[{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BlogPosting","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2020\/07\/27\/pijawnik-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#BlogPosting","mainEntityOfPage":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2020\/07\/27\/pijawnik-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","headline":"Pijawnik \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","name":"Pijawnik \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","description":"Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Pijawnik[6], str\u00f3\u017c krokodyli[7], \u017cwirowiec nilowy[7] (Pluvianus aegyptius) \u2013 gatunek ptaka b\u0119d\u0105cego jedynym przedstawicielem rodziny pijawnik\u00f3w (Pluvianidae)[6][8]","datePublished":"2020-07-27","dateModified":"2020-07-27","author":{"@type":"Person","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/#Person","name":"lordneo","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/","image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","url":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","height":96,"width":96}},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Enzyklop\u00e4die","logo":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","width":600,"height":60}},"image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Special:CentralAutoLogin\/start?type=1x1","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Special:CentralAutoLogin\/start?type=1x1","height":"1","width":"1"},"url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2020\/07\/27\/pijawnik-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","wordCount":2900,"articleBody":"Z Wikipedii, wolnej encyklopedii  Pijawnik[6], str\u00f3\u017c krokodyli[7], \u017cwirowiec nilowy[7] (Pluvianus aegyptius) \u2013 gatunek ptaka b\u0119d\u0105cego jedynym przedstawicielem rodziny pijawnik\u00f3w (Pluvianidae)[6][8] z rz\u0119du siewkowych (Charadriiformes). Wyst\u0119puje w Afryce Subsaharyjskiej, a\u017c po centraln\u0105 cz\u0119\u015b\u0107 kontynentu[8]. Nie jest zagro\u017cony.  Po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego gatunek ten opisa\u0142 Karol Linneusz w 1758 w 10. edycji Systema Naturae pod nazw\u0105 Charadrius \u00e6gyptius; jako miejsce typowe wskaza\u0142 Egipt[9][10]. Linneusz opiera\u0142 si\u0119 na badaniach swego wsp\u00f3\u0142pracownika Fredrika Hasselqvista (1722\u20131752), kt\u00f3rego notatki z wyprawy na Bliski Wsch\u00f3d opublikowa\u0142 w 1757[11]. Obecnie (2022) Mi\u0119dzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza pijawnika w monotypowym rodzaju Pluvianus jako P. aegyptius; nie wyr\u00f3\u017cnia podgatunk\u00f3w[8]. W 2007 pijawnik zosta\u0142 wydzielony ze \u017cwirowcowatych do osobnej rodziny pijawnik\u00f3w (Pluvianidae)[6][8]; ma ona osobn\u0105 lini\u0119 rozwojow\u0105, stanowi grup\u0119 zewn\u0119trzn\u0105 wobec siewkowatych i spokrewnionych gatunk\u00f3w[8].Etymologia[edytuj | edytuj kod]Pluvianus: fr. nazwa \u201ePluvian du S\u00e9n\u00e9gal\u201d nadana pijawnikowi przez Louisa Daubentona w XVIII wieku, od Pluvier \u2013 siewka[12].aegyptius: \u0142ac.\u00a0Aegyptius \u2013 egipski, Egipcjanin, od gr.