[{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BlogPosting","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2021\/11\/26\/jezyk-migowy-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#BlogPosting","mainEntityOfPage":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2021\/11\/26\/jezyk-migowy-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","headline":"J\u0119zyk migowy \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","name":"J\u0119zyk migowy \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","description":"J\u0119zyk migowy \u2013 j\u0119zyk naturalny s\u0142u\u017c\u0105cy do porozumiewania si\u0119 bez u\u017cywania narz\u0105du s\u0142uchu, zazwyczaj przez same osoby g\u0142uche lub osoby","datePublished":"2021-11-26","dateModified":"2021-11-26","author":{"@type":"Person","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/#Person","name":"lordneo","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/","image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","url":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","height":96,"width":96}},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Enzyklop\u00e4die","logo":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","width":600,"height":60}},"image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/thumb\/5\/59\/Lengua_de_Signos_%28Juan_Pablo_Bonet%2C_1620%29_A.jpg\/240px-Lengua_de_Signos_%28Juan_Pablo_Bonet%2C_1620%29_A.jpg","url":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/thumb\/5\/59\/Lengua_de_Signos_%28Juan_Pablo_Bonet%2C_1620%29_A.jpg\/240px-Lengua_de_Signos_%28Juan_Pablo_Bonet%2C_1620%29_A.jpg","height":"356","width":"240"},"url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2021\/11\/26\/jezyk-migowy-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","wordCount":5926,"articleBody":"  J\u0119zyk migowy \u2013 j\u0119zyk naturalny s\u0142u\u017c\u0105cy do porozumiewania si\u0119 bez u\u017cywania narz\u0105du s\u0142uchu, zazwyczaj przez same osoby g\u0142uche lub osoby s\u0142ysz\u0105ce z osobami g\u0142uchymi[a].  J\u0119zyki migowe s\u0105 j\u0119zykami wizualno-przestrzennymi[b] nabytymi drog\u0105 naturalnej akwizycji przez g\u0142uche dzieci od g\u0142uchych rodzic\u00f3w[c]. Pierwsz\u0105 wersj\u0105 pisan\u0105 j\u0119zyk\u00f3w migowych by\u0142 opracowany w roku 1825 system B\u00e9biana[3]. W roku 1974 opracowano najbardziej popularn\u0105 form\u0119 zapisu \u2013 SignWriting[4].Na ca\u0142ym \u015bwiecie u\u017cywa si\u0119 oko\u0142o 200\u2013300 odmiennych j\u0119zyk\u00f3w migowych i ci\u0105gle powstaj\u0105 nowe[d]. Obszary u\u017cywania konkretnych j\u0119zyk\u00f3w migowych nie zawsze pokrywaj\u0105 si\u0119 z granicami pa\u0144stw czy zasi\u0119giem j\u0119zyk\u00f3w m\u00f3wionych[5]. Spo\u0142eczno\u015b\u0107 os\u00f3b g\u0142uchych na ca\u0142ym \u015bwiecie liczy wed\u0142ug szacunk\u00f3w oko\u0142o 70 milion\u00f3w[6].  