[{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BlogPosting","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/pitirim-patriarcha-moskwy-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#BlogPosting","mainEntityOfPage":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/pitirim-patriarcha-moskwy-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","headline":"Pitirim (patriarcha Moskwy) \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","name":"Pitirim (patriarcha Moskwy) \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia","description":"before-content-x4 Pitirim (zm. 19 kwietnia 1673) \u2013 \u00f3smy (de facto dziewi\u0105ty[a]) patriarcha moskiewski i ca\u0142ej Rusi, sprawuj\u0105cy urz\u0105d od lipca","datePublished":"2016-05-25","dateModified":"2016-05-25","author":{"@type":"Person","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/#Person","name":"lordneo","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/author\/lordneo\/","image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","url":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/c9645c498c9701c88b89b8537773dd7c?s=96&d=mm&r=g","height":96,"width":96}},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Enzyklop\u00e4die","logo":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/wiki4\/wp-content\/uploads\/2023\/08\/download.jpg","width":600,"height":60}},"image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/thumb\/1\/1d\/Information_icon4.svg\/16px-Information_icon4.svg.png","url":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/thumb\/1\/1d\/Information_icon4.svg\/16px-Information_icon4.svg.png","height":"16","width":"16"},"url":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/pitirim-patriarcha-moskwy-wikipedia-wolna-encyklopedia\/","wordCount":3524,"articleBody":"     (adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});before-content-x4Pitirim (zm. 19 kwietnia 1673) \u2013 \u00f3smy (de facto dziewi\u0105ty[a]) patriarcha moskiewski i ca\u0142ej Rusi, sprawuj\u0105cy urz\u0105d od lipca 1672 do \u015bmierci[1].       (adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});after-content-x4Pierwsze wzmianki na jego temat dotycz\u0105 obj\u0119cia urz\u0119du prze\u0142o\u017conego monasteru Przemienienia Pa\u0144skiego i \u015bw. Eutymiusza w Suzdalu z godno\u015bci\u0105 archimandryty. Nast\u0119pnie od 1654 do 1655 pe\u0142ni\u0142 analogiczne obowi\u0105zki w moskiewskim Monasterze Nowospasskim. Od 1655 do 1664 by\u0142 metropolit\u0105 krutickim. W latach 1658\u20131664 tymczasowo administrowa\u0142 Patriarchatem Moskiewskim, zast\u0119puj\u0105c urz\u0119duj\u0105cego patriarch\u0119 Nikona, kt\u00f3ry wycofa\u0142 si\u0119 z \u017cycia publicznego, nie rezygnuj\u0105c jednak ze sprawowanej godno\u015bci.W 1659 Nikon ekskomunikowa\u0142 Pitirima, oskar\u017caj\u0105c go o przekroczenie swoich kompetencji. Przyczyn\u0105 tej decyzji by\u0142 fakt, i\u017c metropolita kruticki zorganizowa\u0142 w \u015awi\u0119to Wjazdu Chrystusa do Jerozolimy