[{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BlogPosting","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/literatura-polska-pozytywizm-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#BlogPosting","mainEntityOfPage":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/literatura-polska-pozytywizm-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","headline":"Literatura polska \u2013 pozytywizm \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","name":"Literatura polska \u2013 pozytywizm \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","description":"before-content-x4 Pozytywizm, pozytywizm warszawski[1] \u2013 okres literacki i pr\u0105d literacki w historii literatury polskiej obejmuj\u0105cy tw\u00f3rczo\u015b\u0107 wychowank\u00f3w Szko\u0142y G\u0142\u00f3wnej Warszawskiej,","datePublished":"2021-05-28","dateModified":"2021-05-28","author":{"@type":"Person","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/#Person","name":"lordneo","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/","image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","url":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","height":96,"width":96}},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Enzyklop\u00e4die","logo":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","width":600,"height":60}},"image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/thumb\/6\/6f\/Henryk_Sienkiewicz.PNG\/220px-Henryk_Sienkiewicz.PNG","url":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/thumb\/6\/6f\/Henryk_Sienkiewicz.PNG\/220px-Henryk_Sienkiewicz.PNG","height":"263","width":"220"},"url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/literatura-polska-pozytywizm-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","wordCount":3256,"articleBody":"     (adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});before-content-x4  Pozytywizm, pozytywizm warszawski[1] \u2013 okres literacki i pr\u0105d literacki w historii literatury polskiej obejmuj\u0105cy tw\u00f3rczo\u015b\u0107 wychowank\u00f3w Szko\u0142y G\u0142\u00f3wnej Warszawskiej, pokolenia dorastaj\u0105cego w latach powstania styczniowego (1863\u20131864), rozwijaj\u0105cego dzia\u0142alno\u015b\u0107 literack\u0105 po jego upadku i w granicach Kr\u00f3lestwa Polskiego; p\u00f3\u017ana faza tw\u00f3rczo\u015bci pozytywist\u00f3w (po 1881)[2] wsp\u00f3\u0142istnia\u0142a z wczesn\u0105 faz\u0105 tw\u00f3rczo\u015bci pisarzy M\u0142odej Polski.       (adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});after-content-x4Ramy czasowe pozytywizmu w polskiej literaturze, podobnie jak ramy czasowe wielu innych epok literackich s\u0105 tylko umowne. O ile data pocz\u0105tkowa tej epoki raczej nie budzi w\u0105tpliwo\u015bci \u2013 jest to data upadku powstania styczniowego, a co za tym idzie idea\u0142\u00f3w romantyzmu \u2013 to data ko\u0144cowa wywo\u0142uje pewne kontrowersje. Wiele dzie\u0142, zaliczanych do literatury pozytywizmu powsta\u0142o po roku 1891, kt\u00f3ry