Ju\u017c w staro\u017cytno\u015bci Platon wspomnia\u0142 o mo\u017cliwo\u015bci wykorzystywania gest\u00f3w do porozumiewania si\u0119 z g\u0142uchymi[5]. Najstarsze zachowane informacje o pos\u0142ugiwaniu si\u0119 alfabetem palcowym pochodz\u0105 z XII wieku gdy \u015blubuj\u0105cy milczenie cystersi opracowali do porozumiewania si\u0119 system daktylograficzny[7].Dopiero w XVI wieku rozpocz\u0105\u0142 si\u0119 rozw\u00f3j ujednoliconych form komunikacji z g\u0142uchymi. Wi\u0105za\u0142o si\u0119 to z przypad\u0142o\u015bci\u0105 zamo\u017cnego hiszpa\u0144skiego rodu de Velasco, w kt\u00f3rym zacz\u0119\u0142y rodzi\u0107 si\u0119 nies\u0142ysz\u0105ce dzieci. Poniewa\u017c przej\u0119cie rodowego maj\u0105tku by\u0142o mo\u017cliwe tylko po wyra\u017ceniu woli, konieczna by\u0142a odpowiednia edukacja dla os\u00f3b pozbawionych s\u0142uchu[5]. W roku 1562 mieszkaj\u0105cy w Neapolu Giovanni Battista della Porta opisa\u0142 alfabet palcowy w ksi\u0105\u017cce \u201eDe furtivis literarum notis\u201d. Jako pierwszy alfabet migowy j\u0119zyka \u0142aci\u0144skiego opisa\u0142 i zilustrowa\u0142 Fray Melchior de Yerba (\u201eRefugium infirmorum\u201d 1593). Pierwszym pos\u0142uguj\u0105cym si\u0119 alfabetem palcowym w nauczaniu g\u0142uchych dzieci by\u0142 hiszpa\u0144ski benedyktyn Pedro Ponce de Leon, kt\u00f3ry wykszta\u0142ci\u0142 12 dzieci. Mimo nalega\u0144 papie\u017ca i cesarza nie zostawi\u0142 on podr\u0119cznika, kt\u00f3ry pozwoli\u0142by przekaza\u0107 nast\u0119pcom jego metody pracy[7]. Pionierem edukacji os\u00f3b nies\u0142ysz\u0105cych by\u0142 hiszpa\u0144ski duchowny Juan Pablo Bonet, kt\u00f3ry w roku 1620 w Madrycie opublikowa\u0142 ksi\u0105\u017ck\u0119 o edukacji g\u0142uchych \u00abAbecedario demostrativo\u00bb[8].Zauwa\u017calny rozw\u00f3j komunikacji z g\u0142uchymi nast\u0105pi\u0142 wraz z pocz\u0105tkiem powstawania szk\u00f3\u0142 dla nies\u0142ysz\u0105cych w XVIII\u2013XIX w. Pierwsz\u0105 szko\u0142\u0105 dla g\u0142uchych uczni\u00f3w by\u0142 paryski Institut national de jeunes sourds de Paris, kt\u00f3ry powsta\u0142 z inicjatywy Charles\u2019a-Michela de L\u2019\u00c9p\u00e9e w latach 60. XVIII w. Dzi\u0119ki powstaj\u0105cym szko\u0142om zacz\u0119to w\u00f3wczas tworzy\u0107 grupy os\u00f3b o upo\u015bledzonym s\u0142uchu, co doprowadzi\u0142o do opracowania dedykowanego g\u0142uchym, okre\u015blonego i ujednoliconego systemu komunikacji, kt\u00f3ry mia\u0142 trwa\u0142y charakter, by\u0142 w\u015br\u00f3d g\u0142uchych przekazywany z pokolenia na pokolenie i przez nich rozwijany. W Polsce pierwsz\u0105 szko\u0142\u0105 dla g\u0142uchych by\u0142 powsta\u0142y w roku 1817 Instytut G\u0142uchoniemych i Ociemnia\u0142ych w Warszawie. Ta data wyznacza pocz\u0105tek kszta\u0142towania si\u0119 polskiego j\u0119zyka migowego[5].Przez ponad 100 lat, od po\u0142owy XIX do lat 80. XX wieku, w edukacji g\u0142uchych dominowa\u0142a doktryna oralistyczna. Wed\u0142ug niej g\u0142usi mieli uczy\u0107 si\u0119 czyta\u0107 z ust. Nies\u0142ysz\u0105cym zakazywano migania, a w szko\u0142ach zdarza\u0142y si\u0119 przypadki wi\u0105zania r\u0105k, by tej praktyce przeszkodzi\u0107. St\u0105d wielu g\u0142uchych uwa\u017ca, \u017ce j\u0119zyk migowy by\u0142 marginalizowany przez osoby s\u0142ysz\u0105ce chc\u0105ce narzuci\u0107 swoje pogl\u0105dy na komunikacj\u0119 g\u0142uchych[9]. W latach 60. XX wieku lingwista William Stokoe (kt\u00f3ry w latach 50. zainteresowa\u0142 si\u0119 ameryka\u0144skim j\u0119zykiem migowym [ASL]) rozpocz\u0105\u0142 badania nad ASL[10]. Dopiero w 1981 roku Szwecja jako pierwszy kraj na \u015bwiecie nada\u0142a szwedzkiemu j\u0119zykowi migowemu status pierwszego j\u0119zyka g\u0142uchych, prawnie sankcjonuj\u0105c j\u0119zyk migowy nie tylko jako \u015brodek komunikacji os\u00f3b g\u0142uchych, lecz jako pe\u0142noprawny j\u0119zyk okre\u015blonej grupy obywateli Szwecji[11]. W 2006 roku nowozelandzki j\u0119zyk migowy sta\u0142 si\u0119 j\u0119zykiem urz\u0119dowym w Nowej Zelandii.    