[{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BlogPosting","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2020\/07\/27\/opekowate-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#BlogPosting","mainEntityOfPage":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2020\/07\/27\/opekowate-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","headline":"Op\u0119kowate \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","name":"Op\u0119kowate \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","description":"Op\u0119kowate (Acroceridae) \u2013 rodzina much\u00f3wek z podrz\u0119du kr\u00f3tkoczu\u0142kich i infrarz\u0119du Asilomorpha. Grupa kosmopolityczna. Obejmuje oko\u0142o 400 znanych gatunk\u00f3w. Przechodz\u0105 rozw\u00f3j","datePublished":"2020-07-27","dateModified":"2020-07-27","author":{"@type":"Person","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/#Person","name":"lordneo","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/","image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","url":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","height":96,"width":96}},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Enzyklop\u00e4die","logo":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","width":600,"height":60}},"image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/thumb\/7\/7c\/Ocnaea_wing_veins.svg\/220px-Ocnaea_wing_veins.svg.png","url":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/thumb\/7\/7c\/Ocnaea_wing_veins.svg\/220px-Ocnaea_wing_veins.svg.png","height":"110","width":"220"},"url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2020\/07\/27\/opekowate-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","wordCount":2586,"articleBody":"Op\u0119kowate (Acroceridae) \u2013 rodzina much\u00f3wek z podrz\u0119du kr\u00f3tkoczu\u0142kich i infrarz\u0119du Asilomorpha. Grupa kosmopolityczna. Obejmuje oko\u0142o 400 znanych gatunk\u00f3w. Przechodz\u0105 rozw\u00f3j z nadprzeobra\u017ceniem. Larwy s\u0105 wewn\u0119trznymi, wyj\u0105tkowo zewn\u0119trznymi parazytoidami paj\u0105k\u00f3w. Przepoczwarczenie nast\u0119puje pod ochron\u0105 sieci paj\u0119czej. Owady doros\u0142e nie pobieraj\u0105 pokarmu lub \u017cywi\u0105 si\u0119 nektarem. Niekt\u00f3re s\u0105 wa\u017cnymi, wyspecjalizowanymi zapylaczami.  Owad doros\u0142y[edytuj | edytuj kod]  Schemat u\u017cy\u0142kowania skrzyd\u0142a rodzaju Ocnaea. C \u2013 \u017cy\u0142ka kostalna, Sc \u2013 \u017cy\u0142ka subkostalna, od R1 do R5 \u2013 \u017cy\u0142ki radialne, Rs \u2013 sektor radialny, od M1 do M3+4 \u2013 \u017cy\u0142ki medialne, CuA \u2013 \u017cy\u0142ka anterokubitalne, A1 \u2013 \u017cy\u0142ka analna, r-m \u2013 \u017cy\u0142ka poprzeczna radialno-medialna, m-m \u2013 \u017cy\u0142ka poprzeczna intermedialna, m-cu \u2013 \u017cy\u0142ka poprzeczna medialno-kubitalna, br \u2013 kom\u00f3rka bazyradialna, bm \u2013 kom\u00f3rka bazymedialna, cup \u2013 kom\u00f3rka posterokubitalna, d \u2013 kom\u00f3rka dyskoidalna, m3 \u2013 trzecia kom\u00f3rka medialna.  