[{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BlogPosting","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2020\/06\/27\/maria-pilsudska-1865-1921-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#BlogPosting","mainEntityOfPage":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2020\/06\/27\/maria-pilsudska-1865-1921-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","headline":"Maria Pi\u0142sudska (1865\u20131921) \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","name":"Maria Pi\u0142sudska (1865\u20131921) \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","description":"Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Maria Pi\u0142sudska, de domo Koplewska, primo voto Juszkiewicz (ur. ok. 1865 w Wilnie, zm. 17 sierpnia","datePublished":"2020-06-27","dateModified":"2020-06-27","author":{"@type":"Person","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/#Person","name":"lordneo","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/","image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","url":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","height":96,"width":96}},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Enzyklop\u00e4die","logo":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","width":600,"height":60}},"image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/thumb\/2\/2f\/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_%2822-10-1%29.jpg\/220px-J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_%2822-10-1%29.jpg","url":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/thumb\/2\/2f\/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_%2822-10-1%29.jpg\/220px-J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_%2822-10-1%29.jpg","height":"150","width":"220"},"url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2020\/06\/27\/maria-pilsudska-1865-1921-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","wordCount":2277,"articleBody":"Z Wikipedii, wolnej encyklopedii      Maria Pi\u0142sudska, de domo Koplewska, primo voto Juszkiewicz (ur. ok. 1865 w Wilnie, zm. 17 sierpnia 1921 w Krakowie) \u2013 polska nauczycielka, dzia\u0142aczka Polskiej Partii Socjalistycznej; pierwsza \u017cona J\u00f3zefa Pi\u0142sudskiego.Urodzi\u0142a si\u0119 ok. 1865[1]. By\u0142a c\u00f3rk\u0105 Konstantego Koplewskiego (lekarza) i Ludmi\u0142y z domu Chomicz[2].  Uko\u0144czy\u0142a Instytut Klasyczny, a nast\u0119pnie studia medyczne na uniwersytecie dla kobiet w Sankt Petersburgu, tzw. studia Bestu\u017cewa[2][3]. Podczas studi\u00f3w udziela\u0142a si\u0119 w ruchu spo\u0142eczno-narodowym[2]. Pracowa\u0142a jako nauczycielka. Nale\u017ca\u0142a do Wielkiego Proletariatu. W 1885 zosta\u0142a uwi\u0119ziona[4] (brak danych co do miejsca osadzenia). Pocz\u0105tkowo zamieszkiwa\u0142a w Wilnie. Tam by\u0142a \u017con\u0105 in\u017cyniera Juszkiewicza. Z tego ma\u0142\u017ce\u0144stwa, zako\u0144czonego rozwodem, mia\u0142a c\u00f3rk\u0119 Wand\u0119 (1889\u20131908)[2].Po przeniesieniu na obszar Kr\u00f3lestwa Polskiego zaanga\u017cowa\u0142a si\u0119 w dzia\u0142anie ruchu robotniczego[2]. Dzia\u0142a\u0142a w Polskiej Partii Socjalistycznej; by\u0142a wsp\u00f3\u0142organizatork\u0105 \u0142\u00f3dzkiej drukarni PPS. Nazywana by\u0142a przez dzia\u0142aczy PPS Pi\u0119kn\u0105 Dam\u0105 lub Pi\u0119kn\u0105 Pani\u0105. 15 lipca 1899 zawar\u0142a zwi\u0105zek ma\u0142\u017ce\u0144ski z J\u00f3zefem Pi\u0142sudskim w lutera\u0144skim ko\u015bciele w Paproci Du\u017cej[5][6]. Wraz z nim redagowa\u0142a czasopismo \u201eRobotnik\u201d[2]. W zwi\u0105zku z dzia\u0142alno\u015bci\u0105 konspiracyjn\u0105 zosta\u0142a aresztowana przez w\u0142adze rosyjskie w 1900 i przez kilka tygodni by\u0142a wi\u0119ziona w wi\u0119zieniu carskim w \u0141odzi[7][8], a nast\u0119pnie przez 11 miesi\u0119cy w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej[2][4].