tradycyjny przejazd na o\u015ble, co by\u0142o obowi\u0105zkiem patriarchy. Pitirim, chocia\u017c jedynie go zast\u0119powa\u0142, przejecha\u0142 przez miasto tak, jakby by\u0142 urz\u0119duj\u0105cym zwierzchnikiem Rosyjskiego Ko\u015bcio\u0142a Prawos\u0142awnego. Mimo tej decyzji patriarchy Pitirim nadal pe\u0142ni\u0142 dotychczasowe obowi\u0105zki, gdy\u017c inni hierarchowie poparli go, oskar\u017caj\u0105c Nikona o samowol\u0119; w rezultacie car Aleksy I zacz\u0105\u0142 protegowa\u0107 metropolit\u0119 krutickiego. Pitirim wzi\u0105\u0142 nast\u0119pnie udzia\u0142 w przygotowaniach do s\u0105du nad patriarch\u0105 Nikonem, za\u015b w czasie trwania procesu ostro krytykowa\u0142 jego dzia\u0142alno\u015b\u0107. Wbrew swoim oczekiwaniom, nie zosta\u0142 jednak wybrany na nast\u0119pc\u0119 zdetronizowanego Nikona, gdy\u017c Aleksy I uzna\u0142 za najodpowiedniejszego kandydata prze\u0142o\u017conego \u0141awry Troicko-Siergijewskiej, archimandryt\u0119 Joazafa.Pitirim zosta\u0142 patriarch\u0105 moskiewskim i ca\u0142ej Rusi po \u015bmierci Joazafa w lutym 1672, jednak podesz\u0142y wiek i z\u0142y stan zdrowia uniemo\u017cliwi\u0142y mu rozwini\u0119cie szerszej dzia\u0142alno\u015bci. Formalnie pozostawa\u0142 zwierzchnikiem Rosyjskiego Ko\u015bcio\u0142a Prawos\u0142awnego do \u015bmierci w kwietniu 1673, jednak faktyczny zarz\u0105d Cerkwi odda\u0142 w r\u0119ce metropolity nowogrodzkiego Joachima, kt\u00f3ry te\u017c obj\u0105\u0142 po nim urz\u0105d patriarchy.       (adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});after-content-x4Table of ContentsWczesna dzia\u0142alno\u015b\u0107[edytuj | edytuj kod]Metropolita kruticki[edytuj | edytuj kod]Udzia\u0142 w s\u0105dzie nad patriarch\u0105 Nikonem[edytuj | edytuj kod]Patriarcha moskiewski i ca\u0142ej Rusi[edytuj | edytuj kod]Wczesna dzia\u0142alno\u015b\u0107[edytuj | edytuj kod]Pochodzi\u0142 z Suzdala[2]. W 1650 zosta\u0142 mianowany prze\u0142o\u017conym monasteru Przemienienia Pa\u0144skiego i \u015bw. Eutymiusza w tym\u017ce mie\u015bcie z godno\u015bci\u0105 archimandryty. Po czterech latach uzyska\u0142 analogiczn\u0105 godno\u015b\u0107 w Monasterze Nowospasskim w Moskwie, co stanowi\u0142o niew\u0105tpliwy awans[3]. Rok p\u00f3\u017aniej zosta\u0142 wy\u015bwi\u0119cony na biskupa sarskiego i natychmiast podniesiony do godno\u015bci metropolity[3].Metropolita kruticki[edytuj | edytuj kod]12 sierpnia 1655 otrzyma\u0142 godno\u015b\u0107 metropolity krutickiego[2]. W roku nast\u0119pnym towarzyszy\u0142 wojskom cara Aleksego Romanowa w marszu pod Ryg\u0119. W drodze g\u0142osi\u0142 prawos\u0142awne nauczanie ludno\u015bci Inflant[2].       (adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});after-content-x4W 1657 og\u0142oszona zosta\u0142a nominacja Pitirima na metropolit\u0119 bia\u0142ogrodzkiego, pierwszego ordynariusza nowo powo\u0142anej eparchii. Wiadomo jednak, \u017ce w lutym 1658 metropolita w dalszym ci\u0105gu przebywa\u0142 w Moskwie i odprawia\u0142 nabo\u017ce\u0144stwa jako metropolita kruticki. Najprawdopodobniej oznacza to, \u017ce nigdy nie wyjecha\u0142 do Bia\u0142ogrodu, wbrew postanowieniom Synodu, lecz nie poni\u00f3s\u0142 z tego tytu\u0142u kanonicznych konsekwencji (nominacja zosta\u0142a cofni\u0119ta)[2][b]. Opisywany jako hierarcha pobo\u017cny, nieanga\u017cuj\u0105cy si\u0119 w wewn\u0105trzcerkiewne konflikty, umiarkowany w pogl\u0105dach[4].W tym samym roku dosz\u0142o do otwartego konfliktu mi\u0119dzy carem Aleksym I i patriarch\u0105 moskiewskim i ca\u0142ej Rusi Nikonem. W jego rezultacie Nikon opu\u015bci\u0142 w lipcu 1658 Moskw\u0119 i zamieszka\u0142 w zbudowanym na swoje polecenie monasterze Nowe Jeruzalem. Zarz\u0105dzanie Ko\u015bcio\u0142em, za zgod\u0105 Nikona[1], przesz\u0142o w r\u0119ce metropolity Pitirima, chocia\u017c patriarcha nie zrzek\u0142 si\u0119 tytu\u0142u[5][c]. Po nieca\u0142ym roku, wiosn\u0105 1659, Nikon ob\u0142o\u017cy\u0142 Pitirima ekskomunik\u0105, twierdz\u0105c, \u017ce metropolita kruticki bezprawnie zorganizowa\u0142 w Moskwie tradycyjny przejazd na o\u015ble w \u015bwi\u0119to Wjazdu Chrystusa do Jerozolimy[2][d]. Mimo ekskomuniki Pitirim nadal pe\u0142ni\u0142 dotychczasowe obowi\u0105zki[2]. Przeprowadzi\u0142 chirotoni\u0119 biskupa m\u015bcis\u0142awskiego Metodego, czego wed\u0142ug kanon\u00f3w r\u00f3wnie\u017c nie powinien by\u0142 czyni\u0107[5].Rzucona na metropolit\u0119 krutickiego kl\u0105twa wywo\u0142a\u0142a w 1662 protesty cz\u0119\u015bci wy\u017cszego duchowie\u0144stwa. Hierarchowie skierowali do cara pisma ze skarg\u0105 na samowol\u0119 patriarchy[2]. Sam Pitirim w li\u015bcie do w\u0142adcy nie formu\u0142owa\u0142 podobnych zarzut\u00f3w. Prosi\u0142 o sprawiedliwy os\u0105d, nie uzasadniaj\u0105c w \u017caden spos\u00f3b swoich wcze\u015bniejszych dzia\u0142a\u0144 (przede wszystkim w kwestii przejazdu na o\u015ble, gdy\u017c przeprowadzon\u0105 chirotoni\u0119 m\u00f3g\u0142by usprawiedliwi\u0107 nadzwyczajn\u0105 sytuacj\u0105 panuj\u0105c\u0105 w Ko\u015bciele). Jego postawa spodoba\u0142a si\u0119 carowi. Dzi\u0119ki jego protekcji w 1664 Pitirim zosta\u0142 mianowany przez sob\u00f3r biskup\u00f3w metropolit\u0105 nowogrodzkim i wielko\u0142uckim[2]. Od 1661 by\u0142 r\u00f3wnie\u017c locum tenens eparchii suzdalskiej, po usuni\u0119ciu z tego urz\u0119du biskupa Stefana, zwolennika Nikona[6].Udzia\u0142 w s\u0105dzie nad patriarch\u0105 Nikonem[edytuj | edytuj kod]Pitirim bra\u0142 udzia\u0142 w przygotowaniach do soboru, kt\u00f3ry w zamiarze Aleksego I mia\u0142 ostatecznie pot\u0119pi\u0107 Nikona i przeprowadzi\u0107 wybory nowego patriarchy[7]. Razem z ksi\u0119ciem Aleksiejem Trubieckim za\u015bwiadcza\u0142, \u017ce patriarcha, zapowiadaj\u0105c swoje odej\u015bcie z urz\u0119du, stwierdzi\u0142, \u017ce b\u0119dzie przekl\u0119ty, je\u015bli zapragnie wr\u00f3ci\u0107 do jego sprawowania. \u015awiadectwo Pitirima mia\u0142o zasadnicze znaczenie w przygotowywanym procesie Nikona, poniewa\u017c gdyby udowodniono mu wypowiedzenie tej formu\u0142y, jego powr\u00f3t na tron patriarszy