Much\u00f3wki o ciele d\u0142ugo\u015bci od 2 do 21 mm[1], cz\u0119sto niemal kulistym w zarysie[2]. Powierzchnia cia\u0142a jest matowa lub b\u0142yszcz\u0105ca, pozbawiona du\u017cych szczecin. W ubarwieniu cz\u0119sto obecne s\u0105 jaskrawe barwy metaliczne: zielona, niebieska, czerwona lub fioletowa, ale wyst\u0119puj\u0105 te\u017c barwy br\u0105zowa, pomara\u0144czowa, \u017c\u00f3\u0142ta, czarna czy bia\u0142a. Cz\u0119ste s\u0105 plamy lub pasy na \u015br\u00f3dpleczu lub odw\u0142oku[1][3]. Ubarwienie i pokr\u00f3j cia\u0142a imitowa\u0107 mog\u0105 pszczo\u0142y, osy, a nawet chrz\u0105szcze (mimikra)[3].  G\u0142owa zwykle jest ma\u0142a, kulista i osadzona nisko na tu\u0142owiu[2][3]. U gatunk\u00f3w z g\u0142ow\u0105 \u015brednich rozmiar\u00f3w jest ona zazwyczaj wy\u017csza ni\u017c szeroka. Wi\u0119ksz\u0105 cz\u0119\u015b\u0107 powierzchni zajmuj\u0105 g\u0119sto ow\u0142osione, holoptyczne oczy z\u0142o\u017cone. Opr\u00f3cz oczu wyst\u0119puj\u0105 zwykle trzy przyoczka, z kt\u00f3rych \u015brodkowe mo\u017ce niekiedy by\u0107 w zaniku, a rzadko ca\u0142a tr\u00f3jka jest s\u0142abo dostrzegalna[3]. Cienkie, tr\u00f3jcz\u0142onowe czu\u0142ki mog\u0105 by\u0107 r\u00f3\u017cnie osadzone[2][3]. Aparat g\u0119bowy mo\u017ce by\u0107 wykszta\u0142cony w r\u00f3\u017cnym stopniu[3].Szyja zwykle schowana jest pod g\u0142ow\u0105. Tu\u0142\u00f3w zwykle jest p\u0119kato nabrzmia\u0142y, tylko niekiedy p\u0142aski, charakteryzuj\u0105 go dobrze rozwini\u0119ta tarczka, nabrzmia\u0142e anepisternum, a cz\u0119sto te\u017c nabrzmia\u0142e postpronotum[3]. Bardzo du\u017ce \u0142useczki tu\u0142owiowe maj\u0105 zwykle form\u0119 miseczek nakrywaj\u0105cych przezmianki[2][3]. Odn\u00f3\u017ca s\u0105 zazwyczaj dobrze zbudowane. Stopy cechuj\u0105 si\u0119 t\u0119gimi pazurkami, par\u0105 nabrzmia\u0142ych przylg, a zwykle jeszcze przylgowatym empodium. Tylko u Camposella empodium i przylg brak zupe\u0142nie[3]. Skrzyd\u0142a s\u0105 w pe\u0142ni wykszta\u0142cone[1], ale maj\u0105 rozmaite kszta\u0142ty i u\u017cy\u0142kowanie[2][3]. Cech\u0105 charakterystyczn\u0105 jest pozbawiona odga\u0142\u0119zie\u0144 \u017cy\u0142ka radialna R2[1].Odw\u0142ok zwykle jest p\u0119kato kulisty, ale mo\u017ce by\u0107 te\u017c kulistawo-pod\u0142ugowaty, a nawet w\u0105ski, sto\u017ckowaty lub sp\u0142aszczony bocznie. Liczba widocznych jego segment\u00f3w waha si\u0119 od pi\u0119ciu do o\u015bmiu. U gatunk\u00f3w upodobnionych do os pocz\u0105tkowe segmenty mog\u0105 tworzy\u0107 przew\u0119\u017cenie. Pierwsza para przetchlinek odw\u0142okowych le\u017cy na jego pierwszym tergicie i zwykle nakrywa j\u0105 kapturek. Narz\u0105dy rozrodcze samca s\u0105 r\u00f3\u017cnie wykszta\u0142cone, zwykle obr\u00f3cone o 180\u00b0, ale u Ogcodes prawie o 360\u00b0 wzgl\u0119dem pierwotnego po\u0142o\u017cenia segment\u00f3w odw\u0142okowych. Edeagus zwykle jest d\u0142ugi, nabrzmia\u0142y i okryty u nasady zro\u015bni\u0119ty paramerami. U rodzaju Ogcodes gonostylus jest kr\u00f3tki i prosto zbudowany, podczas gdy u Eulonchus ma form\u0119 dwup\u0142atow\u0105. Samice maj\u0105 zwykle powi\u0119kszone przysadki odw\u0142okowe, a ich \u00f3smy sternit ma kszta\u0142t kubkowaty, obr\u0119biony lub tr\u00f3jp\u0142atowy[3].Stadia rozwojowe[edytuj | edytuj kod]Jaja maj\u0105 gruszkowaty kszta\u0142t i ciemne zabarwienie[2].  