Ka\u017cdy j\u0119zyk migowy opiera si\u0119 na swoim w\u0142asnym s\u0142ownictwie oraz systemie gramatycznym. Na zas\u00f3b poj\u0119\u0107 migowych sk\u0142adaj\u0105 si\u0119 znaki ideograficzne (zwane migami), kt\u00f3re czasem s\u0105 odpowiednikiem kr\u00f3tkich zwrot\u00f3w w j\u0119zyku m\u00f3wionym. Liczba znak\u00f3w migowych w r\u00f3\u017cnych rozwini\u0119tych j\u0119zykach waha si\u0119 od oko\u0142o 5 do 15 tysi\u0119cy. Uzupe\u0142nieniem systemu znak\u00f3w s\u0105 tzw. znaki daktylograficzne: alfabet palcowy, znaki przyporz\u0105dkowane znakom interpunkcyjnym, liczebnikom g\u0142\u00f3wnym i porz\u0105dkowym czy u\u0142amkom[5]. Strukturalnie (przynajmniej na najbardziej abstrakcyjnym poziomie) j\u0119zyki migowe nie r\u00f3\u017cni\u0105 si\u0119 zasadniczo od j\u0119zyk\u00f3w fonicznych.Podw\u00f3jne rozcz\u0142onkowanie w j\u0119zykach migowych wygl\u0105da nieco inaczej ni\u017c w fonicznych \u2013 kwesti\u0105 sporn\u0105 jest istnienie w j\u0119zykach migowych fonem\u00f3w lub morfem\u00f3w. Wed\u0142ug niekt\u00f3rych autor\u00f3w w j\u0119zykach migowych nast\u0119puje swoista fuzja tych dwu poziom\u00f3w. Poniewa\u017c gramatyka j\u0119zyk\u00f3w migowych nie zawiera ani akcentu, ani odmiany przez osoby i przypadki, opiera si\u0119 ona w g\u0142\u00f3wnej mierze na kolejno\u015bci wyraz\u00f3w w zdaniu (podobnie jest zreszt\u0105 w wielu j\u0119zykach ustnych).Cech\u0105 j\u0119zyk\u00f3w migowych jest przestrzenna organizacja wypowiedzi. Na komunikat w j\u0119zyku migowym sk\u0142adaj\u0105 si\u0119 znaki manualne, mimiczne oraz ruchy wykonywane g\u0142ow\u0105 czy tu\u0142owiem. Komunikacj\u0119 w j\u0119zykach migowych charakteryzuje synchroniczno\u015b\u0107 przekazu \u2013 funkcjonalna roz\u0142\u0105czno\u015b\u0107 artykulator\u00f3w umo\u017cliwia zamiganie wi\u0119cej ni\u017c jednego elementu r\u00f3wnocze\u015bnie, na przyk\u0142ad dwa r\u00f3\u017cne znaki lew\u0105 i praw\u0105 r\u0119k\u0105 oraz wyraz twarzy. Z tego wzgl\u0119du nie da si\u0119 t\u0142umaczy\u0107 j\u0119zyka migowego na foniczny s\u0142owo po s\u0142owie. Na og\u00f3\u0142 takie po\u0142\u0105czenia s\u0105 zgramatykalizowane \u2013 dopuszczalne s\u0105 tylko pewne z g\u00f3ry okre\u015blone zestawienia, kt\u00f3re komunikuj\u0105 regularnie te same tre\u015bci (np. okre\u015blona mimika, towarzysz\u0105ca manualnemu nadawaniu czasownik\u00f3w, oznacza zmian\u0119 trybu). Elementy mowy cia\u0142a stanowi\u0105ce nieod\u0142\u0105czn\u0105 cz\u0119\u015b\u0107 j\u0119zyk\u00f3w miganych pomagaj\u0105 wyra\u017ca\u0107 my\u015bli i stany emocjonalne, jak r\u00f3wnie\u017c zast\u0119puj\u0105 intonacj\u0119.Elementem o niejasnym statusie w j\u0119zykach migowych s\u0105 tak zwane alfabety migowe (znaki daktylograficzne). W pewnym sensie s\u0105 one elementem obcym, \u201ecytowanym\u201d (jak znaki pisma chi\u0144skiego w tek\u015bcie polskim), nienale\u017c\u0105cym do danego j\u0119zyka