jest uwa\u017cany za umowny pocz\u0105tek M\u0142odej Polski. Mo\u017cna wi\u0119c przyj\u0105\u0107, \u017ce pozytywizm i M\u0142oda Polska w literaturze wsp\u00f3\u0142istnia\u0142y ze sob\u0105 niemal do ko\u0144ca XIX wieku, je\u015bli nie d\u0142u\u017cej. Nie nale\u017cy te\u017c zapomina\u0107, \u017ce przez ca\u0142y okres pozytywizmu nie s\u0142ab\u0142a aktywno\u015b\u0107 przedstawicieli \u201estarszego\u201d pokolenia, kt\u00f3rych tw\u00f3rczo\u015b\u0107 zalicza si\u0119 do literatury romantyzmu. Byli to mi\u0119dzy innymi J\u00f3zef Ignacy Kraszewski, kt\u00f3ry w okresie pozytywizmu pisa\u0142 i wydawa\u0142 sw\u00f3j cykl powie\u015bci historycznych, Teodor Tomasz Je\u017c, autor m.in. powie\u015b\u0107 \u201eUskoki\u201d i \u201eNarzeczona Harambaszy\u201d oraz Zygmunt Kaczkowski, kt\u00f3ry jako autor powie\u015bci historycznych usi\u0142owa\u0142 rywalizowa\u0107 z Sienkiewiczem i kt\u00f3ry w 1889 wyda\u0142 powie\u015b\u0107 \u201eOlbrachtowi rycerze\u201d.Table of Contents       (adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});after-content-x4Pocz\u0105tki pozytywizmu na ziemiach polskich[edytuj | edytuj kod]Tw\u00f3rczo\u015b\u0107 Boles\u0142awa Prusa[edytuj | edytuj kod]Tw\u00f3rczo\u015b\u0107 Henryka Sienkiewicza[edytuj | edytuj kod]Tw\u00f3rczo\u015b\u0107 Elizy Orzeszkowej[edytuj | edytuj kod]Tw\u00f3rczo\u015b\u0107 innych pisarzy okresu pozytywizmu[edytuj | edytuj kod]Pocz\u0105tki pozytywizmu na ziemiach polskich[edytuj | edytuj kod]Kl\u0119ska powstania styczniowego by\u0142a te\u017c kl\u0119sk\u0105 idea\u0142\u00f3w, kt\u00f3rymi legitymowa\u0142a si\u0119 polska literatura romantyczna. Przedstawiciele m\u0142odego pokolenia win\u0105 za przegran\u0105 walk\u0119 i p\u00f3\u017aniejsze represje ze strony zaborc\u00f3w obarczali romantyczn\u0105 poezj\u0119, kt\u00f3ra zach\u0119caj\u0105c do walki doprowadzi\u0142a do tragedii. R\u00f3wnocze\u015bnie z Zachodu dociera\u0107 zacz\u0119\u0142y na ziemie polskie nowe pr\u0105dy filozoficzno-artystyczne, sformu\u0142owane przez takich filozof\u00f3w i my\u015blicieli jak Auguste Comte, John Stuart Mill, Herbert Spencer, czy Hippolyte Taine.Pogl\u0105dy te zyskiwa\u0142y coraz wi\u0119cej zwolennik\u00f3w na ziemiach polskich. Pod koniec lat sze\u015b\u0107dziesi\u0105tych dziewi\u0119tnastego wieku dosz\u0142o do ukszta\u0142towania si\u0119 programu polskich pozytywist\u00f3w. Opiera\u0142 si\u0119 on na czterech g\u0142\u00f3wnych zasadach:pracy organicznej, czyli d\u0105\u017ceniu do rozwoju gospodarczego ziem polskich, maj\u0105cego wzmocni\u0107 pozycj\u0119 i znaczenie narodu polskiegopracy u podstaw, d\u0105\u017ceniu do szerzenia o\u015bwiaty, zw\u0142aszcza w\u015br\u00f3d warstw najubo\u017cszych, w celu podniesienia poziomu ich \u017cycia oraz zwi\u0119kszenia ich \u015bwiadomo\u015bci narodowej w walce z rusyfikacj\u0105 i germanizacj\u0105 stosowanymi przez zaborc\u00f3wasymilacji \u017byd\u00f3w i innych mniejszo\u015bci narodowych, czyli zwi\u0119kszeniu tolerancji