[{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BlogPosting","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2021\/11\/28\/natan-gross-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#BlogPosting","mainEntityOfPage":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2021\/11\/28\/natan-gross-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","headline":"Natan Gross \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","name":"Natan Gross \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","description":"Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Natan Gross Franciszek Grymek Tablica ku czci Natana Grossa, Krak\u00f3w ul. Sarego Data i\u00a0miejsce urodzenia 16","datePublished":"2021-11-28","dateModified":"2021-11-28","author":{"@type":"Person","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/#Person","name":"lordneo","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/","image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","url":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","height":96,"width":96}},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Enzyklop\u00e4die","logo":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","width":600,"height":60}},"image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/thumb\/c\/c1\/Natan_Gross_-_Tablica_pami%C4%85tkowa_w_Krakowie_%282010%29.jpg\/240px-Natan_Gross_-_Tablica_pami%C4%85tkowa_w_Krakowie_%282010%29.jpg","url":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/thumb\/c\/c1\/Natan_Gross_-_Tablica_pami%C4%85tkowa_w_Krakowie_%282010%29.jpg\/240px-Natan_Gross_-_Tablica_pami%C4%85tkowa_w_Krakowie_%282010%29.jpg","height":"180","width":"240"},"url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2021\/11\/28\/natan-gross-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","wordCount":1735,"articleBody":"Z Wikipedii, wolnej encyklopedii  Natan GrossFranciszek Grymek  Tablica ku czci Natana Grossa, Krak\u00f3w ul. SaregoData i\u00a0miejsce urodzenia16 listopada 1919 Krak\u00f3wData i\u00a0miejsce \u015bmierci5 pa\u017adziernika 2005 Tel AwiwZaw\u00f3d, zaj\u0119ciescenarzysta, re\u017cyser, producent, krytyk i historyk filmu, poeta, pisarz, t\u0142umacz, edytor i wydawcaNarodowo\u015b\u0107\u017cydowska  EdukacjaLiceum Hebrajskie w KrakowieKurs Przeszkolenia Filmowego w KrakowieUczelniaUniwersytet Jagiello\u0144ski (nieuko\u0144cz.)Wydzia\u0142Prawa i AdministracjiNatan Gross (ur. 16 listopada 1919 w Krakowie, zm. 5 pa\u017adziernika 2005 w Tel Awiwie[1]) \u2013 polsko-izraelski scenarzysta, re\u017cyser, producent, krytyk i historyk filmu, poeta, pisarz, t\u0142umacz, edytor i wydawca publikuj\u0105cy w j\u0119zyku polskim i hebrajskim.Edukacja i okres okupacji[edytuj | edytuj kod]  Natan Gross z kamer\u0105 r\u0119czn\u0105 w Izraelu 1951Urodzi\u0142 si\u0119 w Krakowie w rodzinie \u017cydowskiej. W 1938 r. zda\u0142 matur\u0119 w krakowskim Gimnazjum Hebrajskim. W 1938 roku rozpocz\u0105\u0142 studia prawnicze na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiello\u0144skiego. W czasie okupacji przebywa\u0142 w okolicach Krakowa, potem w getcie krakowskim, wreszcie \u2013 jako Franciszek Grymek, czeladnik szewski \u2013 ukrywa\u0142 si\u0119 na aryjskich dokumentach w Warszawie. Ostatnie dni okupacji sp\u0119dzi\u0142 wraz ze swoim bratem w Otwocku. Okres wojny opisa\u0142 w swojej ksi\u0105\u017cce wydanej w 1986 roku w j\u0119zyku hebrajskim pt. Mi ata adon Grymek (polskie wydanie ukaza\u0142o si\u0119 w 1991 roku nak\u0142adem krakowskiego Wydawnictwa Literackiego pod tytu\u0142em Kim pan jest, panie Grymek?)[2].Lata powojenne w Polsce[edytuj | edytuj kod]Po wojnie wr\u00f3ci\u0142 do Krakowa, gdzie wsp\u00f3\u0142pracowa\u0142 z \u017bydowsk\u0105 Komisj\u0105 Historyczn\u0105, dzia\u0142a\u0142 w organizacji \u201eGordonia\u201d, zajmowa\u0142 si\u0119 te\u017c t\u0142umaczeniem poezji hebrajskiej.  