[{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BlogPosting","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2021\/05\/27\/plan-z-casa-mata-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#BlogPosting","mainEntityOfPage":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2021\/05\/27\/plan-z-casa-mata-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","headline":"Plan z Casa Mata \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","name":"Plan z Casa Mata \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","description":"Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Plan z Casa Mata (hiszp.\u00a0 Plan de Casa Mata) \u2013 proklamacja polityczna wydana 1 lutego 1823","datePublished":"2021-05-27","dateModified":"2021-05-27","author":{"@type":"Person","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/#Person","name":"lordneo","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/","image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","url":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","height":96,"width":96}},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Enzyklop\u00e4die","logo":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","width":600,"height":60}},"image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Special:CentralAutoLogin\/start?type=1x1","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Special:CentralAutoLogin\/start?type=1x1","height":"1","width":"1"},"url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2021\/05\/27\/plan-z-casa-mata-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","wordCount":1147,"articleBody":"Z Wikipedii, wolnej encyklopedii  Plan z Casa Mata (hiszp.\u00a0 Plan de Casa Mata) \u2013 proklamacja polityczna wydana 1 lutego 1823 przez Antonio L\u00f3peza de Santa Anny i Guadalupe Victoria zak\u0142adaj\u0105ca przywr\u00f3cenie w Meksyku rz\u0105d\u00f3w kongresu i obalenie Augustyna I, pierwszego monarchy Cesarstwa Meksyku.Plan sta\u0142 si\u0119 zarzewiem og\u00f3lnokrajowego powstania antymonarchistycznego, zwanego od nazwy proklamacji Rewolucj\u0105 Planu z Casa Mata (hiszp.\u00a0Revoluci\u00f3n del Plan de Casa Mata). Do rewolty w kr\u00f3tkim czasie przy\u0142\u0105czyli si\u0119 Vicente Guerrero, Nicol\u00e1s Bravo i szefowie sztab\u00f3w wojsk cesarstwa, w tym Jos\u00e9 Antonio de Ech\u00e1varri, Luis Cort\u00e1zar y R\u00e1bago i Jos\u00e9 Mar\u00eda Lobato co przes\u0105dzi\u0142o o jej zwyci\u0119stwie.  Dokument zak\u0142ada\u0142 przekszta\u0142cenie Meksyku z monarchii w republik\u0119. W wyniku powstania zbrojnego do w\u0142adzy doszed\u0142 triumwirat w sk\u0142ad kt\u00f3rego weszli Pedro Celestino Negrete, Nicol\u00e1s Bravo i Guadalupe Victoria. Ten ostatni w 1823 zosta\u0142 wybrany pierwszym prezydentem Republiki Meksyku.Cho\u0107 w czasie wojny z Hiszpani\u0105 Agust\u00edn de Iturbide, p\u00f3\u017aniejszy Augustyn I, zdoby\u0142 olbrzymie poparcie spo\u0142eczne, po og\u0142oszeniu si\u0119 cesarzem w 1822 w kr\u00f3tkim czasie je straci\u0142. Jego rz\u0105dy cechowa\u0142y nieudolno\u015b\u0107, despotyzm i prze\u015bladowania przeciwnik\u00f3w politycznych. Przeciwko jego w\u0142adzy zawi\u0105zano kilka spisk\u00f3w republika\u0144skich, jednak wi\u0119kszo\u015b\u0107 zosta\u0142a rozbita przez aresztowania. W ci\u0105gu pierwszego roku rz\u0105d\u00f3w do wi\u0119zienia trafi\u0142o m.in. 19 cz\u0142onk\u00f3w Kongresu Konstytucyjnego, co sta\u0142o si\u0119 przyczyn\u0105 rozwi\u0105zania przez Iturbide parlamentu i zast\u0105pienia go Narodow\u0105 Rad\u0105 Ustawodawcz\u0105 (hiszp.