\u00a0Zobacz te\u017c: Tablica pami\u0105tkowa po\u015bwi\u0119cona J\u00f3zefowi Pi\u0142sudskiemu przy ulicy Wschodniej w \u0141odzi.Po odzyskaniu wolno\u015bci nadal by\u0142a aktywna w dzia\u0142alno\u015bci niepodleg\u0142o\u015bciowej, w tym podczas rewolucji 1905[2]. P\u00f3\u017aniej zmuszona by\u0142a szuka\u0107 schronienia, poza obszarem Kr\u00f3lestwa, w zwi\u0105zku z czym przebywa\u0142a z m\u0119\u017cem we Lwowie i w Krakowie[2]. Po wybuchu I wojny \u015bwiatowej by\u0142a zaanga\u017cowana w pomoc i wsparcie Legion\u00f3w Polskich[2].Formalnie pozosta\u0142a \u017con\u0105 Pi\u0142sudskiego do ko\u0144ca \u017cycia (faktycznie po 1907 jego partnerk\u0105 \u017cyciow\u0105 by\u0142a Aleksandra Szczerbi\u0144ska).  Maria Pi\u0142sudska zmar\u0142a na serce 17 sierpnia 1921 w szpitalu garnizonowym w Krakowie, gdzie by\u0142a hospitalizowana w zwi\u0105zku z wielomiesi\u0119cznym zapaleniem op\u0142ucnej[9]. Od 19 sierpnia 1921 jej zw\u0142oki w trybie przyspieszonym do pierwotnie planowanego by\u0142y eksportowane z Krakowa przez Lid\u0119 (tam przebywa\u0142 w\u00f3wczas J\u00f3zef Pi\u0142sudski, maj\u0105c si\u0119 do\u0142\u0105czy\u0107 do konduktu) do Wilna[10]. Zgodnie ze swoj\u0105 wol\u0105 zosta\u0142a pochowana na cmentarzu Na Rossie w Wilnie, gdzie wcze\u015bniej spocz\u0119\u0142y jej matka i c\u00f3rka[2].\u2191 Andrzej Garlicki w swoim artykule Romansy i awansy w tygodniku \u201ePolityka\u201d, co wskazywa\u0142oby \u017ce Maria Pi\u0142sudska prze\u017cy\u0142a oko\u0142o 56 lat. We wspomnieniu po\u015bmiertnym z 19 sierpnia 1921, opublikowanym w dzienniku \u201eNowa Reforma\u201d podano, \u017ce zmar\u0142a prze\u017cy\u0142a 54 lata.\u2191 abcdefghijk \u015a.p. Marja Pi\u0142sudska. \u201eNowa Reforma\u201d. Nr 189, s. 2, 19 sierpnia 1921.\u00a0\u2191 Rochelle Goldberg Ruthchild: Equality and Revolution: Women\u2019s Rights in the Russian Empire, 1905-1917. University of Pittsburgh Press: 2010. ISBN\u00a0978-0-8229-6066-9.\u2191 ab Stefan Kr\u00f3l, Cytadela Warszawska, Ksi\u0105\u017cka i Wiedza, Warszawa 1978, s. 190.\u2191 Andrzej Garlicki: J\u00f3zef Pi\u0142sudski: 1867\u20131935. Warszawa: Czytelnik, 1988, s. 63\u201364. ISBN\u00a083-07-01715-7.\u2191 W\u0142a\u015bnie w zwi\u0105zku z konieczno\u015bci\u0105 zawarcia ma\u0142\u017ce\u0144stwa w Ko\u015bciele ewangelicko-augsburskim J\u00f3zef Pi\u0142sudski dokona\u0142 w\u00f3wczas aktu konwersji. O wzgl\u0119dy Marii ubiega\u0142 si\u0119 tak\u017ce zakochany w niej Roman Dmowski (wed\u0142ug endeckiego polityka, J\u0119drzeja Giertycha, oboje mieli romans). Jednak rywalizacj\u0119 o Mari\u0119 wygra\u0142 Pi\u0142sudski, co mog\u0142o doprowadzi\u0107 do utrzymuj\u0105cej si\u0119 do ko\u0144ca \u017cycia wrogo\u015bci pomi\u0119dzy rywalami.\u2191 Wi\u0119zienie carskie w \u0141odzi (obecnie Muzeum Tradycji Niepodleg\u0142o\u015bciowych) \u2013 Regionalny Katalog Zabytk\u00f3w Wojew\u00f3dztwa \u0141\u00f3dzkiego, www.kultura.lodz.pl [dost\u0119p 2021-09-12]\u00a0.\u2191 Redakcja, Jakie tajemnice kryje wi\u0119zienie przy Gda\u0144skiej w \u0141odzi? Dzi\u015b mie\u015bci si\u0119 tu muzeum, Dziennik \u0141\u00f3dzki, 3 lutego 2019 [dost\u0119p 2021-09-12]\u00a0 (pol.).\u2191 Z kraju. \u201eKurier Warszawski\u201d. Nr 227, s. 2, 18 sierpnia 1921.\u00a0\u2191 Eksportacja zw\u0142ok \u015b.p. Marii Pi\u0142sudskiej. \u201eNowa Reforma\u201d. Nr 190, s. 2, 20 sierpnia 1921.\u00a0\u2191 M.P. z\u00a01930\u00a0r. nr\u00a0300, poz.\u00a0423.II RzeczpospolitaRP nauchod\u017astwiePolska LudowaIII Rzeczpospolita"},{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BreadcrumbList","itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":1,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/#breadcrumbitem","name":"Enzyklop\u00e4die"}},{"@type":"ListItem","position":2,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2020\/06\/27\/maria-pilsudska-1865-1921-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#breadcrumbitem","name":"Maria Pi\u0142sudska (1865\u20131921) \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia"}}]}]