wobec innych narod\u00f3w zamieszkuj\u0105cych ziemie polskie umo\u017cliwiaj\u0105ce im asymilacj\u0119 z Polakamiemancypacji kobiet, d\u0105\u017ceniu do r\u00f3wnouprawnienia kobiet w polskim spo\u0142ecze\u0144stwiePozytywi\u015bci odrzucali walk\u0119 z zaborcami na drodze rewolucyjnej jako nieefektywn\u0105 i przynosz\u0105c\u0105 wi\u0119ksze szkody ni\u017c korzy\u015bci. Swoje cele chcieli realizowa\u0107 w ramach prawa obowi\u0105zuj\u0105cego w pa\u0144stwach zaborczych.Kiedy w 1871 roku Aleksander \u015awi\u0119tochowski na \u0142amach \u201ePrzegl\u0105du Tygodniowego\u201d opublikowa\u0142 artyku\u0142 \u201eMy i Wy\u201d w kt\u00f3rym wy\u0142o\u017cy\u0142 program polskiego pozytywizmu, dosz\u0142o do sporu mi\u0119dzy zwolennikami nowych pr\u0105d\u00f3w (\u201eM\u0142odymi\u201d), a konserwatystami, popieraj\u0105cymi idee romantyzmu (\u201eStarymi\u201d). Konserwaty\u015bci zarzucali pozytywistom brak patriotyzmu i os\u0142abianie ducha narodowego przez odrzucenie walki zbrojnej. Z kolei \u201eM\u0142odzi\u201d uwa\u017cali, \u017ce powstanie w tych warunkach nie ma szans powodzenia i \u017ce najpierw nale\u017cy wzmocni\u0107 spo\u0142ecze\u0144stwo poprzez podniesienie poziomu jego \u017cycia. Swoje pogl\u0105dy opierali na trzech pr\u0105dach filozoficznych \u2013 scjentyzmie, ewolucjonizmie i utylitaryzmie.       (adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});after-content-x4Wed\u0142ug koncepcji pozytywistycznej literatura mia\u0142a mie\u0107 charakter u\u017cytkowy \u2013 by\u0107 \u015brodkiem przekazywania programu pozytywistycznego. Spowodowa\u0142o to wzrost znaczenia prozy jako czynnika kszta\u0142tuj\u0105cego spo\u0142ecze\u0144stwo, gdy\u017c gatunki epickie stanowi\u0105 lepsze narz\u0119dzie do wyra\u017cania pozytywistycznych idei ni\u017c gatunki liryczne. Poezja w tym okresie odgrywa\u0142a mniejsz\u0105 rol\u0119, z jednej strony dlatego, \u017ce by\u0142a mniej przydatna w realizacji hase\u0142 pozytywistycznych, a z drugiej, \u017ce by\u0142a g\u0142\u00f3wn\u0105 form\u0105 stosowan\u0105 przez zwalczan\u0105 literatur\u0119 romantyczn\u0105.Tw\u00f3rczo\u015b\u0107 Boles\u0142awa Prusa[edytuj | edytuj kod]Z epok\u0105 pozytywizmu w polskiej literaturze nieod\u0142\u0105cznie wi\u0105\u017ce si\u0119 osoba Boles\u0142awa Prusa (Aleksander G\u0142owacki) Autor ten debiutowa\u0142 jako dziennikarz i felietonista na \u0142amach popularnej prasy (m.in. \u201eKroniki\u201d). Z czasem jednak da\u0142 si\u0119 pozna\u0107 jako wybitny tw\u00f3rca literatury pi\u0119knej. Pocz\u0105tkowo pisa\u0142 nowele, w kt\u00f3rych z czasem osi\u0105gn\u0105\u0142 mistrzostwo. Bohaterami jego nowel s\u0105 najcz\u0119\u015bciej ludzie pro\u015bci i skrzywdzeni, cz\u0119sto padaj\u0105cy ofiarami przes\u0105d\u00f3w. Utwory s\u0105 wzbogacone wnikliwym studium psychologicznym bohater\u00f3w. Do najbardziej znanych utwor\u00f3w nale\u017c\u0105: \u201eKatarynka\u201d, \u201eKamizelka\u201d, \u201ePowracaj\u0105ca fala\u201d, \u201eAntek\u201d, \u201eMilkn\u0105ce