i najbardziej zr\u00f3\u017cnicowane krajobrazowo fragmenty Parku.Nadwarcia\u0144ska Droga \u015aw. Jakuba prowadzi z L\u0105du do Pyzdr, pokrywaj\u0105c si\u0119 przebiegiem z czerwonym szlakiem turystycznym, a nast\u0119pnie przechodzi na praw\u0105 stron\u0119 Warty i opuszcza Park za miejscowo\u015bci\u0105 Tarnowa[18].\u015acie\u017cki dydaktyczne[2][edytuj | edytuj kod]Krzynica (d\u0142ugo\u015b\u0107 6 km, 4 przystanki)Trasa: L\u0105d (parking przy mo\u015bcie) \u2013 Las Socznia \u2013 Las Krzynica \u2013 powr\u00f3t. \u015acie\u017cka prezentuje krajobraz doliny Warty z charakterystycznymi elementami: \u0142\u0105kami, wydmami i starorzeczami oraz bogactwem fauny i flory.L\u0105d \u2013 L\u0105dek (d\u0142ugo\u015b\u0107 9 km, 8 przystank\u00f3w)Trasa: O\u015brodek Edukacji Przyrodniczej w L\u0105dzie \u2013 Rydlowa G\u00f3ra \u2013 L\u0105dkowski Borek \u2013 L\u0105dek.\u015acie\u017cka prezentuje mozaikowy krajobraz doliny Warty oraz dziedzictwo kulturowe zwi\u0105zane z  dwoma o\u015brodkami osadniczymi \u2013 L\u0105dem i L\u0105dkiem.Pyzdry \u2013 Bia\u0142obrzeg (d\u0142ugo\u015b\u0107 8 km, 6 przystank\u00f3w)Trasa: Pyzdry (parking przy mo\u015bcie) \u2013 Bia\u0142obrzeg. \u015acie\u017cka prezentuje zr\u00f3\u017cnicowane ekosystemy doliny Warty w okolicy Pyzdr.Szlaki wodne[2][edytuj | edytuj kod]Warta w odcinku przep\u0142ywaj\u0105cym przez Nadwarcia\u0144ski Park Krajobrazowy jest cz\u0119\u015bci\u0105 Wielkiej P\u0119tli Wielkopolski. Przystanie na terenie Parku znajduj\u0105 si\u0119 w L\u0105dzie i Pyzdrach.  Przy przeprawie promowej w S\u0142ugocinieWarta w Nadwarcia\u0144skim Parku Krajobrazowym\u0141\u0105ki w Nadwarcia\u0144skim Parku KrajobrazowymDolina Warty \u2013 wysoki stan wody w marcuZalane \u0142\u0105ki podczas wiosennego wezbrania Warty na terenie Nadwarcia\u0144skiego Parku KrajobrazowegoBorek L\u0105dkowski, widok na Kolano Warty \u2013 starorzecze.Borek L\u0105dkowski, widok na Kolano Warty \u2013 starorzecze.Rzeka Warta, widok od strony Borku L\u0105dkowskiego.\u2191 abc Nadwarcia\u0144ski Park Krajobrazowy. [w:] Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody [on-line]. Generalna Dyrekcja Ochrony \u015arodowiska. [dost\u0119p 2018-06-16].\u2191 abcdefghijkl P.P.\u00a0Basi\u0144ski\u00a0P.P., Nadwarcia\u0144ski Park Krajobrazowy, [w:] Parki krajobrazowe Wielkopolski. Przyroda krajobraz cz\u0142owiek, wyd. 1, Zesp\u00f3\u0142 Park\u00f3w Krajobrazowych Wojew\u00f3dztwa Wielkopolskiego, 2013, s. 110-118, ISBN\u00a0978-83-63400-97-2\u00a0.\u2191 ab Geoserwis GDO\u015a, geoserwis.gdos.gov.pl [dost\u0119p 2021-06-08]\u00a0.\u2191 Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody [dost\u0119p 2021-06-08]\u00a0.\u2191 Walory przyrodnicze. [w:] Nadwarcia\u0144ski Park Krajobrazowy [on-line]. Zesp\u00f3\u0142 Park\u00f3w Krajobrazowych Wojew\u00f3dztwa Wielkopolskiego. [dost\u0119p 2018-06-16].\u2191 abcd Praca zbiorowa, Obszary Natura 2000 i parki krajobrazowe w wojew\u00f3dztwie wielkopolskim, Pozna\u0144-Toru\u0144: Regionalna Dyrekcja Ochrony \u015arodowiska w Poznaniu \/ Zesp\u00f3\u0142 Park\u00f3w Krajobrazowych Wojew\u00f3dztwa Wielkopolskiego, 2012, ISBN\u00a0978-83-934463-5-3\u00a0.\u2191 abcde AleksanderA.\u00a0Winiecki\u00a0AleksanderA., S\u0142awomirS.\u00a0Mielczarek\u00a0S\u0142awomirS., Awifauna l\u0119gowa OSO Dolina \u015arodkowej Warty \u2013 stan wsp\u00f3\u0142czesny i zmiany w latach 1975\u20132015, \u201eOrnis Polonica\u201d, 59 (1), 2018, s. 17\u201355\u00a0.\u2191 A.A.\u00a0Krupa\u00a0A.A., Wyniki wst\u0119pnej inwentaryzacji p\u0142az\u00f3w w Nadwarcia\u0144skim Parku Krajobrazowym, \u201eBiuletyn Park\u00f3w Krajobrazowych Wielkopolski\u201d, 6(8), Pozna\u0144 2000, s. 138\u2013142, ISSN 1426-7756\u00a0.