migowego (nie przy\u0142\u0105czaj\u0105 \u017cadnych element\u00f3w gramatycznych, s\u0105 zawsze w zdaniu \u201ewyizolowane\u201d). Z drugiej strony nie s\u0105 to znaki pozbawione tre\u015bci \u2013 odsy\u0142aj\u0105 one do liter danego alfabetu.J\u0119zyk migowy jest jak j\u0119zyki foniczne j\u0119zykiem naturalnym. Dlatego te\u017c podstawowym sposobem komunikacji dziecka s\u0142ysz\u0105cego z jego nies\u0142ysz\u0105cymi rodzicami (CODA \u2013 ang. Child of Deaf Adult, pol. s\u0142ysz\u0105ce dzieci g\u0142uchych rodzic\u00f3w) b\u0119dzie j\u0119zyk migowy[e]. Dzieci maj\u0105ce g\u0142uchych rodzic\u00f3w przyswoj\u0105 sobie t\u0119 form\u0119 komunikacji niezale\u017cnie od tego, \u017ce same maj\u0105 sprawny s\u0142uch. Niemowl\u0119ta szybciej opanowuj\u0105 ruchy manualne ni\u017c sprawne pos\u0142ugiwanie si\u0119 aparatem mowy i niejednokrotnie wcze\u015bniej zaczynaj\u0105 miga\u0107 ca\u0142e s\u0142owa i zwroty ni\u017c dzieci s\u0142ysz\u0105ce zaczn\u0105 porozumiewa\u0107 si\u0119 mow\u0105[5].Wbrew powszechnym pogl\u0105dom za pomoc\u0105 j\u0119zyka migowego da si\u0119 wypowiedzie\u0107 z\u0142o\u017cone poj\u0119cia w ka\u017cdym temacie znanym osobom s\u0142ysz\u0105cym. Od temat\u00f3w przyziemnych i ma\u0142o konkretnych, a\u017c po zagadnienia wysoko specjalistyczne lub o wysokim stopniu abstrakcji[9].Preservation of the Sign Language (1913)Na przestrzeni czasu powsta\u0142o kilka system\u00f3w pisma dla j\u0119zyk\u00f3w migowych:SignWriting \u2013 najbardziej rozpowszechniony obecnie system, umo\u017cliwiaj\u0105cy zapis dowolnego j\u0119zyka migowego[12]. Zosta\u0142 utworzony w 1974 roku przez Valerie Sutton. Jest jedynym system zakodowanym (cz\u0119\u015bciowo) w Unikodzie[13]. Ma natur\u0119 przestrzenn\u0105.Notacja Stokoe\u2019a \u2013 utworzona przez Williama Stokoe\u2019a w celu zapisu ASL, jednak posiada wiele wariant\u00f3w umo\u017cliwiaj\u0105cych zapisanie tak\u017ce innych j\u0119zyk\u00f3w migowych. U\u017cywana g\u0142\u00f3wnie w publikacjach naukowych na temat j\u0119zyk\u00f3w migowych.System B\u00e9biana \u2013 pierwszy system zapisu j\u0119zyk\u00f3w migowych. Powsta\u0142 we Francji w roku 1825[3].HamNoSys (Hamburg Notation System for Sing Languaes) \u2013 powsta\u0142y w 1984 roku system zapisu utworzony przez badaczy w Hamburgu u\u017cywany g\u0142\u00f3wnie w publikacjach naukowych (pozwala na wi\u0119ksz\u0105 dok\u0142adno\u015b\u0107 zapisu ni\u017c SignWriting).ASL-phabet \u2013 prosty system zapisu utworzony dla dzieci ucz\u0105cych si\u0119 ASL.Powsta\u0142o tak\u017ce kilka system\u00f3w przypisuj\u0105cych poszczeg\u00f3lne aspekty ruch\u00f3w r\u0119ki do liter alfabetu \u0142aci\u0144skiego, np. SLIPA[14] lub ASLSJ[15].  Wbrew popularnym pogl\u0105dom nie istnieje jeden og\u00f3lno\u015bwiatowy j\u0119zyk migowy. Funkcj\u0119 mi\u0119dzynarodowego j\u0119zyka migowego pe\u0142ni sztuczny j\u0119zyk gestuno. Jest on wykorzystywany w niewielkiej skali podczas oficjalnych kontakt\u00f3w mi\u0119dzynarodowych os\u00f3b nies\u0142ysz\u0105cych \u2013 na kongresach, seminariach czy podczas zawod\u00f3w sportowych os\u00f3b o upo\u015bledzonym s\u0142uchu. Liczb\u0119 j\u0119zyk\u00f3w migowych trudno okre\u015bli\u0107, poniewa\u017c wci\u0105\u017c powstaj\u0105 nowe, a dodatkowo