g\u0142osy\u201d, \u201eNawr\u00f3cony\u201d, \u201eZ legend dawnego Egiptu\u201d, \u201eSen\u201d, \u201ePa\u0142ac i Rudera\u201d.Jako powie\u015bciopisarz w 1880 roku debiutowa\u0142 powie\u015bci\u0105 \u201eAnielka\u201d, w kt\u00f3rym stworzy\u0142 znakomity portret psychologiczny dziewczynki na tle dramatycznych wypadk\u00f3w zwi\u0105zanych z uw\u0142aszczeniem ch\u0142op\u00f3w i upadkiem tradycyjnych maj\u0105tk\u00f3w szlacheckich. W 1885 roku opublikowa\u0142 jedn\u0105 z pierwszych polskich powie\u015bci naturalistycznych pt. \u201ePlac\u00f3wka\u201d opisuj\u0105ca dzieje typowej ch\u0142opskiej rodziny i ich konflikt z niemieckimi kolonizatorami.Za najwybitniejsze jednak uchodz\u0105 jego wielkie powie\u015bci \u201eLalka\u201d, monumentalna panorama ukazuj\u0105ca polskie spo\u0142ecze\u0144stwo drugiej po\u0142owy XIX wieku. G\u0142\u00f3wnym w\u0105tkiem jest mi\u0142o\u015b\u0107 kupca pochodzenia szlacheckiego Wokulskiego do pi\u0119knej arystokratki Izabeli \u0141\u0119ckiej. W 1894 roku Prus publikuje \u201eEmancypantki\u201d, powie\u015b\u0107 opisuj\u0105c\u0105 problem emancypacji kobiet, a w 1897 powie\u015b\u0107 historyczn\u0105 \u201eFaraon\u201d, kt\u00f3rej akcja toczy si\u0119 w staro\u017cytnym Egipcie i kt\u00f3ra ujawnia kulisy w\u0142adzy. Pod koniec \u017cycia wyda\u0142 powie\u015b\u0107 \u201eDzieci\u201d w kt\u00f3rej poddaje krytyce rewolucj\u0119, jako lekarstwo na z\u0142o \u015bwiata.Tw\u00f3rczo\u015b\u0107 Henryka Sienkiewicza[edytuj | edytuj kod]Henryk Sienkiewicz to drugi wybitny pisarz epoki pozytywizmu. Pocz\u0105tkowo zas\u0142yn\u0105\u0142 jako dziennikarz i autor cyklu reporta\u017cy z zagranicznych w\u0119dr\u00f3wek pt. \u201eListy z podr\u00f3\u017cy do Ameryki\u201d oraz \u201eListy z Afryki\u201d.W 1872 roku opublikowa\u0142 powie\u015b\u0107 \u201eNa marne\u201d, jednak podobnie jak wi\u0119kszo\u015b\u0107 tw\u00f3rc\u00f3w tego okresu pocz\u0105tkow\u0105 s\u0142aw\u0119 zyska\u0142 jako nowelista. Do pocz\u0105tkowych nowel nale\u017c\u0105 \u201eSzkice w\u0119glem\u201d ukazuj\u0105c\u0105 obraz polskiego ch\u0142opa wyzyskiwanego przez dw\u00f3r, Ko\u015bci\u00f3\u0142 i urz\u0119dnik\u00f3w carskich oraz ma\u0142a trylogia utrzymana w konwencji gaw\u0119dy szlacheckiej, na kt\u00f3r\u0105 sk\u0142adaj\u0105 si\u0119 takie utwory jak \u201eStary s\u0142uga\u201d, \u201eHania\u201d i \u201eSelim Mirza\u201d. Nast\u0119pne nowele kt\u00f3re ugruntowa\u0142y jego pozycj\u0119 to m.in. \u201eBartek Zwyci\u0119zca\u201d, \u201eJamio\u0142\u201d i \u201eJanko Muzykant\u201d (o ci\u0119\u017ckiej doli polskich ch\u0142op\u00f3w), \u201eZ pami\u0119tnika pozna\u0144skiego nauczyciela\u201d (o polityce wynarodowiania stosowanej przez zaborc\u00f3w). Odr\u0119bne miejsce zajmuje \u201eNiewola tatarska\u201d, kt\u00f3rej akcja toczy si\u0119 w XVII wieku, opiewaj\u0105ca heroiczn\u0105 przesz\u0142o\u015b\u0107 Polak\u00f3w.Podr\u00f3\u017c do Ameryki zaowocowa\u0142a takimi utworami jak \u201eLatarnik\u201d, \u201eWspomnienie z Maripozy\u201d i \u201eZa chlebem\u201d (o polskiej emigracji ekonomicznej), \u201eOrso\u201d i \u201eSachem\u201d (o losie rdzennych mieszka\u0144c\u00f3w Ameryki)Jednak osi\u0105gni\u0119cia Sienkiewicza, jako nowelisty zosta\u0142y przy\u0107mione jego sukcesami jako powie\u015bciopisarza. W 1884 roku zosta\u0142a wydana jego powie\u015b\u0107 historyczna \u201eOgniem i mieczem\u201d, kt\u00f3rej akcja toczy si\u0119 w XVII wieku w okresie powstania Chmielnickiego. Mimo g\u0142os\u00f3w krytyki okaza\u0142a si\u0119 sukcesem. Wkr\u00f3tce te\u017c doczeka\u0142a si\u0119 kontynuacji. W roku 1885 wydany zosta\u0142 \u201ePotop\u201d, a 1888 \u201ePan Wo\u0142odyjowski\u201d ostatni tom trylogii, kt\u00f3ra wed\u0142ug s\u0142\u00f3w autora pisana by\u0142a \u201eku pokrzepieniu serc\u201d, czyli celem wzbudzenia w Polakach wiary w niespo\u017cyte si\u0142y narodu.W p\u00f3\u017aniejszym okresie Sienkiewicz stworzy\u0142 dwie powie\u015bci o tematyce wsp\u00f3\u0142czesnej (\u201eBez dogmatu\u201d i \u201eRodzina Po\u0142anieckich\u201d). W nast\u0119pnych za\u015b latach powie\u015b\u0107 \u201eQuo vadis\u201d powie\u015b\u0107, kt\u00f3rej akcja toczy si\u0119 w Staro\u017cytnym Rzymie opowiada o m\u0119cze\u0144stwie pierwszych chrze\u015bcijan oraz \u201eKrzy\u017cacy\u201d powie\u015b\u0107 z dziej\u00f3w \u015bredniowiecznej Polski, opisuj\u0105cej jej zmagania z Zakonem krzy\u017cackim.Do innych znacz\u0105cych utwor\u00f3w pisarza zaliczy\u0107 mo\u017cna te\u017c powie\u015b\u0107 dla m\u0142odzie\u017cy \u201eW pustyni i w puszczy\u201d.W 1905 roku otrzyma\u0142 Literack\u0105 Nagrod\u0119 Nobla, jako pierwszy Polak.Tw\u00f3rczo\u015b\u0107 Elizy Orzeszkowej[edytuj | edytuj kod]  Obok Prusa i Sienkiewicza trzeci\u0105 wybitn\u0105 propagatork\u0105 pozytywizmu by\u0142a Eliza Orzeszkowa. Jej specjalno\u015bci\u0105 by\u0142a g\u0142\u00f3wnie literatura tendencyjna. W swoich utworach krytykowa\u0142a bezproduktywne \u017cycie ziemia\u0144stwa (\u201ePami\u0119tnik Wac\u0142awy\u201d, \u201ePan Graba\u201d, \u201ePompali\u0144scy\u201d). W powie\u015bci \u201eMarta\u201d wyra\u017ca\u0142a sprzeciw wobec spo\u0142ecznego i ekonomicznego upo\u015bledzenia kobiet, za\u015b w powie\u015bci \u201eMeir Ezofowicz\u201d apelowa\u0142a o integracj\u0119 spo\u0142eczno\u015bci \u017cydowskiej ze spo\u0142ecze\u0144stwem polskim. W swojej najbardziej znanej powie\u015bci \u201eNad Niemnem\u201d ukazuje epicki i wyidealizowany obraz \u00f3wczesnego \u017cycia ziemia\u0144sko-szlacheckiego, w kt\u00f3rym idea solidaryzmu ludu ze szlacht\u0105 \u0142\u0105czy si\u0119 z postulatem odrodzenia w m\u0142odym pokoleniu tradycji powsta\u0144czych z 1863 roku. Orzeszkowa jest te\u017c autork\u0105 zbioru opowiada\u0144 o powstaniu styczniowym pt. \u201eGloria victis.