[{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BlogPosting","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2021\/10\/02\/pacyfikacja-wsi-sikory-tomkowieta-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#BlogPosting","mainEntityOfPage":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2021\/10\/02\/pacyfikacja-wsi-sikory-tomkowieta-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","headline":"Pacyfikacja wsi Sikory-Tomkowi\u0119ta \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","name":"Pacyfikacja wsi Sikory-Tomkowi\u0119ta \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","description":"Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Pacyfikacja wsi Sikory-Tomkowi\u0119ta \u2013 masowy mord na ludno\u015bci cywilnej, po\u0142\u0105czony z grabie\u017c\u0105 i niszczeniem mienia, dokonany","datePublished":"2021-10-02","dateModified":"2021-10-02","author":{"@type":"Person","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/#Person","name":"lordneo","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/","image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","url":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","height":96,"width":96}},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Enzyklop\u00e4die","logo":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","width":600,"height":60}},"image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/thumb\/1\/1d\/Information_icon4.svg\/16px-Information_icon4.svg.png","url":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/thumb\/1\/1d\/Information_icon4.svg\/16px-Information_icon4.svg.png","height":"16","width":"16"},"url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2021\/10\/02\/pacyfikacja-wsi-sikory-tomkowieta-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","wordCount":2596,"articleBody":"Z Wikipedii, wolnej encyklopedii  Pacyfikacja wsi Sikory-Tomkowi\u0119ta \u2013 masowy mord na ludno\u015bci cywilnej, po\u0142\u0105czony z grabie\u017c\u0105 i niszczeniem mienia, dokonany przez okupant\u00f3w niemieckich 13 lipca 1943 roku we wsi Sikory-Tomkowi\u0119ta w powiecie wysokomazowieckim.Wie\u015b spacyfikowano w odwecie za akcje zbrojne oddzia\u0142u Uderzeniowych Batalion\u00f3w Kadrowych. Funkcjonariusze SS i niemieckiej \u017candarmerii zamordowali 49 mieszka\u0144c\u00f3w, w tym 30 kobiet i dzieci. Wie\u015b po uprzednim ograbieniu doszcz\u0119tnie spalono.  Sikory-Tomkowi\u0119ta le\u017c\u0105 w powiecie wysokomazowieckim, przy szosie Warszawa \u2013 Bia\u0142ystok. Przed pacyfikacj\u0105 liczy\u0142y 20 gospodarstw i oko\u0142o 60 mieszka\u0144c\u00f3w[1].Pod koniec 1942 roku na terenach okr\u0119gu bia\u0142ostockiego zainicjowa\u0142y dzia\u0142alno\u015b\u0107 zbrojn\u0105 Uderzeniowe Bataliony Kadrowe. 