\u00a0Junta Nacional Instituyente).Przeciwko posuni\u0119ciom monarchy w ca\u0142ym kraju zacz\u0119\u0142y wybucha\u0107 zbrojne powstania. Jednym z pierwszych by\u0142a tzw. Rebelia Felipe de la Garzy wspierana w spos\u00f3b coraz bardziej otwarty przez zm\u0119czonych rz\u0105dami Iturbide arystokrat\u00f3w i wykszta\u0142cone warstwy spo\u0142ecze\u0144stwa meksyka\u0144skiego. Jesieni\u0105 1822 Iturbide wyjecha\u0142 z kr\u00f3tk\u0105 wizyt\u0105 do Jalapy w stanie Veracruz. Wyjazd mia\u0142 podreperowa\u0107 reputacj\u0119 monarchy i podkre\u015bli\u0107 jego trosk\u0119 o miasta, kt\u00f3rym grozi\u0142 los miasta Veracruz zbombardowanego przez hiszpa\u0144skie wojska brygadiera Francisco Lemaura. Jednak podczas kr\u00f3tkiej wizyty Augustyn I wykaza\u0142 si\u0119 arogancj\u0105 i konfliktowym charakterem, co jeszcze bardziej nadszarpn\u0119\u0142o jego presti\u017c. W tej sytuacji w grudniu 1822 Miguel Santa Mar\u00eda zawi\u0105za\u0142 kolejny spisek antymonarchistyczny, do kt\u00f3rego w kr\u00f3tkim czasie przyci\u0105gn\u0105\u0142 Antonio L\u00f3peza de Santa Ann\u0119, pod\u00f3wczas gubernatora Veracruz. Ten w kr\u00f3tkim czasie sta\u0142 si\u0119 przyw\u00f3dc\u0105 walk przeciw wojskom monarchistycznym.  Santa Anna pocz\u0105tkowo by\u0142 jednym z dow\u00f3dc\u00f3w bezskutecznie oblegaj\u0105cych twierdz\u0119 San Juan de Ul\u00faa, ostatni bastion Hiszpanii na terytorium Meksyku, z kt\u00f3rego utrat\u0105 Kortezy nie mog\u0142y si\u0119 pogodzi\u0107. Rozczarowany brakiem sukces\u00f3w, Augustyn I odwo\u0142a\u0142 go ze stanowiska i nakaza\u0142 mu stawienie si\u0119 w mie\u015bcie Meksyk na przes\u0142uchanie. Zamiast tego Santa Anna powr\u00f3ci\u0142 do Veracruz, gdzie poderwa\u0142 wierne mu wojska prowincjonalne do buntu i przy\u0142\u0105czy\u0142 si\u0119 do spisku Miguela de Santa Mar\u00eda. Wkr\u00f3tce og\u0142osi\u0142 wprowadzenie w Meksyku rz\u0105d\u00f3w republika\u0144skich i powstanie przeciwko w\u0142adzy Iturbide. Cesarz dotar\u0142szy ze stanu Puebla do Meksyku zosta\u0142 poinformowany o kolejnej rewolcie i wys\u0142a\u0142 przeciw Santa Annie genera\u0142\u00f3w Jos\u00e9 Mar\u00ed\u0119 Lobato, Jos\u00e9 Antonio de Ech\u00e1varri i Luisa Cort\u00e1zara y R\u00e1bago.By rozszerzy\u0107 rebeli\u0119 i wyprzedzi\u0107 dzia\u0142ania wojsk monarchistycznych, Santa Anna uderzy\u0142 na Jalap\u0119, jednak nie uda\u0142o mu si\u0119 zdoby\u0107 miasta i zosta\u0142 zmuszony do odwrotu. Zwyci\u0119stwo nie poprawi\u0142o jednak nastroj\u00f3w na dworze cesarskim, bowiem w tym samym czasie genera\u0142owie Servando Teresa de Mier, Nicol\u00e1s Bravo i Vicente Guerrero wypowiedzieli mu pos\u0142usze\u0144stwo. Dwaj ostatni skierowali si\u0119 ze swoimi wojskami na po\u0142udnie Meksyku z zamiarem wywo\u0142ania tam powstania przeciw w\u0142adcy. By przeciwdzia\u0142a\u0107 nowemu zagro\u017ceniu, Iturbide musia\u0142 rozdzieli\u0107 si\u0142y i spor\u0105 cz\u0119\u015b\u0107 armii wys\u0142a\u0107 w \u015blad za genera\u0142ami. 13 stycznia 1823 w okolicach Chilapy wojska Bravo i Guerrero zosta\u0142y zatrzymane przez