\u201dTw\u00f3rczo\u015b\u0107 innych pisarzy okresu pozytywizmu[edytuj | edytuj kod]Opr\u00f3cz wy\u017cej wymienionych prozaik\u00f3w, na ziemiach polskich w tym okresie dzia\u0142a\u0142o liczne grono wybitnych popularnych w swoim czasie pisarzy, kt\u00f3rych nazwiska s\u0105 jednak wsp\u00f3\u0142cze\u015bnie mniej pami\u0119tane. Na terenie Galicji tworzyli tacy prozaicy jak Micha\u0142 Ba\u0142ucki, bardziej znany jako dramaturg, autor powie\u015bci \u201ePrzebudzeni\u201d, \u201eM\u0142odzi i starzy\u201d, \u201eB\u0142yszcz\u0105ce n\u0119dze\u201d oraz \u201ePa\u0144skie dziady\u201d. Znacznie bardziej znany i ceniony przez czytelnik\u00f3w by\u0142 Jan Lam, dziennikarz, felietonista oraz najwybitniejszy satyryk tego okresu.[potrzebny\u00a0przypis] W swoich powie\u015bciach atakowa\u0142 biurokracj\u0119 galicyjsk\u0105 oraz polityczn\u0105 i moraln\u0105 chwiejno\u015b\u0107 tego regionu. Jego najbardziej znanymi dzie\u0142ami by\u0142y \u201eWielki \u015bwiat Capowic\u201d oraz \u201eKoroniarz w Galicji\u201d.Do pomniejszych tw\u00f3rc\u00f3w zalicza\u0107 mo\u017cna W\u0142adys\u0142awa Sabowskiego, J\u00f3zefa Rogosza, Klemensa Junosza-Szaniawskiego oraz Mariana Gawalewicza.Wybitn\u0105 indywidualno\u015bci\u0105 by\u0142 Teodor Jeske-Choi\u0144ski, autor m.in. trylogii z czas\u00f3w rewolucji francuskiej oraz licznych powie\u015bci historycznych: \u201eTiara i korona\u201d, \u201eGasn\u0105ce s\u0142o\u0144ce\u201d, \u201eO mitr\u0119 hospodarsk\u0105\u201d, \u201eOstatni Rzymianie\u201d; i Adam Krechowiecki.Odr\u0119bne miejsce zajmowali pisarze reprezentuj\u0105cy naturalizm w polskiej literaturze. Najwybitniejszym tw\u00f3rc\u0105 z tego kr\u0119gu by\u0142 Adolf Dygasi\u0144ski, wybitny nowelista oraz wielbiciel polskiej przyrody, autor takich dzie\u0142 jak \u201eWilk, psy i ludzie\u201d, \u201eZaj\u0105c\u201d oraz \u201eCo si\u0119 dzieje w gniazdach\u201d. W duchu naturalizmu pisali te\u017c Antoni Sygiety\u0144ski (m.in. \u201eNa ska\u0142ach Calvados) oraz Artur Gruszecki (m.in. \u201eKrety\u201d, \u201eHutnik\u201d). W p\u00f3\u017aniejszym okresie powie\u015bci naturalistyczne tworzy\u0142a te\u017c Gabriela Zapolska, kt\u00f3ra jednak s\u0142aw\u0119 zyska\u0142a w okresie M\u0142odej Polski jako autorka dramat\u00f3w.W dziedzinie tw\u00f3rczo\u015bci dla dzieci i m\u0142odzie\u017cy wyr\u00f3\u017cnili si\u0119, opr\u00f3cz wspomnianego wy\u017cej Henryka Sienkiewicza, autora powie\u015bci \u201eW pustyni i w puszczy\u201d, Wiktor Gomulicki, autor powie\u015bci \u201eWspomnienia niebieskiego mundurka\u201d, Jadwiga \u0141uszczewska, autorka s\u0142ynnej powie\u015bci \u201ePanienka z okienka\u201d, Walery Przyborowski oraz najwybitniejsza Maria Konopnicka, autorka m.in. ba\u015bni \u201eO krasnoludkach i o sierotce Marysi\u201d. Konopnicka by\u0142a te\u017c autork\u0105 licznych realistycznych nowel pisanych w duchu realizmu pozytywistycznego, m.in. \u201eMendel Gda\u0144ski\u201d, \u201eNasza szkapa\u201d, \u201eMi\u0142osierdzie gminy\u201d, \u201eDym\u201d, \u201eBanasiowa\u201d i wiele innych.  