[{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BlogPosting","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2020\/04\/27\/einsatz-reinhardt-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#BlogPosting","mainEntityOfPage":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2020\/04\/27\/einsatz-reinhardt-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","headline":"Einsatz Reinhardt \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","name":"Einsatz Reinhardt \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","description":"Telegram Hermanna H\u00f6flego ze stycznia 1943 z liczb\u0105 \u017byd\u00f3w zamordowanych na Majdanku, Be\u0142\u017ccu, Sobiborze i w Treblince Ostatnia strona sprawozdania","datePublished":"2020-04-27","dateModified":"2020-04-27","author":{"@type":"Person","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/#Person","name":"lordneo","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/","image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","url":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","height":96,"width":96}},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Enzyklop\u00e4die","logo":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","width":600,"height":60}},"image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/thumb\/3\/37\/Bundesarchiv_Bild_146-2007-0188%2C_Odilo_Globocnik.jpg\/220px-Bundesarchiv_Bild_146-2007-0188%2C_Odilo_Globocnik.jpg","url":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/thumb\/3\/37\/Bundesarchiv_Bild_146-2007-0188%2C_Odilo_Globocnik.jpg\/220px-Bundesarchiv_Bild_146-2007-0188%2C_Odilo_Globocnik.jpg","height":"303","width":"220"},"url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2020\/04\/27\/einsatz-reinhardt-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","wordCount":5163,"articleBody":"            Telegram Hermanna H\u00f6flego ze stycznia 1943 z liczb\u0105 \u017byd\u00f3w zamordowanych na Majdanku, Be\u0142\u017ccu, Sobiborze i w Treblince    Ostatnia strona sprawozdania Odilo Globocnika z 15 grudnia 1943, podpisanego tak\u017ce przez Oberscharf\u00fchrera Rzep\u0119 i Sturmbannf\u00fchrera Wipperna, zawieraj\u0105cego rozliczenie finansowe akcji \u201eReinhardt\u201dEinsatz Reinhardt, Aktion Reinhardt[a] (pol. akcja \u201eReinhardt\u201d[5]) \u2013 kryptonim akcji zag\u0142ady \u017byd\u00f3w z Generalnego Gubernatorstwa i Okr\u0119gu Bia\u0142ostockiego przeprowadzonej w latach 1942\u20131943 na terytorium okupowanej Polski w ramach tzw. ostatecznego rozwi\u0105zania kwestii \u017cydowskiej (niem. Endl\u00f6sung der Judenfrage).  W czasie kilkunastu miesi\u0119cy zamordowano ok. 1,85 mln \u017byd\u00f3w. Wi\u0119kszo\u015b\u0107 by\u0142a obywatelami II RP.  W grudniu 1941 rozpocz\u0119to gazowanie \u017byd\u00f3w w obozie zag\u0142ady Kulmhof w Che\u0142mnie nad Nerem w Kraju Warty[6].20 stycznia 1942 podczas konferencji w Wannsee ustalono logistyczne i organizacyjne aspekty dotycz\u0105ce eksterminacji ludno\u015bci \u017cydowskiej. Konferencji przewodniczy\u0142 SS-Gruppenf\u00fchrer Reinhard Heydrich, szef RSHA, protektor Rzeszy dla Czech i Moraw. Akcji nadano p\u00f3\u017aniej kryptonim \u201eReinhardt\u201d na cze\u015b\u0107 Reinharda Heydricha[2][3].Sztab akcji pod kierownictwem dow\u00f3dcy SS i policji w dystrykcie lubelskim SS-Brigadef\u00fchrera Odilo Globocnika mie\u015bci\u0142 si\u0119 w Lublinie przy ul. Spokojnej 1, w dawnej siedzibie M\u0119skiego Gimnazjum i Liceum im. Stefana Batorego[7]. W czasie okupacji budynek nosi\u0142 nazw\u0119 \u201eKoszary im. Juliusa Schrecka\u201d \u2013 na cze\u015b\u0107 pomys\u0142odawcy SS i nieformalnego adiutanta Adolfa Hitlera Juliusa Schrecka[8]. Szefem sztabu akcji by\u0142 Hermann H\u00f6fle[9].  