w niekt\u00f3rych krajach ka\u017cda szko\u0142a dla g\u0142uchych pos\u0142uguje si\u0119 odmiennym j\u0119zykiem (np. w Tanzanii ka\u017cda z siedmiu szk\u00f3\u0142 j\u0119zyka migowego pos\u0142uguje si\u0119 odmiennym j\u0119zykiem migowym, kt\u00f3re to j\u0119zyki na siebie wzajemnie oddzia\u0142uj\u0105 jedynie w niewielkim stopniu). Podobnie w Polsce istniej\u0105 lokalne odmiany polskiego j\u0119zyka migowego r\u00f3\u017cni\u0105ce si\u0119 nieco znakami i sposobami ich u\u017cywania \u2013 tak jak w j\u0119zyku polskim istniej\u0105 gwary i dialekty lokalne[5].Szacunkowo na ca\u0142ym \u015bwiecie g\u0142usi u\u017cywaj\u0105 oko\u0142o 200\u2013300 odmiennych, w pe\u0142ni wykszta\u0142conych j\u0119zyk\u00f3w migowych. Jednak obszary na kt\u00f3rych s\u0105 stosowane nie zawsze pokrywaj\u0105 si\u0119 z granicami pa\u0144stw i j\u0119zyk\u00f3w m\u00f3wionych[5]. Przyk\u0142adowo brytyjski j\u0119zyk migowy (BSL) jest zupe\u0142nie r\u00f3\u017cny od ameryka\u0144skiego j\u0119zyka migowego (ASL), kt\u00f3ry jest z kolei u\u017cywany w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie oraz Meksyku[f]. Istniej\u0105 r\u00f3wnie\u017c odmienne od brytyjskiego i ameryka\u0144skiego j\u0119zyki migowe u\u017cywane w Australii (australijski) i Nowej Zelandii (nowozelandzki). Podobnie hiszpa\u0144ski j\u0119zyk migowy r\u00f3\u017cni si\u0119 od meksyka\u0144skiego, a g\u0142uchy z Boliwii pr\u0119dzej porozumie si\u0119 z g\u0142uchym ze Stan\u00f3w Zjednoczonych ni\u017c z g\u0142uchym pochodz\u0105cym z innych kraj\u00f3w hiszpa\u0144skoj\u0119zycznych Ameryki Po\u0142udniowej[5]. Natomiast niekt\u00f3re j\u0119zyki migowe, cho\u0107 praktycznie stanowi\u0105 jeden j\u0119zyk, mog\u0105 funkcjonowa\u0107 pod wi\u0119cej ni\u017c jedn\u0105 nazw\u0105 (serbski i chorwacki czy indyjski i pakista\u0144ski)[5].R\u00f3wnie\u017c w niemieckoj\u0119zycznej Europie istniej\u0105 r\u00f3\u017cne j\u0119zyki migowe: niemiecki, austriacki, czy szwajcarski. Jednak\u017ce w samej Szwajcarii wsp\u00f3\u0142istnieje kilka odr\u0119bnych dialekt\u00f3w j\u0119zyka migowego[16].J\u0119zyki migowe, podobnie jak m\u00f3wione tworz\u0105 \u201erodziny j\u0119zyk\u00f3w\u201d wzajemnie si\u0119 przenikaj\u0105cych. W ramach tych rodzin poszczeg\u00f3lne j\u0119zyki migowe wykazuj\u0105 wzajemne podobie\u0144stwa, co u\u0142atwia komunikowanie si\u0119 u\u017cytkownik\u00f3w r\u00f3\u017cnych j\u0119zyk\u00f3w tej samej rodziny. Przyk\u0142adem jest niemiecki j\u0119zyk migowy zbli\u017cony do j\u0119zyka austriackiego[16].W\u0142asny system gest\u00f3w ju\u017c w XII wieku utworzyli zakonnicy, kt\u00f3rych obowi\u0105zuje klauzula milczenia (np. trapi\u015bci). System ten przej\u0105\u0142 funkcj\u0119 mowy. Zdaniem badaczy system liczy ponad 1300 gest\u00f3w, z kt\u00f3rych oko\u0142o 500 jest u\u017cywanych cz\u0119sto. Mnisi potrafi\u0105 pos\u0142ugiwa\u0107 si\u0119 tym systemem r\u00f3wnie \u0142atwo, jak s\u0142ysz\u0105cy mow\u0105[17].Odr\u0119bn\u0105 grup\u0119 stanowi\u0105 j\u0119zyki migowe stworzone na u\u017cytek okre\u015blonych grup zawodowych. Wojskowy j\u0119zyk migowy s\u0142u\u017cy do porozumiewania si\u0119 w ca\u0142kowitej ciszy na szczeblu taktycznym pomi\u0119dzy poszczeg\u00f3lnymi \u017co\u0142nierzami pozostaj\u0105cymi