Sytuacja polskiej poezji w okresie pozytywizmu, jak wspomniano ju\u017c powy\u017cej, nie by\u0142a najlepsza. Z jednej strony wi\u0105za\u0142o si\u0119 to z niech\u0119ci\u0105 do roli jak\u0105 spe\u0142nia\u0142a ona w okresie romantyzmu. Z drugiej strony liryka ze swej istoty nie nadawa\u0142a si\u0119 do realizowania hase\u0142 i cel\u00f3w, jakie przed literatur\u0105 stawiali pozytywi\u015bci.Nie oznacza to jednak, \u017ce pozytywizm by\u0142 ca\u0142kiem pozbawiony poezji. W\u015br\u00f3d \u00f3wczesnych poet\u00f3w na czo\u0142o wysuwa\u0142 si\u0119 Adam Asnyk. Pocz\u0105tkowy okres jego tw\u00f3rczo\u015bci nawi\u0105zuje do tradycji romantycznej, podejmuj\u0105c pr\u00f3by rozrachunku z kl\u0119sk\u0105 powstania styczniowego, w kt\u00f3rym sam aktywnie uczestniczy\u0142 (m.in. utwory \u201ePodr\u00f3\u017cni w zatoce Baja\u201d, \u201ePij\u0105c Falerno\u201d). Z tego te\u017c okresu pochodzi wybitny poemat Sen grob\u00f3w (1865). Jednak zwi\u0105zki z romantyzmem nie przeszkodzi\u0142y Asnykowi w zaaprobowaniu nowych idea\u0142\u00f3w i hase\u0142 pozytywistycznych. W wierszu \u201eNa Nowy Rok\u201d, ka\u017ce porzuci\u0107 marzenia i budowa\u0107 przysz\u0142o\u015b\u0107 w oparciu o rozum i wol\u0119. Podobne has\u0142a zawieraj\u0105 kolejne wiersze: \u201eDo m\u0142odych\u201d, \u201eDzisiejszym idealistom\u201d i inne. W 1894 Asnyk opublikowa\u0142 cykl sonet\u00f3w Nad g\u0142\u0119biami, w kt\u00f3rych podj\u0105\u0142 tematyk\u0119 filozoficzn\u0105. By\u0142 r\u00f3wnie\u017c autorem wierszy mi\u0142osnych oraz piewc\u0105 urok\u00f3w polskiej przyrody, zw\u0142aszcza Podhala (\u201eW Tatrach\u201d).Druga wielk\u0105 indywidualno\u015bci\u0105 w dziedzinie poezji by\u0142a Maria Konopnicka, wspomniana wy\u017cej z racji swojego dorobku nowelistycznego. W swoich wierszach podejmowa\u0142a cz\u0119sto tematyk\u0119 spo\u0142eczn\u0105, ukazuj\u0105c n\u0119dze polskiej wsi (m.in. \u201eWolny najmita\u201d, \u201eCh\u0142opskie serca\u201d, \u201eSz\u0142y zbiera\u0107 k\u0142osy\u201d) oraz miast (\u201eJa\u015b nie doczeka\u0142\u201d, \u201eW piwnicznej izbie\u201d). Obok problematyki spo\u0142ecznej cz\u0119stym motywem tw\u00f3rczo\u015bci poetyckiej Konopnickiej jest folklor (m.in. cykle \u201eNa fujarce\u201d, \u201eZ \u0142\u0105k i p\u00f3l\u201d). Du\u017cym osi\u0105gni\u0119ciem poetki jest utw\u00f3r \u201ePan Balcer w Brazylii\u201d o polskiej emigracji. S\u0142aw\u0119 przynios\u0142y jej te\u017c utwory dla dzieci, takie jak ba\u015b\u0144 poetycka Na jagody (1903), \u201eO Janku W\u0119drowniczku\u201d oraz wspomniana wy\u017cej ba\u015b\u0144 z pogranicza poezji i prozy O krasnoludkach i o sierotce Marysi (1896). Konopnicka tworzy\u0142a te\u017c liryk\u0119 patriotyczn\u0105, w tym s\u0142ynn\u0105 pie\u015b\u0144 hymniczn\u0105 \u201eRot\u0119\u201d, kt\u00f3ra by\u0142a d\u0142ugo traktowana jako nieoficjalny hymn pa\u0144stwowy.Adam Asnyk i Maria Konopnicka to najwybitniejsi poeci tego okresu. Inni tw\u00f3rcy tego okresu nie dor\u00f3wnywali im ani talentem, ani rozleg\u0142o\u015bci\u0105 zainteresowa\u0144 i temat\u00f3w. W\u015br\u00f3d nich wymieni\u0107 