W ramach operacji powsta\u0142y trzy SS-Sonderkommandos Einsatz Reinhardt, SS wykorzystywa\u0142o cudzoziemskich najemnik\u00f3w, rekrutowanych przewa\u017cnie spo\u015br\u00f3d je\u0144c\u00f3w sowieckich w niewoli niemieckiej. Komanda SS kierowa\u0142y akcj\u0105 zag\u0142ady w trzech o\u015brodkach: w Be\u0142\u017ccu, w Sobiborze i w Treblince. Na lokalizacj\u0119 oboz\u00f3w wybrano tereny le\u015bne, le\u017c\u0105ce we wschodniej cz\u0119\u015bci Generalnego Gubernatorstwa, w pobli\u017cu linii kolejowych. Wa\u017cnym czynnikiem lokalizacji oboz\u00f3w by\u0142 fakt, \u017ce w ich pobli\u017cu znajdowa\u0142y si\u0119 du\u017ce skupiska ludno\u015bci \u017cydowskiej[10].Wykorzystywano r\u00f3wnie\u017c obozy powsta\u0142e w zamierzeniu jako koncentracyjne: Majdanek (KL Lublin) oraz Auschwitz-Birkenau (w prowincji G\u00f3rny \u015al\u0105sk).\u00a0Osobny artyku\u0142: Lublin (KL).\u017bydzi gin\u0119li tak\u017ce w towarzysz\u0105cych deportacjom do oboz\u00f3w pacyfikacjach gett. Przywo\u017cono do nich tak\u017ce \u017byd\u00f3w z innych kraj\u00f3w europejskich, m.in. z Holandii, Austrii, S\u0142owacji, Niemiec i Grecji. W trzech g\u0142\u00f3wnych obozach akcji \u201eReinhardt\u201d zamordowano ok. 135 tys. os\u00f3b z zagranicy[11].W sk\u0142ad zespo\u0142u zajmuj\u0105cego si\u0119 eksterminacj\u0105 \u017byd\u00f3w na terenie Generalnego Gubernatorstwa wchodzi\u0142o ok. 450 Niemc\u00f3w i Austriak\u00f3w[12]. Zostali oni zobowi\u0105zani do nieudzielania jakichkolwiek informacji na temat jej przebiegu, a w obozach obowi\u0105zywa\u0142 zakaz fotografowania[12].Metoda zabijania zosta\u0142a opracowana na podstawie wcze\u015bniejszych niemieckich do\u015bwiadcze\u0144 \u201eeutanazji\u201d niepe\u0142nosprawnych i chorych umys\u0142owo, jako \u201enieprzydatnych\u201d (akcja T-4). Du\u017ca cz\u0119\u015b\u0107 niemieckiego i austriackiego personelu bezpo\u015brednio dokonuj\u0105cego ludob\u00f3jstwa uczestniczy\u0142a wcze\u015bniej w akcji T-4. \u017byd\u00f3w zwo\u017cono do oboz\u00f3w poci\u0105gami (zwykle w nieludzkich warunkach, w zat\u0142oczonych wagonach towarowych). Przyby\u0142ym kazano zdeponowa\u0107 kosztowno\u015bci i rozebra\u0107 si\u0119, a nast\u0119pnie kierowano ich do kom\u00f3r gazowych (pod pretekstem k\u0105pieli i dezynfekcji przed dalsz\u0105 podr\u00f3\u017c\u0105) i zagazowywano w ci\u0105gu 10\u201320 minut gazem spalinowym b\u0105d\u017a cyklonem B. Przed zagazowaniem kobietom \u015bcinano w\u0142osy, a wszystkim martwym ofiarom po wyci\u0105gni\u0119ciu z kom\u00f3r wyrywano sztuczne \u2013 z\u0142ote lub srebrne \u2013 z\u0119by. Cia\u0142a ofiar w pierwszym okresie grzebano, p\u00f3\u017aniej palono. Popio\u0142y zakopywano na terenie oboz\u00f3w.Na zako\u0144czenie akcji, w listopadzie 1943, przeprowadzono akcj\u0119 Erntefest (\u201eDo\u017cynki\u201d)[10].