ze sob\u0105 w kontakcie wzrokowym. Osoby przebywaj\u0105ce w bardzo ha\u0142a\u015bliwym otoczeniu uniemo\u017cliwiaj\u0105cym lub utrudniaj\u0105cym komunikacj\u0119 fonetyczn\u0105, na przyk\u0142ad robotnicy budowlani, tak\u017ce korzystaj\u0105 z w\u0142asnego j\u0119zyka migowego[5].Na pocz\u0105tku XX wieku z Wielkiej Brytanii wraz z ide\u0105 skautingu pojawi\u0142 si\u0119 w Polsce angielski dwur\u0119czny alfabet migowy utworzony w XVII wieku. By\u0142 on wykorzystywany do 1949 roku przez harcerzy w grach terenowych. Pod koniec lat 40. i na pocz\u0105tku lat 50. alfabet ten by\u0142 stosowany tak\u017ce w Zak\u0142adach Karnych za spraw\u0105 harcerzy aresztowanych ze wzgl\u0119d\u00f3w politycznych. W\u00f3wczas alfabet dwur\u0119czny zosta\u0142 przej\u0119ty przez cz\u0119\u015b\u0107 wi\u0119\u017ani\u00f3w pos\u0142uguj\u0105cych si\u0119 grypser\u0105, w\u015br\u00f3d kt\u00f3rych otrzyma\u0142 on nazw\u0119 \u201er\u00f3\u017ca\u0144ca\u201d i w dalszym ci\u0105gu jest u\u017cywany. W latach 1964\u20131965 podj\u0119to pr\u00f3b\u0119 by w harcerstwie u\u017cywa\u0107 polskiego alfabetu palcowego jednak ta inicjatywa si\u0119 nie przyj\u0119\u0142a[18].Wyj\u0105tkowy j\u0119zyk wykorzystuj\u0105cy g\u0142\u00f3wnie r\u0119ce powsta\u0142 w\u015br\u00f3d plemion australijskich aborygen\u00f3w. U\u0142atwia\u0142 on porozumiewanie si\u0119 za pomoc\u0105 gest\u00f3w dobrze widocznych na otwartej przestrzeni. Rozwojowi tej formy porozumiewania si\u0119 sprzyja\u0142y wzgl\u0119dy du\u017cej r\u00f3\u017cnorodno\u015bci j\u0119zykowej (oko\u0142o 300 j\u0119zyk\u00f3w) oraz cz\u0119stego przemieszania si\u0119 plemion co powodowa\u0142o ci\u0105g\u0142e zmiany j\u0119zykowych s\u0105siad\u00f3w. Dodatkowym czynnikiem wp\u0142ywaj\u0105cym na rozw\u00f3j j\u0119zyka mig\u00f3w jest panuj\u0105cy w\u015br\u00f3d niekt\u00f3rych plemion aboryge\u0144skich zwyczaj zmuszaj\u0105cy kobiety do milczenia przez d\u0142ugi czas po stracie m\u0119\u017ca b\u0105d\u017a innych bliskich m\u0119\u017cczyzn. Kobiety te nabywaj\u0105 w\u00f3wczas takiej wprawy w gestykulowaniu, \u017ce cz\u0119sto nie chc\u0105 z niego zrezygnowa\u0107 nawet wtedy, gdy nic ich ju\u017c nie zmusza do milczenia[17].Najlepiej poznanym i opisanym przypadkiem powszechnego pos\u0142ugiwania si\u0119 j\u0119zykiem migowym przez osoby o nieupo\u015bledzonym s\u0142uchu s\u0105 Indianie zamieszkuj\u0105cy Wielkie R\u00f3wniny Ameryki P\u00f3\u0142nocnej. Kilkadziesi\u0105t plemion india\u0144skich wypracowa\u0142o i u\u017cywa\u0142o specjalnego j\u0119zyka migowego s\u0142u\u017c\u0105cego do porozumiewania si\u0119 oraz przy okazji polowa\u0144 mimo r\u00f3\u017cnic j\u0119zykowych pomi\u0119dzy nimi. W roku 1885 j\u0119zyk ten zosta\u0142 opisany w wydanej po\u015bmiertnie ksi\u0105\u017cce The Indian Sign Language napisanej przez kapitana ameryka\u0144skiej armii Williama P. Clarka (1845\u20131884)[5].Badania naukowe potwierdzaj\u0105 korzy\u015bci wynikaj\u0105ce z obecno\u015bci j\u0119zyka migowego w nauczaniu. Wyniki g\u0142uchych uczni\u00f3w w nauce j\u0119zyka pisanego i matematyki s\u0105 silnie skorelowane z bieg\u0142o\u015bci\u0105 w pos\u0142ugiwaniu si\u0119 j\u0119zykiem migowym. W badaniu wzi\u0119\u0142o udzia\u0142 85 ameryka\u0144skich uczni\u00f3w ze szk\u00f3\u0142 o profilu dwuj\u0119zycznym. Dane empiryczne dotycz\u0105ce wynik\u00f3w ze standardowych test\u00f3w egzaminacyjnych sprawdzaj\u0105cych kompetencje w j\u0119zyku angielskim i matematyce wskazuj\u0105, \u017ce uczniowie biegle migaj\u0105cy wypadli w testach zdecydowanie lepiej ni\u017c ich gorzej migaj\u0105cy r\u00f3wie\u015bnicy, cho\u0107 same testy nie dotyczy\u0142y znajomo\u015bci j\u0119zyka migowego[19].