Natan Gross podczas kr\u0119cenia filmu Undzere kinder, 1948Jego uwag\u0119 poch\u0142on\u0119\u0142y jednak przede wszystkim sprawy filmowe. W 1946 r. uko\u0144czy\u0142 Kurs Przeszkolenia Filmowego w Krakowie, na kt\u00f3rym mia\u0142 okazj\u0119 zetkn\u0105\u0107 si\u0119 ze znakomitymi wyk\u0142adowcami m.in. z Antonim Bohdziewiczem, Stefanem Szumanem czy Romanem Ingardenem. Jeszcze w tym samym roku zosta\u0142 oddelegowany do \u0141odzi jako asystent Stanis\u0142awa Wohla przy filmie Dwie godziny (w napisach w czo\u0142\u00f3wce wyst\u0119puje pod pseudonimem F. Grymek). Po perturbacjach zwi\u0105zanych z tym filmem (z powodu zarzut\u00f3w o formalizm film czeka\u0142 na premier\u0119 do 1957) Gross waha\u0142 si\u0119, czy dalej zajmowa\u0107 si\u0119 kinematografi\u0105. W\u00f3wczas spotka\u0142 na swojej drodze Saula Goskinda, producenta film\u00f3w w j\u0119zyku jidysz, kt\u00f3ry zaproponowa\u0142 Grossowi stanowisko scenarzysty i re\u017cysera w swojej nowo otwartej wytw\u00f3rni Kinor. W \u0141odzi pracowa\u0142 r\u00f3wnie\u017c jako redaktor pisma m\u0142odzie\u017cowego \u201eS\u0142owo M\u0142odych\u201d oraz wsp\u00f3\u0142pracowa\u0142 z innymi pismami: \u201eNaszym S\u0142owem\u201d, \u201eOpini\u0105\u201d, \u201eMostami\u201d. W tych ostatnich opublikowa\u0142 pierwsze swoje przek\u0142ady poezji hebrajskiej i jidysz na j\u0119zyk polski oraz pierwsze recenzje teatralne, filmowe i literackie[3].Praca zawodowa w Izraelu[edytuj | edytuj kod]Na skutek sytuacji politycznej w kraju, 11 stycznia 1950 roku wyjecha\u0142 do Izraela. Tam przez pierwsze p\u00f3\u0142 roku mieszka\u0142 w Ra\u2019anannie. Po miesi\u0105cu pobytu realizowa\u0142 ju\u017c pierwsze swoje filmy, g\u0142\u00f3wnie dokumentalne. We wsp\u00f3\u0142pracy z Goskindem za\u0142o\u017cy\u0142 kooperatyw\u0119 filmow\u0105 Kolon, by\u0142 redaktorem kroniki filmowej Chadaszot Kolon: Geva (p\u00f3\u017aniejszej Chadaszot Geva). W sumie nakr\u0119ci\u0142 oko\u0142o 100 film\u00f3w dokumentalnych, m.in. dla Histadrutu (30 film\u00f3w), Pa\u0144stwowej S\u0142u\u017cby Filmowej (14 film\u00f3w), Wojskowej Jednostki Filmowej (8 film\u00f3w) czy dla Nehory[4]. W 1963 roku nakr\u0119ci\u0142 sw\u00f3j jedyny pe\u0142nometra\u017cowy film fabularny pt. Piwnica, kt\u00f3ry otrzyma\u0142 dwie nagrody na 13. MFF w Berlinie. By\u0142 cz\u0142onkiem komisji przyznaj\u0105cej tytu\u0142 Sprawiedliwy w\u015br\u00f3d Narod\u00f3w \u015awiata w Jad Waszem[5].Zmar\u0142 w wieku 85 lat w Tel Awiwie i tam zosta\u0142 pochowany. Jego syn Ja\u2019akow (Jakub) jest jednym z najwybitniejszych izraelskich re\u017cyser\u00f3w realizuj\u0105cych filmy w oparciu o materia\u0142y archiwalne. Archiwum osobiste i literackie Natana Grossa znajduje si\u0119 w Archiwum Emigracji w Bibliotece Uniwersyteckiej w Toruniu.1946\u20131949: Jidisze Film Kronik (z jid. \u017bydowska Kronika Filmowa)1947: Der weg cum gezunt (z jid. Droga do zdrowia)1947: Der jidiszer jiszew in Niderszlezje (z jid. \u017bydowskie osadnictwo na Dolnym \u015al\u0105sku)1948: Undzere kinder (z jid. Nasze dzieci)1948: Mir lebngeblibene \/ Am Jisroel Chai (z jid. i hebr. My, kt\u00f3rzy prze\u017cyli\u015bmy)1948: ORT1948: Joint1949: Achar alpaim szana (z jid. Po dw\u00f3ch tysi\u0105cach lat)1949: Kadima Gordonia (z jid. Naprz\u00f3d, Gordonia)1971: Co nam zosta\u0142o z tych lat, Tel Awiw (nak\u0142adem Zwi\u0105zku Wychowank\u00f3w Hebrajskiego Gimnazjum w Krakowie)1976: Okruszyny m\u0142odo\u015bci, Tel Awiw1991: Kim pan jest, panie Grymek? (wznowione w 2005)1993: Poeci i Szoa. Obraz zag\u0142ady \u017byd\u00f3w w poezji polskiej2000: \u017bydowski bard. Gaw\u0119da o \u017cyciu i tw\u00f3rczo\u015bci Mordechaja Gebirtiga2002: Film \u017cydowski w Polsce2006: Przygody Grymka w Ziemi \u015awi\u0119tejwyda\u0142 te\u017c antologie:1947: Wyb\u00f3r wsp\u00f3\u0142czesnej poezji hebrajskiej[6], \u0141\u00f3d\u017a1948: Pie\u015bni o Izraelu, \u0141\u00f3d\u017a1975: Pie\u015bni buntu i Zag\u0142ady (wiersze) HajfaAntologia hebrajskiej poezji zag\u0142ady (jako wsp\u00f3\u0142redaktor)1960: nagroda pisma \u201eDawar\u201d za reporta\u017c1989: nagroda \u201eEcha Krakowa\u201d za ksi\u0105\u017ck\u0119 Kim pan jest, panie Grymek?1991: odznaczenie Nagrod\u0105 Izraelskiej Akademii FilmowejRoman W\u0142odek: Pos\u0142owie. W: Natan Gross: Film \u017cydowski w Polsce. Krak\u00f3w: Rabid, 2002, s. 164\u2013168, seria: My, \u017bydzi Polscy. ISBN\u00a083-88668-23-4."},{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BreadcrumbList","itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":1,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/#breadcrumbitem","name":"Enzyklop\u00e4die"}},{"@type":"ListItem","position":2,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/2021\/11\/28\/natan-gross-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#breadcrumbitem","name":"Natan Gross \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia"}}]}]