21 czerwca 1943 roku oddzia\u0142 UBK, kt\u00f3rym dowodzi\u0142 Tadeusz Jagodzi\u0144ski ps. \u201ePaw\u0142owski\u201d, rozbi\u0142 posterunki niemieckiej \u017candarmerii w Kobylinie i Zawadach. Kolejn\u0105 jego akcj\u0105 by\u0142o rozbrojenie kolumny samochodowej na szosie pod Rz\u0119dzianami. Dzia\u0142ania UBK sprowokowa\u0142y Niemc\u00f3w do przeprowadzenia szeroko zakrojonej akcji represyjnej. Jej ofiar\u0105 pad\u0142y mi\u0119dzy innymi Sikory-Tomkowi\u0119ta[2].W starszych \u017ar\u00f3d\u0142ach mo\u017cna znale\u017a\u0107 informacj\u0119, \u017ce przyczyn\u0105 pacyfikacji by\u0142 r\u00f3wnie\u017c fakt, i\u017c mieszka\u0144cy wsi odm\u00f3wili udzia\u0142u w robotach drogowych oraz zalegali z dostarczeniem obowi\u0105zkowych kontyngent\u00f3w[3][4].  13 lipca 1943 roku oko\u0142o godziny 2:00 w nocy jednostki SS i \u017candarmerii szczelnym kordonem otoczy\u0142y Sikory-Tomkowi\u0119ta[5][6]. Wed\u0142ug \u015bwiadk\u00f3w ekspedycja karna liczy\u0142a oko\u0142o 100 funkcjonariuszy[7]. Wkroczywszy do wsi, Niemcy sp\u0119dzili mieszka\u0144c\u00f3w na wiejsk\u0105 drog\u0119[6]. Po wst\u0119pnym przes\u0142uchaniu oko\u0142o 10 os\u00f3b zosta\u0142o zwolnionych[5], w\u015br\u00f3d nich rodzina nie\u017cyj\u0105cego so\u0142tysa Szczepana D\u0105browskiego[a], szwagier so\u0142tysa Stanis\u0142aw Sikorski z rodzin\u0105, a tak\u017ce \u017cona Antoniego Sikorskiego i jej siostra, kt\u00f3re nie by\u0142y uj\u0119te w spisie mieszka\u0144c\u00f3w[8]. Rozkazano im natychmiast opu\u015bci\u0107 wie\u015b[b]. Pozosta\u0142ych mieszka\u0144c\u00f3w, po uprzednim sprawdzeniu personali\u00f3w, zamkni\u0119to w domu Stanis\u0142awa Sikorskiego[1].Dowodz\u0105cy akcj\u0105 Niemiec odczyta\u0142 zatrzymanym wyrok \u015bmierci za niewywi\u0105zywanie si\u0119 z kontyngent\u00f3w i wspomaganie partyzant\u00f3w. Wspomnia\u0142 r\u00f3wnie\u017c o zabiciu dw\u00f3ch \u017candarm\u00f3w w Zawadach[9]. Wkr\u00f3tce na podw\u00f3rku Franciszka Garbowskiego wykopany zosta\u0142 masowy gr\u00f3b. Jedno ze \u017ar\u00f3de\u0142 podaje, \u017ce prac\u0119 t\u0119 musieli wykona\u0107 przed \u015bmierci\u0105 mieszka\u0144cy wsi[1], inne informuje z kolei, \u017ce mogi\u0142\u0119 wykopali sami Niemcy[7]. Nast\u0119pnie uwi\u0119zione w domu Sikorskiego ofiary doprowadzono w trzech kolejnych grupach na skraj do\u0142u i rozstrzelano. W pierwszej grupie znalaz\u0142y si\u0119 kobiety i dzieci[7]. Niewykluczone, \u017ce niekt\u00f3rych Polak\u00f3w spalono \u017cywcem, gdy\u017c w zgliszczach domu Sikorskiego znaleziono p\u00f3\u017aniej szcz\u0105tki pi\u0119ciu os\u00f3b, w tym czworga dzieci[8].W mi\u0119dzyczasie z opustosza\u0142ych gospodarstw zabrano \u017cywy inwentarz i mienie ruchome. Zrabowane dobra za\u0142adowano na furmanki, kt\u00f3re sprowadzono z s\u0105siednich miejscowo\u015bci, po czym odwieziono do Rutek. Pognano tam r\u00f3wnie\u017c byd\u0142o i konie[c]. Opuszczaj\u0105c wie\u015b, Niemcy pod\u0142o\u017cyli ogie\u0144 pod zabudowania[1][9]. Po odej\u015bciu g\u0142\u00f3wnych si\u0142 ekspedycji karnej kilku pozostaj\u0105cych jeszcze we wsi Niemc\u00f3w znalaz\u0142o ukrytego w zagonie owsa Franciszka