\u2191 Osoby g\u0142uche wol\u0105 by\u0107 postrzegane takie jakie s\u0105, a nie takie jakie nie s\u0105. St\u0105d zdecydowanie wol\u0105 form\u0119 \u201eG\u0142usi\u201d ni\u017c \u201eNies\u0142ysz\u0105cy\u201d, podobnie jak Polacy nie chcieliby by\u0107 nazywani Nie-Niemcami, a m\u0119\u017cczy\u017ani \u2013 nie-kobietami. Wielka litera w s\u0142owie \u201eG\u0142uchy\u201d ma wskazywa\u0107 na to\u017csamo\u015b\u0107 kulturowo-j\u0119zykow\u0105 tej grupy, a nie stygmatyzowa\u0107 jej niepe\u0142nosprawno\u015b\u0107. Pocz\u0105wszy od roku 2008, w tym \u015brodowisku oraz w\u015br\u00f3d badaczy j\u0119zyk\u00f3w migowych rozpowszechni\u0142a si\u0119 praktyka u\u017cywania pisowni \u201eG\u0142usi\u201d w znaczeniu odr\u0119bnej grupy j\u0119zykowo-kulturowej[1]. Konwencja ta przenikn\u0119\u0142a nawet do prac naukowych, jednak przez cz\u0119\u015b\u0107 s\u0142ysz\u0105cych j\u0119zykoznawc\u00f3w jest uznawana za nacechowan\u0105 ideologicznie oraz stanowi uchybienie j\u0119zykowe[2].\u2191 Wizualnym, gdy\u017c do odczytu potrzebny jest wzrok, za\u015b przestrzennym, gdy\u017c wymaga przestrzeni a lokalizacja znak\u00f3w migowych jest zmienna w stosunku do nadawcy i odbiorcy, przez co j\u0119zyk migowy pozwala na budowanie r\u00f3\u017cnych wypowiedzi z u\u017cyciem tych samych znak\u00f3w.\u2191 Oko\u0142o 90\u201399% dzieci z wrodzon\u0105 wad\u0105 s\u0142uchu rodzi si\u0119 w rodzinach, w kt\u00f3rych oboje rodzice s\u0105 s\u0142ysz\u0105cy.\u2191 U\u017cytkownicy dw\u00f3ch r\u00f3\u017cnych j\u0119zyk\u00f3w migowych szybciej porozumiej\u0105 si\u0119 ze sob\u0105 ni\u017c u\u017cytkownicy innych j\u0119zyk\u00f3w m\u00f3wionych. Wynika to w du\u017cej mierze z wykorzystania mowy cia\u0142a, mimiki i intuicyjnych znak\u00f3w na\u015bladuj\u0105cych rzeczywisto\u015b\u0107, kt\u00f3re \u0142atwo mo\u017cna odczyta\u0107.\u2191 \u015arodowisko CODA dzieli si\u0119 na dwie grupy: CODA pozytywnych i CODA negatywnych. CODA pozytywni to osoby odczuwaj\u0105ce silny zwi\u0105zek ze \u015brodowiskiem g\u0142uchych i w pe\u0142ni akceptuj\u0105ce j\u0119zyk migowy. Natomiast CODA negatywni to osoby traktuj\u0105ce \u015brodowisko g\u0142uchych jako obce i nie identyfikuj\u0105ce si\u0119 z jego problemami.\u2191 R\u00f3wnolegle we francuskoj\u0119zycznej cz\u0119\u015bci wschodniej Kanady funkcjonuje j\u0119zyk migowy Quebecu (LSQ), a w Meksyku meksyka\u0144ski j\u0119zyk migowy.\u2191 Mediacje semiotyczne: S\u0142owo i obraz na us\u0142ugach ideologii \u2013 Tomasz Piekot \u2013 Google Ksi\u0105\u017cki, books.google.pl [dost\u0119p 2020-07-09]\u00a0.\u2191 Witamy W Poradni J\u0119zykowej, www.poradniajezykowa.us.edu.pl [dost\u0119p 2020-07-09]\u00a0.\u2191 ab Roch-Ambroise-AugusteR.A.A.\u00a0B\u00e9bian\u00a0Roch-Ambroise-AugusteR.A.A., Mimographie, ou Essai d\u2019\u00e9criture mimique propre \u00e0 r\u00e9gulariser le langage des sourds-muets, 1825 [dost\u0119p 2020-02-22]\u00a0.