[{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BlogPosting","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2020\/12\/26\/operacja-nisko-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#BlogPosting","mainEntityOfPage":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2020\/12\/26\/operacja-nisko-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","headline":"Operacja Nisko \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","name":"Operacja Nisko \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","description":"Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Operacja Nisko \u2013 hitlerowski projekt za\u0142o\u017cenia \u017cydowskiej kolonii \u2013 imitacji niezawis\u0142ego pa\u0144stwa, w okolicach podkarpackiego Niska","datePublished":"2020-12-26","dateModified":"2020-12-26","author":{"@type":"Person","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/#Person","name":"lordneo","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/","image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","url":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","height":96,"width":96}},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Enzyklop\u00e4die","logo":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","width":600,"height":60}},"image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/thumb\/f\/f1\/GeneralgouvernementKarte1940.png\/220px-GeneralgouvernementKarte1940.png","url":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/thumb\/f\/f1\/GeneralgouvernementKarte1940.png\/220px-GeneralgouvernementKarte1940.png","height":"235","width":"220"},"url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2020\/12\/26\/operacja-nisko-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","wordCount":1313,"articleBody":"Z Wikipedii, wolnej encyklopedii  Operacja Nisko \u2013 hitlerowski projekt za\u0142o\u017cenia \u017cydowskiej kolonii \u2013 imitacji niezawis\u0142ego pa\u0144stwa, w okolicach podkarpackiego Niska (konkretnie w Zarzeczu), w 1939.    Autorem projektu operacja Nisko, powsta\u0142ego w pa\u017adzierniku 1939 roku, tu\u017c po kampanii wrze\u015bniowej, by\u0142 SS-Obersturmf\u00fchrer Adolf Eichmann. Eichmann zosta\u0142 mianowany pe\u0142nomocnikiem szefa Gestapo, Gruppenf\u00fchrera SS Heinricha M\u00fcllera do spraw pozbycia si\u0119 z terenu III Rzeszy oraz Protektoratu Czech i Moraw obywateli pochodzenia \u017cydowskiego. Plan ten by\u0142 mutacj\u0105 idei syjonistycznych, przewiduj\u0105cych zapewnienie \u017bydom nowej ojczyzny. Do listopada 1941 wielu \u017byd\u00f3w wyemigrowa\u0142o pod przymusem do Palestyny[1]. P\u00f3\u017aniej nazi\u015bci zmienili plany, zrezygnowali ze zmuszania \u017byd\u00f3w do emigracji i zdecydowali si\u0119 na ich fizyczne zniszczenie, uruchamiaj\u0105c proces znany pod eufemistycznym okre\u015bleniem \u201eostateczne rozwi\u0105zanie kwestii \u017cydowskiej\u201d (Endl\u00f6sung der Judenfrage).Projekt Nisko mia\u0142 mie\u0107 charakter eksperymentu polegaj\u0105cego na utworzeniu autonomicznej \u017cydowskiej kolonii, pod nadzorem SS, na bagnistych terenach w pobli\u017cu Sanu, w dystrykcie lubelskim Generalnego Gubernatorstwa. Eichmann mia\u0142 bezpo\u015brednie poparcie swego prze\u0142o\u017conego \u2013 Reinharda Heydricha, szefa SD[2]. Wykonanie planu poprzedzi\u0142y rozmowy Eichmanna z komisarzem Josefem B\u00fcrckelem w Wiedniu oraz z Josefem Wagnerem, Gauleiterem \u015al\u0105ska[3]. 