\u00a0Osobny artyku\u0142: Aktion Erntefest.Operacj\u0119 Reinhardt zrelacjonowa\u0142 w swoim raporcie SS-Gruppenf\u00fchrer Fritz Katzmann, Dow\u00f3dca SS i Policji w Dystrykcie Galicja. Raport nazywany jest od nazwiska autora Raportem Katzmanna i zawiera szczeg\u00f3\u0142owy urz\u0119dowy opis przeprowadzonej akcji eksterminacyjnej w tym dystrykcie.W Generalnym Gubernatorstwie nie pozosta\u0142o ani jedno getto[13].Liczba ofiar[edytuj | edytuj kod]\u0141\u0105cznie w czasie akcji \u201eReinhardt\u201d zgin\u0119\u0142o ok. 1,85 mln \u017byd\u00f3w[10], z czego w trzech g\u0142\u00f3wnych o\u015brodkach zag\u0142ady i na Majdanku ok. 1,5 mln[11]. Tysi\u0105ce os\u00f3b zamordowano podczas towarzysz\u0105cych wysiedleniom egzekucji (m.in. ok. 30 tys. os\u00f3b w dystrykcie krakowskim i ponad 100 tys. os\u00f3b w dystrykcie Galicja)[11].Dynamika eksterminacji[edytuj | edytuj kod]Pr\u00f3ba uchwycenia dynamiki procesu eksterminacji w czasie zosta\u0142a podj\u0119ta przede wszystkim w oparciu o analiz\u0119 transport\u00f3w kolejowych do oboz\u00f3w zag\u0142ady w Be\u0142\u017ccu, Sobiborze i Treblince. Na podstawie szczeg\u00f3\u0142owych danych zachowanych w archiwach Deutsche Reichsbahn opracowano trasy i czas przejazdu ok. 480 transport\u00f3w z 393 miejscowo\u015bci na terenie Generalnej Guberni i Okr\u0119gu Bia\u0142ystockiego. Niewielkie luki uzupe\u0142niono stosuj\u0105c statystyczne metody interpolacji[14]. Analiza czasowa procesu wskazuje, \u017ce cho\u0107 Operacja Reinhard trwa\u0142a 21 miesi\u0119cy (od marca 1942 do listopada 1943), jej szczyt przypad\u0142 na okres oko\u0142o 5 miesi\u0119cy od lipca do listopada 1942 roku. Wed\u0142ug Lewiego Stone\u2019a w ci\u0105gu 3 miesi\u0119cy, od sierpnia do pa\u017adziernika 1942, uwzgl\u0119dniaj\u0105c transporty do Auschwitz oraz aktywno\u015b\u0107 Einsatzgruppen osi\u0105gni\u0119to najwi\u0119ksz\u0105 skal\u0119 ludob\u00f3jstwa w historii. Jego zdaniem \u015brednia miesi\u0119czna liczna eksterminowanych w tym czasie \u017byd\u00f3w przewy\u017csza wszystkie pozosta\u0142e znane przypadki ludob\u00f3jstwa, w tym w \u015bredni\u0105 miesi\u0119czn\u0105 liczb\u0119 zamordowanych w Rwandzie w 1994[15],Rok\/miesi\u0105cLiczba zabitych[b]1942 0350 tys.1942 0445 tys.1942 0550 tys.1942 0640 tys.1942 07110 tys.1942 08400 tys.1942 09290 tys.1942 10300 tys.1942 11150 tys.1942 1240 tys.1943 0130 tys.1943 0220 tys.1943 0315 tys.1943 0415 tys.1943 055 tys.1943 065 tys.1943 075 tys.1943 0810 tys.1943 0915 tys.1943 105 tys.1943 115 tys.W ramach Operacji Reinhard eksterminacj\u0119 prowadzono g\u0142\u00f3wnie w 3 obozach: Be\u0142\u017cec, Sobib\u00f3r i Treblinka. Analiza terytorialna ruchu na liniach kolejowych wskazuje, \u017ce \u017byd\u00f3w transportowano z gett i innych miejsc zamieszkania do najbli\u017cszego geograficznie obozu[15].Rzeczy odebrane ofiarom sortowano w obozach, a nast\u0119pnie odsy\u0142ano do obozu pracy na tzw. Flugplatzu w Lublinie[16]. Tam zalega\u0142y na olbrzymich ha\u0142dach w hangarach po dawnej fabryce samolot\u00f3w i barakach magazynowych. Przedmioty szczeg\u00f3lnie warto\u015bciowe przewo\u017cono do budynku przy ul. Chopina 27 w Lublinie (budynek Biblioteki KUL)[17].Got\u00f3wk\u0119 w markach niemieckich i polskich z\u0142otych, waluty obce w banknotach i z\u0142ocie przekazywano do Banku Rzeszy, bi\u017cuteri\u0119, klejnoty, z\u0142ote zegarki, stare monety etc. do G\u0142\u00f3wnego