\u2191 M.M.\u00a0Sielezniew\u00a0M.M., M.M.\u00a0Wo\u0142kowycki\u00a0M.M., Nowe stanowisko przeplatki aurinii Euphydryas aurinia (Lepidoptera: Nymphalidae) w Wielkopolsce., \u201eChro\u0144my Przyrod\u0119 Ojczyst\u0105\u201d, 73 (3), Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2018, s. 211-214, ISSN 0009-6172\u00a0.\u2191 A.A.\u00a0Brzeg\u00a0A.A., Motyle dzienne (Zygaenidae, Hesperioidea i Papilionoidea) Nadwarcia\u0144skiego Parku Krajobrazowego, \u201eBiuletyn Park\u00f3w Krajobrazowych Wielkopolski\u201d, 13(15), Pozna\u0144: Zesp\u00f3\u0142 Park\u00f3w Krajobrazowych Wojew\u00f3dztwa Wielkopolskiego, 2007, s. 70\u201383, ISSN 1426-7756\u00a0.\u2191 A.A.\u00a0Krupa\u00a0A.A., Nowe stanowiska czerwo\u0144czyka nieparka Lycaena dispar w Ostoi Nadwarcia\u0144skiej, \u201eBiuletyn Park\u00f3w Krajobrazowych Wielkopolski\u201d, 18(20), Pozna\u0144: Zesp\u00f3\u0142 Park\u00f3w Krajobrazowych Wojew\u00f3dztwa Wielkopolskiego, 2012, s. 101\u2013102, ISSN 1426-7756\u00a0.\u2191 J.J.\u00a0Wendzonka\u00a0J.J., Wa\u017cki (Odonata) w Nadwarcia\u0144skim Parku Krajobrazowym, \u201eBiuletyn Park\u00f3w Krajobrazowych Wielkopolski\u201d, 19(21), Pozna\u0144: Zesp\u00f3\u0142 Park\u00f3w Krajobrazowych Wojew\u00f3dztwa Wielkopolskiego, 2013, s. 137\u2013141, ISSN 1427\u20137756\u00a0.\u2191 J.J.\u00a0Wendzonka\u00a0J.J., Sawczynka piaskowa (Parnopes grandior Pall.) oraz inne \u017c\u0105d\u0142\u00f3wki (Aculeata) w Nadwarcia\u0144skim Parku Krajobrazowym, \u201eBiuletyn Park\u00f3w Krajobrazowych Wielkopolski\u201d, 18(20), Pozna\u0144: Zesp\u00f3\u0142 Park\u00f3w Krajobrazowych Wojew\u00f3dztwa Wielkopolskiego, 2012, s. 103\u2013110, ISSN 1426-7756\u00a0.\u2191 ab Katarzyna Siudak, Monika \u017belazna: Prognoza oddzia\u0142ywania na \u015brodowisko \u201eProgramu ochrony \u015brodowiska dla Powiatu Wrzesi\u0144skiego na lata 2013\u20132016 z uwzgl\u0119dnieniem perspektywy na lata 2017\u20132020\u201d. EKOSTANDARD Pracownia Analiz \u015arodowiskowych, 2013. s. 51. [dost\u0119p 2018-06-16].\u2191 K.K.\u00a0Krupa\u00a0K.K., A.A.\u00a0Krupa\u00a0A.A., Materia\u0142y do znajomo\u015bci storczykowatych Orchidaceae Nadwarcia\u0144skiego Parku Krajobrazowego, \u201ePrzegl\u0105d Przyrodniczy\u201d, XXII (4), 2011, s. 3\u201315\u00a0.\u2191 ab A.A.\u00a0Krupa\u00a0A.A., Nowe stanowiska staroduba \u0142\u0105kowego (Ostericum palustre) i kruszczyka b\u0142otnego (Epipactis palustris) w Ostoi Nadwarcia\u0144skiej, \u201eBiuletyn Park\u00f3w Krajobrazowych Wielkopolski\u201d, 19(21), 2013, s. 105\u2013107, ISSN 1426-7756\u00a0.\u2191 A.A.\u00a0Winiecki\u00a0A.A., Ekologia i fenologia ptak\u00f3w wodnych i b\u0142otnych zalewowych pastwisk w dolinie \u015brodkowej Warty., [w:] Z.Z.\u00a0Czarnecki (red.), Ekologia ptak\u00f3w doliny \u015brodkowej Warty., \u201ePrace Kom. Biol. Pozn. TPN\u201d, 67, Pozna\u0144: Pozna\u0144skie Towarzystwo Przyjaci\u00f3\u0142 Nauk, 1986, s. 57\u201396\u00a0.???\u2191 Droga Nadwarcia\u0144ska, camino.net.pl [dost\u0119p 2021-06-09]\u00a0 (pol.)."},{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BreadcrumbList","itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":1,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/#breadcrumbitem","name":"Enzyklop\u00e4die"}},{"@type":"ListItem","position":2,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2019\/04\/28\/nadwarcianski-park-krajobrazowy-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#breadcrumbitem","name":"Nadwarcia\u0144ski Park Krajobrazowy \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia"}}]}]