M\u0119\u017cy\u0144skiego. M\u0119\u017cczyzn\u0119 zastrzelono przy drodze[10].Tego dnia zosta\u0142o zamordowanych 49 mieszka\u0144c\u00f3w Sikor-Tomkowi\u0105t, w tym trzyna\u015bcie kobiet i siedemna\u015bcioro dzieci[11][12][13]. Najm\u0142odsza ofiara liczy\u0142a rok, a trzy najstarsze \u2013 70 lat[14][15]. Zniszczeniu uleg\u0142o 10 dom\u00f3w, 9 stod\u00f3\u0142 i 9 innych budynk\u00f3w gospodarczych. Niemcy zrabowali m.in. 9 koni, 26 kr\u00f3w, 23 sztuki trzody chlewnej[3].Sprawcami zbrodni byli esesmani ze specjalnej jednostki Kommando \u201eM\u00fcller\u201d oraz \u017candarmi z posterunk\u00f3w w Zawadach i Rutkach[2]. Wed\u0142ug autor\u00f3w opracowania Wie\u015b bia\u0142ostocka oskar\u017ca\u2026 pacyfikacj\u0105 kierowa\u0142 komisarz gminny w Rutkach, Kleist[3]. Towarzyszy\u0107 mia\u0142 mu jego zast\u0119pca \u2013 Poste[7]. W\u015br\u00f3d os\u00f3b, kt\u00f3re zarz\u0105dzi\u0142y i zaplanowa\u0142y zbrodni\u0119 Jerzy Smurzy\u0144ski wymienia m.in.: dow\u00f3dc\u0119 SS i policji w okr\u0119gu bia\u0142ostockim \u2013 SS-Brigadef\u00fchrera Otto Hellwiga, komendanta Ordnungspolizei w okr\u0119gu bia\u0142ostockim \u2013 pu\u0142kownika Hansa Leberechta von Bredowa, prezydenta policji w Bia\u0142ymstoku \u2013 SA-Brigadef\u00fchrera Eugena Dorscha, dow\u00f3dc\u0119 Dywizji do Zada\u0144 Specjalnych \u201eBia\u0142ystok\u201d \u2013 gen. Hansa-Ericha Noltego, a tak\u017ce komisarza powiatowego w \u0141om\u017cy Karla von Groebena i szefa \u0142om\u017cy\u0144skiego Gestapo E. K. Ennulata[7].Pacyfikacja Sikor-Tomkowi\u0105t zosta\u0142a odnotowana w raportach Polskiego Pa\u0144stwa Podziemnego[16].Masowy mord w Sikorach-Tomkowi\u0119tach nie by\u0142 jedyn\u0105 zbrodni\u0105 pope\u0142nion\u0105 przez Niemc\u00f3w w odwecie za dzia\u0142ania oddzia\u0142u UBK. Tego samego dnia zamordowano 58 mieszka\u0144c\u00f3w Zawad i Laskowca[2].\u00a0Osobny artyku\u0142: Pacyfikacja wsi Zawady i Laskowiec.Po wojnie wie\u015b zosta\u0142a cz\u0119\u015bciowo odbudowana przez nap\u0142ywow\u0105 ludno\u015b\u0107[17]. Zw\u0142oki ofiar pacyfikacji nie zosta\u0142y ekshumowane. Na ich mogile wzniesiono nagrobny krzy\u017c i niewielki pomnik. Na stoj\u0105cej obok tablicy widnieje napis:[18]Tu spoczywa 49 os\u00f3b zamordowanych przez okupanta hitlerowskiego w dniu 13 VII 1943 r. Cze\u015b\u0107 ich pami\u0119ciPo 1960 roku materia\u0142y dotycz\u0105ce pacyfikacji Sikor-Tomkowi\u0105t zosta\u0142y przekazane przez G\u0142\u00f3wn\u0105 Komisj\u0119 Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce do Centrali Badania Zbrodni Narodowosocjalistycznych w Ludwigsburgu[19]. Jej sprawcy, podobnie zreszt\u0105 jak sprawcy wielu innych zbrodni pope\u0142nionych na terenach wiejskich okupowanej Polski, nie zostali jednak nigdy os\u0105dzeni[20].\u2191 abcd  Gnatowski, Monkiewicz i Kowalczyk 1981 \u2193, s.\u00a0153.\u2191 abc  Markiewicz 2003\/2004 \u2193, s.\u00a067.\u2191 abc  Gnatowski, Monkiewicz i Kowalczyk 1981 \u2193, s.\u00a0154.