Nowe Choćkowce – Wikipedia, wolna encyklopedia

Posted on by

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Rzeka Roś w rejonie Wołkowyska, 1910 rok

Nowe Choćkowce (biał. Новыя Хацькоўцы; ros. Новые Хотьковцы) – wieś na Białorusi, w rejonie wołkowyskim obwodu grodzieńskiego, około 9 km na południe od Wołkowyska.

Wieś Nowe Choćkowce powstała w 1966 roku jako siedziba kołchozu im. Zasłonowa, który urządzono w zabudowaniach będących pozostałościami po folwarku Choćkowce nad rzeką Roś. Wieś Choćkowce znajduje się 2 km na południowy zachód od dawnych zabudowań folwarku. Wieś Nowe Choćkowce rozrosła się i obecnie jej centrum znajduje się na drugim (prawym) brzegu rzeki.

Pierwsze wzmianki o Choćkowcach pochodzą z XVII wieku. Od XVIII wieku dobra należały do rodziny Jelskich herbu Pielesz. Adam Jelski, wojski wołkowyski, kupił w 1781 roku od Tadeusza Puchalskiego miejscowości Kosin i Łukawicę za 90 tysięcy złotych, a jego syn Tadeusz (zm. w 1876 roku) został właścicielem Choćkowców. Na przełomie XIX i XX wieku majątek o powierzchni około 600 hektarów był własnością Henryki Jelskiej (1858–1927), wnuczki Tadeusza, i jej męża Adama Eustachego Jelskiego (1838–1915). Po jej śmierci majątek został podzielony między ich córki, a Choćkowce dostały się jednej z nich, Janinie Wereszczakowej (1885–1948), która była ostatnią właścicielką majątku, do II wojny światowej[2][3].

Po III rozbiorze Polski w 1795 roku Choćkowce, wcześniej należące do powiatu wołkowyskiego województwa nowogródzkiego Rzeczypospolitej, znalazły się na terenie powiatu wołkowyskiego (ujezdu), wchodzącego w skład kolejno guberni: słonimskiej, litewskiej i grodzieńskiej Imperium Rosyjskiego. Po ustabilizowaniu się granicy polsko-radzieckiej w 1921 roku wieś wróciła do Polski, weszła w skład gminy Biskupice powiatu wołkowyskiego województwa białostockiego, od 1945 roku – był w ZSRR, od 1991 roku – na terenie Republiki Białorusi[4].

Na terenie wsi Nowe Choćkowce stoi ograbiona kapliczka[5], ponadto są tu: siedziba leśnictwa, sklep, punkt felczersko-akuszerski, dom kultury i biblioteka.

Siedziba kołchozu znajduje się w miejscu będącym pozostałościami po folwarku Choćkowce[3], nad lewym brzegiem rzeki Roś. Co najmniej do I wojny światowej istniał tu stary, rozległy, parterowy dwór modrzewiowy, pochodzący z końca XVIII wieku (prawdopodobnie po 1780 roku). W ciągu XIX wieku dwór został jeszcze bardziej rozbudowany, miał czterokolumnowy ganek, zwieńczony trójkątnym szczytem. Od strony ogrodu znajdował się centralny taras. Dom był kryty gontowym czterospadowym dachem[2].

Nie wiadomo, kiedy dwór został zniszczony. Już w okresie międzywojennym rodzina właścicieli mieszkała w jednej z oficyn. Ze starych zabudowań do 1939 roku zachował się jedynie stojący nieopodal stary sześcioboczny, dwukondygnacyjny lamus, służący wtedy celom mieszkalnym[2]. Do czasów dzisiejszych zachowało się parę innych elementów architektury z początku XX wieku[6]: wybudowana w latach 1908–1909 oficyna i młyn, ponadto fragment zdziczałego parku.

Dwór był otoczony przez park o powierzchni około 5,5 ha, w tym 2 hektary stawu (otaczający dom od północy i zachodu), z dużą liczbą sędziwych, liściastych i iglastych drzew[2].

Majątek w Choćkowcach jest opisany w 2. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego[2].

  1. ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu grodzieńskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. (ros.).
  2. ↑ abcde Choćkowce, [w:] RomanR. Aftanazy RomanR., Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 2: Województwa brzesko-litewskie, nowogrodzkie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1993, s. 193, ISBN 83-04-03784-X, ISBN 83-04-03701-7 (całość) .
  3. ↑ ab Choćkowce. [dostęp 2015-09-22].
  4. ↑ Choćkowce na stronie Radzima.net. [dostęp 2015-09-22].
  5. ↑ Stare Choćkowce na stronie Radzima.org. [dostęp 2015-09-22].
  6. ↑ Choćkowce na stronie Radzima.org. [dostęp 2015-09-22].