9 pa\u017adziernika 1939 mia\u0142a miejsce tak\u017ce wizyta Eichmanna w Ostrawie.\u017bydzi mieli by\u0107 przewiezieni kolej\u0105 na wsch\u00f3d. Najpierw mia\u0142o przyjecha\u0107 2\u20133 tysi\u0105ce zdolnych do pracy, m\u0142odych \u017cydowskich robotnik\u00f3w. Wzi\u0119liby oni zaopatrzenie \u017cywno\u015bciowe na par\u0119 tygodni. Kiedy ob\u00f3z by\u0142by gotowy, przyby\u0142yby kobiety i dzieci. \u017bydzi zobligowani byliby do pokrycia z w\u0142asnej kieszeni koszt\u00f3w transportu i prefabrykowanych barak\u00f3w. Ka\u017cdy poci\u0105g by\u0142by strze\u017cony przez 25 funkcjonariuszy Schutzpolizei, z poleceniem karania \u015bmierci\u0105 uciekinier\u00f3w. Nie by\u0142o plan\u00f3w dzia\u0142ania na wypadek braku \u017cywno\u015bci w obozie[4].12 pa\u017adziernika 1939 Eichmann i Brigadef\u00fchrer SS dr Franz Stahlecker udali si\u0119 z misj\u0105 znalezienia odpowiedniego miejsca na za\u0142o\u017cenie obozu. Zdecydowali si\u0119 na Nisko po\u0142o\u017cone na terenach, kt\u00f3re wci\u0105\u017c jeszcze znajdowa\u0142y si\u0119 pod kontrol\u0105 Armii Czerwonej (kt\u00f3ra wkroczy\u0142a do Polski 17 wrze\u015bnia 1939, zob. agresja ZSRR na Polsk\u0119). Wybrano miejsce na terenie podmok\u0142ym, niedaleko rzeki i po\u0142o\u017cone blisko stacji kolejowej[5].  Sk\u0142ady pierwszych transport\u00f3wmiejsce wyjazduliczba robotnik\u00f3wdata wyjazduOstrawa91617 pa\u017adziernikaWiede\u014487520 pa\u017adziernikaKatowice102920 pa\u017adziernikaEichmann osobi\u015bcie wita\u0142 w Nisku pierwsze transporty \u017byd\u00f3w mow\u0105 (w jidysz), zaczynaj\u0105c\u0105 si\u0119 od s\u0142\u00f3w:F\u00fchrer obieca\u0142 \u017bydom now\u0105 ojczyzn\u0119… Je\u015bli zbudujecie sobie baraki \u2013 b\u0119dziecie mieli dach nad g\u0142ow\u0105. Nie ma wody. Studnie w ca\u0142ym rejonie s\u0105 zatrute: panuj\u0105 cholera, dyzenteria, tyfus. Je\u015bli zaczniecie kopa\u0107 studnie \u2013 b\u0119dziecie mieli wod\u0119…[6].Eichmann pozosta\u0142 par\u0119 dni w pobliskim Zarzeczu.Tymczasem Hitler zmieni\u0142 zdanie i zarz\u0105dzi\u0142 masowe wysiedlenia Polak\u00f3w i \u017byd\u00f3w z teren\u00f3w do\u0142\u0105czonych do Rzeszy oraz sprowadzenie na ich miejsce etnicznych Niemc\u00f3w (Volksdeutsch\u00f3w) z ca\u0142ej Europy[7] (zob. Heim ins Reich). M\u00fcller poinformowa\u0142 o tym biura emigracyjne w Wiedniu i Ostrawie, ale Eichmann nie chcia\u0142 odwo\u0142a\u0107 operacji i anulowa\u0107 zam\u00f3wionych poci\u0105g\u00f3w. Druga fala deportacji z Ostrawy, Katowic i Wiednia ruszy\u0142a 26 pa\u017adziernika. Jako \u017ce poci\u0105gi zosta\u0142y zarezerwowane dla armii, kolejne fale nie mia\u0142y ju\u017c miejsca[8]. Tysi\u0105ce \u017byd\u00f3w pozosta\u0142o opuszczonych, zdanych na samych