Larwy pierwszego stadium, okre\u015blane jako planidia, maj\u0105 od 0,25 do 1 mm d\u0142ugo\u015bci, od 0,05 do 0,15 mm szeroko\u015bci[3] i \u0142\u00f3deczkowaty kszta\u0142t[2]. Pokryte s\u0105 licznymi szczecinkami lub \u0142uskami i, z wyj\u0105tkiem Acrocera, maj\u0105 dobrze zesklerotyzowane cia\u0142o. G\u0142owa ich ma zakrzywione ku g\u00f3rze \u017cuwaczki, jedno lub dwucz\u0142onowe czu\u0142ki i co najwy\u017cej s\u0142abo zaznaczone plamki oczne. Tu\u0142\u00f3w sk\u0142ada si\u0119 z trzech, a odw\u0142ok z dziewi\u0119ciu segment\u00f3w, z kt\u00f3rych \u00f3smy lub dziewi\u0105ty ma przetchlinki (uk\u0142ad oddechowy metapneustyczny)[3].Drugie stadium larwalne ma niezesklerotyzwone cia\u0142o o s\u0142abo wyodr\u0119bnionej g\u0142owie. Ostatnie, trzecie stadium osi\u0105ga od 3 do 35 mm d\u0142ugo\u015bci. G\u0142owa jest u niego dobrze wyodr\u0119bniona, a odw\u0142ok ma dziewi\u0119\u0107 tergit\u00f3w i osiem sternit\u00f3w. Typ uk\u0142adu oddechowego jest u niego perypneustyczny \u2013 opr\u00f3cz przetchlinek tylnych wyst\u0119puje te\u017c para du\u017cych przednich[3].Poczwarka jest zamkni\u0119ta (pupa obtecta)[2], ma od 3 do 20 mm d\u0142ugo\u015bci, barw\u0119 bia\u0142\u0105 do br\u0105zowej[3][1] i ma\u0142\u0105 g\u0142ow\u0119. Odw\u0142ok jej ma pierwszy oraz trzy ostatnie segmenty pozbawione widocznego podzia\u0142u na tergit i sternit, natomiast segmenty od drugiego do pi\u0105tego zaopatrzone w przetchlinki[3].  Osobniki doros\u0142e cz\u0119\u015bci gatunk\u00f3w maj\u0105 zredukowane narz\u0105dy g\u0119bowe i nie pobieraj\u0105 pokarmu. Pozosta\u0142e \u017cywi\u0105 si\u0119 nektarem kwiat\u00f3w, cz\u0119sto b\u0119d\u0105c przystosowanymi do okre\u015blonych ich kszta\u0142t\u00f3w i odgrywaj\u0105c wa\u017cn\u0105 rol\u0119 w zapylaniu. Lot postaci doros\u0142ych, zale\u017cnie od gatunku mo\u017ce by\u0107 bardzo szybki jak i powolny[3][1]. Kopulacja odbywa si\u0119 w locie, a samica sk\u0142ada do 5 tysi\u0119cy jaj w pobli\u017cu miejsc wyst\u0119powania gospodarzy larw[1].Rozw\u00f3j odbywa si\u0119 z nadprzeobra\u017ceniem. Larwy prawie wszystkich gatunk\u00f3w s\u0105 wewn\u0119trznymi parazytoidami paj\u0105k\u00f3w. Wyj\u0105tkiem jest jeden rodzaj b\u0119d\u0105cy parazytoidem zewn\u0119trznym. Podrodzina Panopinae specjalizuje si\u0119 w ptasznikach, za\u015b pozosta\u0142e w Araneomorphae. Z wyj\u0105tkiem rodzaju Acrocera larwy pe\u0142zaj\u0105, podskakuj\u0105 i aktywnie poszukuj\u0105 \u017cywiciela[3][1]. Niekt\u00f3re skacz\u0105 na odleg\u0142o\u015b\u0107 wielokrotnie wi\u0119ksz\u0105 ni\u017c ich d\u0142ugo\u015b\u0107[2]. Po wej\u015bciu w kontakt z paj\u0105kiem larwa wgryza si\u0119 do wn\u0119trza jego cia\u0142a przerywaj\u0105c osk\u00f3rek w przednio-grzbietowej cz\u0119\u015bci opistosomy (tu\u017c za prosom\u0105) lub na \u0142\u0105czeniu