\u2191 ValerieV.\u00a0Sutton\u00a0ValerieV., SignWriting History, signwriting.org [dost\u0119p 2017-02-18]\u00a0.\u2191 abcdefghijkl Magda Luchowiec: J\u0119zyk migowy \u2013 inny ni\u017c wszystkie. figeneration.pl, 2013-12-04. [dost\u0119p 2018-07-05].\u2191 28 Wrze\u015bnia \u2013 Mi\u0119dzynarodowy Dzie\u0144 G\u0142uchych i J\u0119zyk\u00f3w Migowych. meridium-tlumaczenia.com.pl, 2017-11-15. [dost\u0119p 2020-04-20].\u2191 ab Ewa Muzyka-Furtak: Daktylografia. [w:] Encyklopedia logopedii [on-line]. komlogo.pl. [dost\u0119p 2020-05-23].\u2191 Juan Pablo Bonet, [w:] Encyclop\u00e6dia Britannica [online] [dost\u0119p 2020-05-21]\u00a0 (ang.).\u2191 ab Zacz\u0119li rozmawia\u0107 prawie 200 lat temu…. naukawpolsce.pap.pl, 2016-05-16. [dost\u0119p 2018-05-27].\u2191 BartoszB.\u00a0Marganiec\u00a0BartoszB., Kultura g\u0142uchych, [w:] MarekM.\u00a0\u015awidzi\u0144ski (red.), Sytuacja os\u00f3b g\u0142uchych w Polsce, Warszawa 2014, s. 139\u00a0.\u2191 W stron\u0119 edukacji dwuj\u0119zycznej dzieci g\u0142uchych. [w:] Polski Zwi\u0105zek G\u0142uchych [on-line]. pzg.lodz.pl. [dost\u0119p 2020-05-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-05-01)].\u2191 https:\/\/www.valeriesutton.org\/lifestory\/autobiography\/.\u2191 https:\/\/www.unicode.org\/charts\/PDF\/U1D800.pdf.\u2191 Sign Language IPA, dedalvs.com [dost\u0119p 2020-04-06]\u00a0.\u2191 ASLSJ, aslsj.com [dost\u0119p 2020-04-06]\u00a0.\u2191 ab Czy j\u0119zyk migowy jest uniwersalny na ca\u0142ym \u015bwiecie?. meridium-tlumaczenia.com.pl, 2017-04-04. [dost\u0119p 2020-04-20].\u2191 ab Krystyna Jarz\u0105bek. \u017bycie w milczeniu. \u201eWiedza i \u017bycie\u201d, 1996\/4.\u00a0\u2191 ZbigniewZ.\u00a0Sokalski\u00a0ZbigniewZ., J\u0119zyk migowy \u015brodowisk przest\u0119pczych, [w:] Prokuratura Okr\u0119gowa w Zielonej G\u00f3rze [dost\u0119p 2020-05-23]\u00a0.url\u2191 Pawe\u0142P.\u00a0Rutkowski\u00a0Pawe\u0142P., PiotrP.\u00a0Mostowski\u00a0PiotrP., Polski j\u0119zyk migowy narz\u0119dziem przeciwdzia\u0142ania wykluczeniu, \u201eTrendy\u201d, stycze\u0144 2017, s. 18-22 [zarchiwizowane z adresu]\u00a0.Szczepankowski B., (1994) Podstawy j\u0119zyka migowego, WSiP SA. (uwaga! jest to w rzeczywisto\u015bci kurs systemu j\u0119zykowo-migowego)Szczepankowski B., Kossakowska B., Wasilewska T.M., (2001), J\u0119zyk migany pierwsze kroki, Infopress.Hendzel J. K., (1995) S\u0142ownik polskiego j\u0119zyka miganego, Offer.\u015awidzi\u0144ski M., Galkowski T., red. (2003) Studia nad kompetencj\u0105 j\u0119zykow\u0105 i komunikacj\u0105 nies\u0142ysz\u0105cych, Uniwersytet Warszawski.Szczepankowski B., Sokalski G., Panas A., Cis K., (2005) Effatha! J\u0119zyk migowy dla duszpasterzy i katechet\u00f3w, UKSW."},{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BreadcrumbList","itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":1,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/#breadcrumbitem","name":"Enzyklop\u00e4die"}},{"@type":"ListItem","position":2,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2021\/11\/26\/jezyk-migowy-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#breadcrumbitem","name":"J\u0119zyk migowy \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia"}}]}]