siebie, mieszkaj\u0105c w bardzo trudnych warunkach we wzniesionych barakach. Setki \u017byd\u00f3w wymaszerowa\u0142y \u2013 pod stra\u017c\u0105 SS \u2013 i zosta\u0142y zmuszone do wej\u015bcia na teren ZSRR. Gdy pogoda si\u0119 pogorszy\u0142a, kilku \u017cydowskich lider\u00f3w dosta\u0142o zgod\u0119 na wys\u0142anie pos\u0142\u00f3w po pomoc do \u017cydowskiej spo\u0142eczno\u015bci w Lublinie. Z powodu chor\u00f3b i braku \u017cywno\u015bci wzrasta\u0142a \u015bmiertelno\u015b\u0107. Grupa \u017byd\u00f3w zdecydowa\u0142a si\u0119 na w\u0142\u0105czenie do pobliskiego obozu pracy. W kwietniu 1940 r. okaza\u0142o si\u0119, \u017ce projekt nie zako\u0144czy\u0142 si\u0119 sukcesem i ci, kt\u00f3rzy przetrwali, mogli zabra\u0107 swe rzeczy i wr\u00f3ci\u0107, sk\u0105d przyjechali. Powr\u00f3ci\u0142o tylko 300 os\u00f3b[9].Projekt pokaza\u0142 nazistom, \u017ce mo\u017cna pozby\u0107 si\u0119 \u017byd\u00f3w \u2013 obywateli Rzeszy \u2013 ma\u0142ym kosztem i w kr\u00f3tkim czasie. W uznaniu \u201ezas\u0142ug\u201d podczas pracy nad projektem Eichmann zosta\u0142 awansowany[10].\u2191 Transkrypcja wywiad\u00f3w z Eichmannem, nagrana przez Willema Sassena, Argentyna, 1956-57, 1, s. 14;Modyfikowana wersja transkrypt\u00f3w Sassena Ich, Adolf Eichmann. Ein historischer Zeugenbericht, ed. dr Rudolf Aschenauer (Augsburg, 1980), s. 118\u2013123;Przes\u0142uchanie Eichmanna \u2013 zeznania z\u0142o\u017cone przez Adolfa Eichmanna, na rzecz policji Izraela, przed jego procesem w Jerozolimie, s. 124\u2013126.\u2191 Goshen: Eichmann und die Nisko\u2013Aktion im Oktober 1939, s. 78\u201379.\u2191 Peter Longerich: The unwritten order. Hitler\u2019s role in the Final Solution. Londyn 2001, s. 52\u201353.\u2191 Hans Safrian: Die Eichmann-M\u00e4nner. Wiede\u0144 1993, s. 74\u201376;Yad Vashem Archive, M.38\/194.\u2191 Safrian: Die Eichmann-M\u00e4nner. s. 75.\u2191 Proces Adolfa Eichmanna, Nagrania czynno\u015bci S\u0105du Rejonowego w Jerozolimie, 9 tom\u00f3w (Jerozolima, 1992), 1:298.\u2191 Robert Koehl, RKFDV: German Resettlement and Population Policy 1939\u20131945 (Cambridge, Mass., 1957);G\u00f6tz Aly: Final solution: Nazi population policy and the murder of the European Jews. t\u0142umaczenie: Belinda Cooper i Allison Brown, Londyn 1999, s. 18\u201321, 24\u201326.\u2191 Safrian: Die Eichmann…, s. 76\u201380;Moser: Nisko: the first experiment in deportation. s. 18.\u2191 Proces Adolfa Eichmanna: 1:298-302.\u2191 Safrian: Die Eichmann…, s. 80\u201381.David Cesarani, Adolf Eichmann. His life and crimes (Londyn, 2004), Wyd. William Heinemann, ISBN\u00a00-434-01056-1, s. 458"},{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BreadcrumbList","itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":1,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/#breadcrumbitem","name":"Enzyklop\u00e4die"}},{"@type":"ListItem","position":2,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2020\/12\/26\/operacja-nisko-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#breadcrumbitem","name":"Operacja Nisko \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia"}}]}]