silny oddzia\u0142 monarchistyczny pod dow\u00f3dztwem Jos\u00e9 Gabriela de Armijo i Epitacio S\u00e1ncheza. W chaotycznej bitwie pod Almolonga genera\u0142 Guerrero zosta\u0142 ranny w p\u0142uco, co spowodowa\u0142o ucieczk\u0119 jego wojsk z pola bitwy. \u015acigaj\u0105cy uciekinier\u00f3w genera\u0142 S\u00e1nchez r\u00f3wnie\u017c zosta\u0142 ranny i wkr\u00f3tce zmar\u0142, co z kolei wywo\u0142a\u0142o pop\u0142och w\u015br\u00f3d monarchist\u00f3w, dzi\u0119ki kt\u00f3remu genera\u0142owi Bravo uda\u0142o si\u0119 wyprowadzi\u0107 reszt\u0119 wojsk republika\u0144skich w kierunku Putli. Cho\u0107 zwyci\u0119stwo rojalist\u00f3w nie by\u0142o pe\u0142ne, rozszerzenie powstania na stan Oaxaca si\u0119 nie powiod\u0142o.W ca\u0142ym Meksyku wojska wierne cesarzowi odnosi\u0142y sukcesy, jednak w\u015br\u00f3d ich dow\u00f3dc\u00f3w lojalno\u015b\u0107 wobec rozkaz\u00f3w Augustyna I spada\u0142a. W Veracruz genera\u0142 Ech\u00e1varri odm\u00f3wi\u0142 wykonania rozkazu nakazuj\u0105cego bicie z\u0142apanych rewolucjonist\u00f3w. Z kolei w stanie Chiapas pu\u0142kownik Felipe Codallos zgodzi\u0142 si\u0119 zdziesi\u0105tkowa\u0107 z\u0142apanych \u017co\u0142nierzy, ale odm\u00f3wi\u0142 wykonania wyroku \u015bmierci na wszystkich z\u0142apanych oficerach powsta\u0144czej armii. Ostatecznie genera\u0142 Ech\u00e1varri przeszed\u0142 na stron\u0119 Santa Anny i zosta\u0142 jednym z pierwszych sygnatariuszy planu z Casa Mata. 26 lutego do planu sw\u00f3j akces zg\u0142osi\u0142 garnizon Guadalajary, co sk\u0142oni\u0142o cesarza do wys\u0142ania do powsta\u0144c\u00f3w parlamentariuszy. Nim pos\u0142owie dotarli do Jalapy na rozmowy, na stron\u0119 rebelii przesz\u0142o kolejnych kilka jednostek wojskowych. Nawet w samym mie\u015bcie Meksyk 9 i 11 korpus pieszy uderzy\u0142y na dawny areszt inkwizycji, uwolni\u0142y przetrzymywanych w nim cz\u0142onk\u00f3w zdelegalizowanego kongresu i wyruszy\u0142y do Toluki z zamiarem przy\u0142\u0105czenia si\u0119 do powstania. Iturbide zabrak\u0142o wojsk by je powstrzyma\u0107.Pocz\u0105tkowo zadaniem rewolucjonist\u00f3w by\u0142o jedynie przywr\u00f3cenie kongresu, kt\u00f3ry mia\u0142 nast\u0119pnie zdecydowa\u0107 o tym, czy pozostawi\u0107 Iturbide u w\u0142adzy. Jednak wbrew przewidywaniom Augustyn I abdykowa\u0142 i uciek\u0142 z kraju do W\u0142och, a stamt\u0105d do Szwajcarii, Belgii by wreszcie osiedli\u0107 si\u0119 w Wielkiej Brytanii. W tej sytuacji kongres zdecydowa\u0142 o og\u0142oszeniu by\u0142ego cesarza wrogiem narodu i wyda\u0142 na niego wyrok \u015bmierci je\u015bli kiedykolwiek spr\u00f3buje wr\u00f3ci\u0107 na terytorium Meksyku. Iturbide i tym razem post\u0105pi\u0142 wbrew przewidywaniom polityk\u00f3w, bowiem ju\u017c w 1824 powr\u00f3ci\u0142 do kraju, zosta\u0142 uj\u0119ty w Soto la Marina w stanie Tamaulipas i rozstrzelany."},{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BreadcrumbList","itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":1,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/#breadcrumbitem","name":"Enzyklop\u00e4die"}},{"@type":"ListItem","position":2,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2021\/05\/27\/plan-z-casa-mata-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#breadcrumbitem","name":"Plan z Casa Mata \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia"}}]}]