Urz\u0119du Gospodarczego i Administracyjnego SS, przedmioty wykonane z metali zwyk\u0142ych przekazano wojsku, materia\u0142y w\u0142\u00f3kiennicze (odzie\u017c, bielizn\u0119, pierze) odsy\u0142ano do zak\u0142ad\u00f3w wskazanych przez Ministerstwo Gospodarki Rzeszy, sprz\u0119ty domowe w dobrym stanie osadnikom niemieckim w Generalnym Gubernatorstwie, a rzeczy gorszej jako\u015bci niszczono lub przekazywano miejscowej ludno\u015bci[18].Wed\u0142ug przedstawionego przez Odila Globocnika szczeg\u00f3\u0142owego sprawozdania, w okresie od 1 kwietnia 1942 do 15 grudnia 1943 korzy\u015bci finansowe dla III Rzeszy wynikaj\u0105ce z przej\u0119cia przedmiot\u00f3w i \u015brodk\u00f3w finansowych nale\u017c\u0105cych do \u017byd\u00f3w wynios\u0142y 178,7 mln marek niemieckich[19][20]. Globocnik podkre\u015bli\u0142 jednocze\u015bnie, \u017ce do oszacowania ich warto\u015bci przyj\u0119to najni\u017csze ceny, a w przypadku walut zagranicznych ich kurs przedwojenny[21][22]. Uzyskano m.in. [23]:236 sztab z\u0142ota o wadze 2,9 tony,2143 sztaby srebra o wadze 18,7 ton,15 kg platyny,dewizy w banknotach z 48 kraj\u00f3wdewizy w z\u0142otych monetach z 34 kraj\u00f3w15 883 z\u0142otych pier\u015bcieni z brylantami i diamentami,9019 z\u0142otych zegark\u00f3w damskich na r\u0119k\u01193681 z\u0142otych m\u0119skich zegark\u00f3w kieszonkowych60 125 zegark\u00f3w r\u00f3\u017cnego rodzaju103 614 zegark\u00f3w wymagaj\u0105cych naprawy114,2 kg pere\u0142130 du\u017cych brylant\u00f3w29 391 par okular\u00f3w,1901 wagon\u00f3w materia\u0142\u00f3w w\u0142\u00f3kienniczych.Wszystkie wydatki zwi\u0105zane z akcj\u0105 \u201eReinhardt\u201d (m.in. koszty transportu \u017byd\u00f3w do oboz\u00f3w zag\u0142ady, kt\u00f3re wynios\u0142y ok. 4,7 mln marek) finansowano z odebranych \u017bydom zasob\u00f3w got\u00f3wkowych[24][25].Warto\u015b\u0107 mienia zagrabionego ludno\u015bci \u017cydowskiej by\u0142a w rzeczywisto\u015bci znacznie wy\u017csza, ni\u017c okre\u015blona w raporcie Globocnika. Wykaza\u0142 on g\u0142\u00f3wnie przedmioty odebrane \u017bydom w obozach[26]. Zestawienie nie obejmuje tak\u017ce w\u0142asno\u015bci ofiar, kt\u00f3r\u0105 zatrzymali dla siebie cz\u0142onkowie sztabu akcji, esesmani, cz\u0142onkowie formacji policyjnych i jednostek pomocniczych bior\u0105cy udzia\u0142 w akcjach wysiedle\u0144czych, funkcjonariusze administracji cywilnej oraz zwykli Niemcy[13].\u2191 Stosowana jest te\u017c pisownia Reinhard[1], zgodna z pisowni\u0105 imienia Reinharda Heydricha, od kt\u00f3rego pochodzi\u0142a nazwa akcji[2][3]. Zapis \u201eReinhardt\u201d wynika\u0142 z b\u0142\u0119dnej pisowni imienia Heydricha u\u017cywanej m.in. przez Himmlera[4].\u2191 Tylko Be\u0142\u017cec, Sobib\u00f3r i Treblinka[15].\u2191 Aktion Reinhard, Action Reinhard Camps, 5 wrze\u015bnia 2006 [dost\u0119p 2019-12-28]\u00a0 (ang.\u00a0\u2022\u00a0niem.\u00a0\u2022\u00a0niderl.\u00a0\u2022\u00a0hiszp.\u00a0\u2022\u00a0w\u0142.\u00a0\u2022\u00a0pol.).\u2191 ab  Libionka 2004 \u2193, s.\u00a096.\u2191 ab G\u00fcnther Morsch, Bertrand Perz: Neue Studien zu nationalsozialistischen Massent\u00f6tungen durch Giftgas. Berlin 2011, ISBN\u00a0978-3-940938-99-2, S. XVII.\u2191 Richard Breitmann\/Shlomo Aronson: Eine unbekannte Himmler-Rede vom Januar 1943. w: VfZ 38(1990), Seite 340.\u2191 Dariusz Libionka, Jacek Leociak. 