\u2191  Rejestr 1985 \u2193, s.\u00a0185.\u2191 ab  Fajkowski i Religa 1981 \u2193, s.\u00a0208.\u2191 ab  Fajkowski 1972 \u2193, s.\u00a0238.\u2191 abcde  Smurzy\u0144ski 1997 \u2193, s.\u00a0219.\u2191 ab  Smurzy\u0144ski 1997 \u2193, s.\u00a0220.\u2191 ab  Fajkowski 1972 \u2193, s.\u00a0239.\u2191  Gnatowski, Monkiewicz i Kowalczyk 1981 \u2193, s.\u00a0153\u2013154.\u2191  Fajkowski i Religa 1981 \u2193, s.\u00a0223.\u2191  Smurzy\u0144ski 1997 \u2193, s.\u00a0220\u2013223.\u2191  Rejestr 1985 \u2193, s.\u00a0184.\u2191  Rejestr 1985 \u2193, s.\u00a0184\u2013185.\u2191  Fajkowski i Religa 1981 \u2193, s.\u00a0208\u2013209.\u2191  Smurzy\u0144ski 1997 \u2193, s.\u00a0225.\u2191  Gnatowski, Monkiewicz i Kowalczyk 1981 \u2193, s.\u00a0155.\u2191  Smurzy\u0144ski 1997 \u2193, s.\u00a0223\u2013224.\u2191  Jankowski 2009 \u2193, s.\u00a0179.\u2191  Jankowski 2009 \u2193, s.\u00a0198.J\u00f3zef Fajkowski: Wie\u015b w ogniu. Eksterminacja wsi polskiej w okresie okupacji hitlerowskiej. Warszawa: Ludowa Sp\u00f3\u0142dzielnia Wydawnicza, 1972.J\u00f3zef Fajkowski, Jan Religa: Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej 1939\u20131945. Warszawa: Ksi\u0105\u017cka i Wiedza, 1981.Micha\u0142 Gnatowski, Waldemar Monkiewicz, J\u00f3zef Kowalczyk: Wie\u015b bia\u0142ostocka oskar\u017ca. Ze studi\u00f3w nad eksterminacj\u0105 wsi na Bia\u0142ostocczy\u017anie w latach wojny i okupacji hitlerowskiej. Bia\u0142ystok: OKBZH i O\u015brodek Bada\u0144 Naukowych w Bia\u0142ymstoku, 1981. ISBN\u00a083-00-00323-1.Andrzej Jankowski. Wie\u015b polska na ziemiach okupowanych przez Niemcy w czasie II wojny \u015bwiatowej w post\u0119powaniach karnych organ\u00f3w wymiaru sprawiedliwo\u015bci RFN. \u201eGlaukopis\u201d. 13\u201314, 2009. ISSN\u00a01730-3419.\u00a0Jan Laskowski (opr.): Rejestr miejsc i fakt\u00f3w zbrodni pope\u0142nionych przez okupanta hitlerowskiego na ziemiach polskich w latach 1939\u20131945. Wojew\u00f3dztwo \u0142om\u017cy\u0144skie. Warszawa: GKBZHwP-IPN, 1985.Marcin Markiewicz. Represje hitlerowskie wobec wsi bia\u0142ostockiej. \u201eBiuletyn IPN\u201d. 12\u20131 (35\u201336), grudzie\u0144-stycze\u0144 2003-2004.\u00a0Jerzy Smurzy\u0144ski: Czarne lata na \u0142om\u017cy\u0144skiej ziemi. Masowe zbrodnie hitlerowskie w roku 1939 i latach 1941\u20131945 w \u015bwietle dokument\u00f3w. Warszawa, \u0141om\u017ca: Towarzystwo Przyjaci\u00f3\u0142 Ziemi \u0141om\u017cy\u0144skiej, 1997. ISBN\u00a083-902985-2-X."},{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BreadcrumbList","itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":1,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/#breadcrumbitem","name":"Enzyklop\u00e4die"}},{"@type":"ListItem","position":2,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2021\/10\/02\/pacyfikacja-wsi-sikory-tomkowieta-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#breadcrumbitem","name":"Pacyfikacja wsi Sikory-Tomkowi\u0119ta \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia"}}]}]