stawowym odn\u00f3\u017ca, po czym kieruje si\u0119 do p\u0142ucotchawek, gdzie mo\u017ce oddycha\u0107 powietrzem atmosferycznym. Tam sp\u0119dza od 4 miesi\u0119cy do kilku lat w diapauzie. D\u0142ugo\u015b\u0107 trwania drugiego stadium jest r\u00f3\u017cna. W czasie jego trwania larwa \u017ceruje, omijaj\u0105c kluczowe narz\u0105dy, a na pewnym jego etapie paj\u0105k buduje sie\u0107 ochronn\u0105. Trzecie stadium larwalne trwa kr\u00f3tko, od 24 godzin do 5 dni. Od\u017cywia si\u0119 bardzo szybko i to ono dopiero u\u015bmierca \u017cywiciela. Wyro\u015bni\u0119ta larwa opuszcza cia\u0142o gospodarza i przepoczwarcza si\u0119 w jego sieci ochronnej. Stadium poczwarki trwa zwykle 2\u20133 tygodnie[3][1].Rodzina kosmopolityczna, najliczniej reprezentowana w krainie neotropikalnej (oko\u0142o 100 znanych gatunk\u00f3w)[1]. Liczb\u0119 gatunk\u00f3w wyst\u0119puj\u0105cych w krainie nearktycznej szacuje si\u0119 na 80[3]. W Polsce stwierdzono 8 gatunk\u00f3w z dw\u00f3ch rodzaj\u00f3w[4] (zobacz: op\u0119kowate Polski).Op\u0119kowate s\u0105 grup\u0105 siostrzan\u0105 Nemestrinidae, w zapisie kopalnym znan\u0105 od \u015brodkowej jury[1]. Najstarszy znany rodzaj to Archocyrtus z keloweju[5]. Dotychczas opisano oko\u0142o 400 gatunk\u00f3w z tej rodziny, sklasyfikowanych w ponad 50 rodzajach i 3 podrodzinach[1]:\u2191 abcdefghijkl Acroceridae (Spider Flies, Small-Headed Flies). W: Manual of Central American Diptera. Vol. 1. Brian Victor Brown (red.). Ottawa: NRC Research Press, 2009. ISBN\u00a0978-0-660-19833-0.\u2191 abcdefghi Przemys\u0142aw Trojan: Klucze do oznaczania owad\u00f3w Polski cz. XXVIII Much\u00f3wki \u2013 Diptera, zeszyt 23 \u2013 Cyrtidae. Warszawa: PWN, Polski Zwi\u0105zek Entomologiczny, 1956.\u2191 abcdefghijklmnopqrst Evert I. Schlinger: Acroceridae. W: Manualof Nearctic Diptera Vol. I. J.F. McAlpine, B.V. Peterson, G.E. Shewell, H.J. Teskey, J.R. Vockeroth, D.M. Wood. Ottawa, Ontario: Minister of Supply Services Canada, 1981, s. 575-584, seria: Research Branch Agriculture Canada Monograph. ISBN\u00a00-660-10731-7.\u2191 J. Razowski (red.), T. Zatwarnicki (kompilacja i aktualizacja): Wykaz Much\u00f3wek Polski Check-list of Polish Diptera Wersja: IV 2001. 2001. [dost\u0119p 2016-06-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-17)].\u2191 Jessica P. Gillung, Shaun L. Winterton. A review of fossil spider \ufb02ies (Diptera: Acroceridae) with descriptions of new genera and species from Baltic Amber. \u201eJournal of Systematic Palaeontology\u201d, 2017. DOI: 10.1080\/14772019.2017.1289566..\u00a0Identyfikatory zewn\u0119trzne:"},{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BreadcrumbList","itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":1,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/#breadcrumbitem","name":"Enzyklop\u00e4die"}},{"@type":"ListItem","position":2,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2020\/07\/27\/opekowate-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#breadcrumbitem","name":"Op\u0119kowate \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia"}}]}]