75. rocznica akcji \u201eReinhardt\u201d. \u201eZag\u0142ada \u017byd\u00f3w. Studia i Materia\u0142y\u201d. 13, s. 17, 2017.\u00a0\u2191  Libionka 2004 \u2193, s.\u00a090.\u2191  Libionka 2004 \u2193, s.\u00a097.\u2191 RobertR.\u00a0Kuwa\u0142ek\u00a0RobertR., DariuszD.\u00a0Libionka\u00a0DariuszD., Przybyli do getta… Odeszli w nieznane… Zag\u0142ada \u017byd\u00f3w w Generalnym Gubernatorstwie, Lublin: Pa\u0144stwowe Muzeum na Majdanku, 2013, s. 32, ISBN\u00a0978-83-62816-13-2\u00a0.\u2191  Libionka 2004 \u2193, s.\u00a099.\u2191 abc Wielka Encyklopedia PWN. Tom 23, Warszawa 2004, s. 222, ISBN\u00a083-01-14191-3\u00a0.\u2191 abc  Libionka 2004 \u2193, s.\u00a0238.\u2191 ab  Libionka 2004 \u2193, s.\u00a0100.\u2191 ab DariuszD.\u00a0Libionka\u00a0DariuszD., Zag\u0142ada \u017byd\u00f3w w Generalnym Gubernatorstwie, Lublin: Pa\u0144stwowe Muzeum na Majdanku, 2017, s. 236, ISBN\u00a0978-83-62816-34-7\u00a0.\u2191 Yitzaak Arad, Belzec, Sobibor, Treblinka \u2013 The Operation Reinhard Death Camps, Indianapolis 1987, ISBN\u00a0978-0-253-34293-5.\u2191 abcd LewiL.\u00a0Stone\u00a0LewiL., Quantifying the Holocaust: Hyperintense kill rates during the Nazi genocide, \u201eScience Advances\u201d, 5 (1), 2019, art. nr eaau7292, DOI:\u00a010.1126\/sciadv.aau7292, PMID:\u00a030613773, PMCID:\u00a0PMC6314819 [dost\u0119p 2021-05-02]\u00a0 (ang.).\u2191  Libionka 2004 \u2193, s.\u00a0199.\u2191  Libionka 2004 \u2193, s.\u00a0200.\u2191  Piotrowski 1949 \u2193, s.\u00a028\u201329.\u2191  Piotrowski 1949 \u2193, s.\u00a035.\u2191  Piotrowski 1949 \u2193, s.\u00a0108.\u2191  Piotrowski 1949 \u2193, s.\u00a030.\u2191  Piotrowski 1949 \u2193, s.\u00a037.\u2191  Piotrowski 1949 \u2193, s.\u00a0104\u2013108.\u2191  Piotrowski 1949 \u2193, s.\u00a028.\u2191  Piotrowski 1949 \u2193, s.\u00a0103.\u2191 ArturA.\u00a0Eisenbach\u00a0ArturA., Hitlerowska polityka zag\u0142ady \u017byd\u00f3w, Warszawa: Ksi\u0105\u017cka i Wiedza, 1961, s. 405\u00a0.RaulR.\u00a0Hilberg\u00a0RaulR., Zag\u0142ada \u017byd\u00f3w europejskich, t. 1\u20133, Warszawa: Piotr Stefaniuk, 2014, ISBN\u00a0978-83-935789-0-0\u00a0.RaulR.\u00a0Hilberg\u00a0RaulR., Sprawcy, ofiary, \u015bwiadkowie. Zag\u0142ada \u017byd\u00f3w 1933-1945, Warszawa: Cyklady, 2007, ISBN\u00a0978-83-60279-16-8\u00a0.FritzF.\u00a0Katzmann\u00a0FritzF., Rozwi\u0105zanie kwestii \u017cydowskiej w dystrykcie Galicja, Instytut Pami\u0119ci Narodowej, 2009, ISBN\u00a083-915983-0-6\u00a0.DariuszD.\u00a0Libionka\u00a0DariuszD. (red.), Akcja Reinhardt. Zag\u0142ada \u017byd\u00f3w w Generalnym Gubernatorstwie, wyd. 1, Warszawa: Instytut Pami\u0119ci Narodowej, 2004, ISBN\u00a083-89078-68-6\u00a0.Stanis\u0142awS.\u00a0Piotrowski\u00a0Stanis\u0142awS., Misja Odyla Globocnika. Sprawozdania o wynikach finansowych zag\u0142ady \u017byd\u00f3w w Polsce, Warszawa: Pa\u0144stwowy Instytut Wydawniczy, 1949\u00a0."},{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BreadcrumbList","itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":1,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/#breadcrumbitem","name":"Enzyklop\u00e4die"}},{"@type":"ListItem","position":2,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2020\/04\/27\/einsatz-reinhardt-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#breadcrumbitem","name":"Einsatz Reinhardt \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia"}}]}]