\u00a0\u0391\u03b9\u03b3\u03c5\u03c0\u03c4\u03b9\u03bf\u03c2 Aiguptios \u2013 Egipcjanin[13].Ammoptila: gr. \u03b1\u03bc\u03bc\u03bf\u03c2 ammos \u2013 piasek; \u03c0\u03c4\u03b9\u03bb\u03bf\u03bd ptilon \u2013 pi\u00f3ro[14].D\u0142ugo\u015b\u0107 cia\u0142a wynosi 19\u201322 cm, masa cia\u0142a \u2013 73\u201392 g, rozpi\u0119to\u015b\u0107 skrzyde\u0142 \u2013 47\u201351 cm. \u015arodek grzbietu, wierzch g\u0142owy, szeroki pasek przebiegaj\u0105cy przez oko i drugi, okalaj\u0105cy pier\u015b, maj\u0105 kolor czarny, dooko\u0142a czarnych obszar\u00f3w rosn\u0105 bia\u0142e pi\u00f3ra. Brew bia\u0142a. Pokrywy i ster\u00f3wki szaroniebieskie, przy czym ster\u00f3wki wyr\u00f3\u017cniaj\u0105 si\u0119 bia\u0142ymi ko\u0144c\u00f3wkami. Na skrzydle mo\u017cna dostrzec wyra\u017any, czarno-bia\u0142y wz\u00f3r; utworzony jest z bia\u0142ego pola na lotkach i ster\u00f3wkach oraz sko\u015bnego, czarnego pasa biegn\u0105cego przez ka\u017cde ze skrzyde\u0142 oraz ko\u0144ce lotek. Skrzyd\u0142o od spodu czysto bia\u0142e, jednak r\u00f3wnie\u017c wyst\u0119puje czarny, uko\u015bny pas. Pozosta\u0142\u0105 cz\u0119\u015b\u0107 spodu cia\u0142a porastaj\u0105 pi\u00f3ra barwy od kremowej po p\u0142ow\u0105. Dzi\u00f3b czarny, nogi i stopy szaroniebieskie. W upierzeniu nie wyst\u0119puje dymorfizm p\u0142ciowy. Osobniki m\u0142odociane s\u0105 podobne do doros\u0142ych, jednak maj\u0105 rdzawobr\u0105zowe pokrywy skrzyd\u0142owe mniejsze i \u015brednie, do tego ich pi\u00f3ra na grzbiecie s\u0105 br\u0105zowawo obrze\u017cone[9].Pijawnik wyst\u0119puje w Afryce Subsaharyjskiej \u2013 od Senegalu po zachodni\u0105 Erytre\u0119 i zachodni\u0105 Etiopi\u0119, dalej na po\u0142udnie do p\u00f3\u0142nocnej Demokratycznej Republiki Konga i p\u00f3\u0142nocnej Ugandy, dalej w\u0105skim pasem do ni\u017cszej cz\u0119\u015bci zlewiska rzeki Kongo i skrajnie p\u00f3\u0142nocnej cz\u0119\u015bci Angoli. Dawniej zasi\u0119g pijawnika si\u0119ga\u0142 dalej na p\u00f3\u0142noc, wzd\u0142u\u017c Nilu a\u017c po Egipt; obecnie gatunek wymar\u0142 w tych obszarach. Pijawnik zasiedla okolice nizinnych rzek z pasami piachu lub \u017cwiru. Unika obszar\u00f3w silnie zalesionych oraz estuari\u00f3w. Cz\u0119sto pojawia si\u0119 w okolicach rzek w pobli\u017cu osiedli ludzkich, np. w Tompari Ferry w Sierra Leone[9]. Og\u00f3\u0142em gatunek osiad\u0142y, jednak podejmuje na skal\u0119 lokaln\u0105 w\u0119dr\u00f3wki zwi\u0105zane ze zmian\u0105 poziomu wody w rzekach[15].Pijawniki \u017cywi\u0105 si\u0119 bezkr\u0119gowcami, w tym ma\u0142\u017cami, owadami wodnymi; ma r\u00f3wnie\u017c zjada\u0107 nasiona oraz fragmenty rybich truche\u0142. \u017beruje zar\u00f3wno zbieraj\u0105c pokarm z powierzchni, jak i m.in. \u0142api\u0105c owady w biegu, przeczesuj\u0105c piasek lub szukaj\u0105c zdobyczy pod kamieniami. Nie ma dowod\u00f3w na zjadanie przez pijawniki owad\u00f3w z paszczy krokodyli[9].  Na p\u00f3\u0142noc od r\u00f3wnika pijawniki gniazduj\u0105 od stycznia do maja, kiedy poziom w\u00f3d jest niski; stwierdzono jednak ma\u0142e piskl\u0119 w Ghanie pod koniec listopada. Brak informacji o sezonie l\u0119gowym w po\u0142udniowej cz\u0119\u015bci zasi\u0119gu. Przedstawiciele P. aegyptius s\u0105 monogamiczni, gniazduj\u0105 samotnie. Gniazdo to g\u0142\u0119boki do\u0142ek, niewy\u015bcie\u0142any; umieszczony jest na piaszczystym \u0142achu. Zniesienie liczy 2\u20133 jaja o \u017c\u00f3\u0142tobr\u0105zowej skorupce, ozdobionej czarnobr\u0105zowymi i szarymi kropkami. Znane wymiary jaj to 28,4\u201333,9 mm na 23\u201324,4 mm, za\u015b masa 8,51\u201310,48 g. Inkubacja trwa 28\u201331 dni, wysiaduj\u0105 oba ptaki z pary. Rankiem samiec i samca mog\u0105 zmienia\u0107 si\u0119 nawet co 4 godziny, jednak w najgor\u0119tszych porach dnia zmieniaj\u0105 si\u0119 co oko\u0142o 10\u201320 minut. Podczas wysiadywania jaja s\u0105 przynajmniej cz\u0119\u015bciowo zagrzebane, za\u015b ptaki w najgor\u0119tszych porach doby zwil\u017caj\u0105 piasek z pomoc\u0105 wody wsi\u0105kni\u0119tej w pi\u00f3ra na brzuchu, aby sch\u0142odzi\u0107 jaja. Piskl\u0119ta kluj\u0105 si\u0119 