jednak mo\u017cna takich tw\u00f3rc\u00f3w jak Felicjan Fale\u0144ski, Wiktor Gomulicki, W\u0142odzimierz Zag\u00f3rski, Miko\u0142aj Biernacki, Julian Ochorowicz, Czes\u0142aw Jankowski, Maria Bartus\u00f3wna i inni.Epoka pozytywizmu w polskiej literaturze to okres rozwoju dramatu. Dramaty wtedy powstaj\u0105ce w widoczny spos\u00f3b nawi\u0105zywa\u0142y do francuskiego dramatu mieszcza\u0144skiego. W dzie\u0142ach tych cz\u0119sto zaciera\u0142y si\u0119 r\u00f3\u017cnic\u0119 mi\u0119dzy komedi\u0105 i tragedi\u0105 a elementy komiczne i tragiczne \u0142\u0105czy\u0142y si\u0119 w utworze w jedn\u0105 ca\u0142o\u015b\u0107 w imi\u0119 realizmu. Dramat mieszcza\u0144ski, z elementami satyrycznymi uprawiali m.in. J\u00f3zef Narzymski (m.in. \u201eEpidemia\u201d, \u201ePozytywni\u201d), Edward Lubowski (m.in. \u201eNietoperze\u201d, \u201eS\u0105d honorowy\u201d, \u201eKariery\u201d, \u201ePrzes\u0105dy\u201d), Kazimierz Zalewski (m.in. \u201ePrzed \u015blubem\u201d, \u201eMa\u0142\u017ce\u0144stwo Apfel\u201d). Najwybitniejszymi komediopisarzami byli Micha\u0142 Ba\u0142ucki (m.in. \u201eRadcy pana radcy\u201d, \u201eKlub kawaler\u00f3w\u201d, \u201eGrube ryby\u201d, \u201eDom otwarty, \u201eEmancypowane\u201d) oraz J\u00f3zef Franciszek Blizi\u0144ski (m.in. \u201ePan Damazy\u201d, \u201eRozbitki\u201d). Dramatami zwanymi potocznie \u201eksi\u0105\u017ckowymi\u201d, czyli do czytania, a nie do inscenizowania zas\u0142yn\u0105\u0142 wybitny ideolog polskiego pozytywizmu, Aleksander \u015awi\u0119tochowski (m.in. trylogia \u201eDusze nie\u015bmiertelne\u201d). Wielu dramaturg\u00f3w interesowa\u0142a w tym okresie tematyka historyczna. Dramat historyczny uprawiali m.in. J\u00f3zef Szujski (m.in. \u201eHalszka z Ostroga\u201d, \u201eWallas\u201d \u201eKr\u00f3lowa Jadwiga\u201d) oraz Adam Be\u0142cikowski (m.in. \u201eHunyady\u201d).Powie\u015bciopisarze okresu pozytywizmu:Poeci:Dramaturdzy:Krytycy i teoretycy literatury:\u2191 Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny. Julian Krzy\u017canowski (red.). T. 2: N\u2013\u017b. Warszawa: Pa\u0144stwowe Wydawnictwo Naukowe, 1985, s. 228. ISBN\u00a083-01-01520-9.\u2191 Czes\u0142aw Mi\u0142osz: Historia literatury polskiej do roku 1939. Krak\u00f3w: Spo\u0142eczny Instytut Wydawniczy \u201eZnak\u201d, 1993, s. 327. ISBN\u00a083-7006-424-8.Historia literatury polskiej w zarysie (Pa\u0144stwowe Wydawnictwo Naukowe, 1978)     (adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});after-content-x4"},{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BreadcrumbList","itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":1,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/#breadcrumbitem","name":"Enzyklop\u00e4die"}},{"@type":"ListItem","position":2,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/literatura-polska-pozytywizm-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#breadcrumbitem","name":"Literatura polska \u2013 pozytywizm \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia"}}]}]