pokryte z wierzchu czarno-p\u0142owymi plamami, za to od ka\u017cdego ich oka w ty\u0142 biegnie bia\u0142a linia; na karku zbiegaj\u0105ce si\u0119 linie tworz\u0105 plam\u0119. M\u0142ode opuszczaj\u0105 gniazdo ju\u017c w pierwszym dniu \u017cycia, jednak nim nie osi\u0105gn\u0105 3\u20134 tygodni, rodzice nadal mog\u0105 przykrywa\u0107 je piaskiem. Ponadto ch\u0142odz\u0105 piskl\u0119ta namoczonymi pi\u00f3rami na brzuchu. M\u0142ode w wieku oko\u0142o 7 dni potrafi\u0105 samodzielnie \u017cerowa\u0107; przypuszczalnie s\u0105 w pe\u0142ni opierzone po 30\u201335 dniach \u017cycia[9].IUCN uznaje pijawnika za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 (stan w 2021). BirdLife International podaje liczebno\u015b\u0107 populacji 15\u201357 tysi\u0119cy doros\u0142ych osobnik\u00f3w, a jej trend ocenia jako spadkowy. Zagro\u017ceniem dla gatunku jest przekszta\u0142canie \u015brodowiska wskutek budowy tam[15].\u2191 Pluvianus aegyptius, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online]\u00a0 (ang.).\u2191 Pluvianus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] [dost\u0119p 2016-01-12]\u00a0 (ang.).\u2191 L.J.P. Vieillot: Analyse d\u2019une nouvelle ornithologie \u00e9l\u00e9mentaire. Paris: Deteville, libraire, rue Hautefeuille, 1816, s. 55. (fr.).\u2191 W. Swainson: On the natural history and classification of birds. Cz. 2. London: John Taylor, 1837, s. 364, seria: Cabinet cyclopaedia. Natural history. (ang.).\u2191 Pluvianus aegyptius, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online]\u00a0 (ang.).\u2191 abc Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Pluvianidae Reichenbach, 1848 – pijawniki – Egyptian Plover (wersja: 2016-01-25). [w:] Kompletna lista ptak\u00f3w \u015bwiata [on-line]. Instytut Nauk o \u015arodowisku Uniwersytetu Jagiello\u0144skiego. [dost\u0119p 2020-01-25].\u2191 ab Ma\u0142a encyklopedia przyrodnicza (Pa\u0144stwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1957)\u2191 abcde F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.1). [dost\u0119p 2022-02-02]. (ang.).\u2191 abcde Maclean, G.L. & Kirwan, G.M.: Egyptian Plover (Pluvianus aegyptius). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [dost\u0119p 2016-01-12].\u2191 K.K.\u00a0Linneusz\u00a0K.K., Systema naturae per regna tria naturae :secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, wyd. 10, t. 1, 1758, s. 150\u00a0 (\u0142ac.).\u2191 K.K.\u00a0Linneusz\u00a0K.K., Fredric Hasselquists … Iter Pal\u00e6stinum, eller Resa til Heliga Landet, f\u00f6rr\u00e4ttad ifr\u00e5n \u00e5r 1749 til 1752…, 1757, s. 256\u2013257\u00a0 (\u0142ac.).\u2191 The Key to Scientific Names \u2193, Pluvianus [dost\u0119p 2022-02-02]\u00a0.\u2191 The Key to Scientific Names \u2193, aegyptius [dost\u0119p 2022-02-02]\u00a0.\u2191 The Key to Scientific Names \u2193, Ammoptila [dost\u0119p 2022-02-02]\u00a0.\u2191 ab Species factsheet: Pluvianus aegyptius. BirdLife International, 2022. [dost\u0119p 2022-02-02]. (ang.).The Key to Scientific Names, J.A.J.A.\u00a0Jobling (red.), [w:] Birds of the World [online], S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca\u00a0 (ang.).Identyfikatory zewn\u0119trzne:"},{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BreadcrumbList","itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":1,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/#breadcrumbitem","name":"Enzyklop\u00e4die"}},{"@type":"ListItem","position":2,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2020\/07\/27\/pijawnik-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#breadcrumbitem","name":"Pijawnik \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia"}}]}]