w og\u00f3le nie by\u0142by mo\u017cliwy. Inni \u015bwiadkowie wyst\u0105pienia patriarchy (arcybiskup twerski Joazaf, biskup Serbskiego Ko\u015bcio\u0142a Prawos\u0142awnego Gabriel, kilku prze\u0142o\u017conych monaster\u00f3w moskiewskich) nie potwierdzili s\u0142\u00f3w metropolity nowogrodzkiego[7].W 1666, na soborze z udzia\u0142em hierarch\u00f3w staro\u017cytnych patriarchat\u00f3w prawos\u0142awnych, ostro krytykowa\u0142 Nikona, mszcz\u0105c si\u0119 za wcze\u015bniejsz\u0105 ekskomunik\u0119[8]. Ten z kolei oskar\u017cy\u0142 Pitirima o pr\u00f3b\u0119 otrucia[9].\u00a0Osobny artyku\u0142: Sob\u00f3r moskiewski (1666-1667).Po pozbawieniu Nikona urz\u0119du mia\u0142 nadziej\u0119, \u017ce zostanie wybrany na jego nast\u0119pc\u0119. Car Aleksy I uwa\u017ca\u0142 jednak, \u017ce nowym patriarch\u0105 powinna zosta\u0107 osoba spoza episkopatu i zdecydowa\u0142 o wyborze prze\u0142o\u017conego \u0141awry Troicko-Siergijewskiej, archimandryty Joazafa[10].Patriarcha moskiewski i ca\u0142ej Rusi[edytuj | edytuj kod]Pitirim zosta\u0142 wybrany na patriarch\u0119 po \u015bmierci Joazafa, dzi\u0119ki wyra\u017canej wcze\u015bniej wrogo\u015bci wobec Nikona[8]. Jego wyb\u00f3r og\u0142oszono 5 lipca 1672[11], za\u015b uroczysta intronizacja mia\u0142a miejsce 7 lipca 1672[3]. Pitirim d\u0142ugo odmawia\u0142 przyj\u0119cia urz\u0119du, powo\u0142uj\u0105c si\u0119 na sw\u00f3j podesz\u0142y wiek i ch\u0119\u0107 sp\u0119dzenia reszty \u017cycia spokojnie, w monasterze[12].Patriarcha kilkakrotnie prosi\u0142 Aleksego I o uwolnienie Fieodosiji Morozowej i jej siostry Jewdokiji Urusowej z wi\u0119zienia, do kt\u00f3rego zosta\u0142y wtr\u0105cone z powodu wspierania ruchu staroobrz\u0119dowego. Car konsekwentnie odmawia\u0142[11].Hierarcha zmar\u0142 po dziesi\u0119ciu miesi\u0105cach sprawowania urz\u0119du[1]. W okresie tym nie dokona\u0142 niczego znacz\u0105cego[8][12]. Ju\u017c w momencie wyboru Pitirim ci\u0119\u017cko chorowa\u0142 i jeszcze w tym samym roku faktycznie odda\u0142 natychmiast zarz\u0105d Cerkwi w r\u0119ce metropolity nowogrodzkiego Joachima[12].Pitirim zosta\u0142 pochowany w soborze Za\u015bni\u0119cia Matki Bo\u017cej na Kremlu moskiewskim[1].\u2191 Po uwzgl\u0119dnieniu Ignacego, uznawanego za kanonicznego patriarch\u0119 za \u017cycia, nast\u0119pnie jednak wykre\u015blonego z oficjalnych wykaz\u00f3w patriarch\u00f3w.\u2191 Eparchia bia\u0142ogrodzka ostatecznie nie mia\u0142a ordynariusza do 1667. Por. O. Kobiec, Bie\u0142gorodskaja i starooskolskaja jeparchija [w:] Prawos\u0142awnaja Encik\u0142opiedija. T. IV. Moskwa: Cerkowno-Naucznyj Centr “Prawos\u0142awnaja Encik\u0142opiedija”, 2002, s. 506. ISBN\u00a05-89572-005-6.\u2191 Zarz\u0105d Patriarchatu Moskiewskiego przechodzi\u0142 automatycznie w r\u0119ce metropolity krutickiego w przypadku \u015bmierci patriarchy lub jego nieobecno\u015bci w Moskwie. Por. Sergiej \u0141obaczew: Patriarch Nikon. Petersburg: Isskustwo SPB, 2003, s. 178. ISBN\u00a05-210-01561-0.\u2191 Przejazd patriarchy na o\u015ble przez miasto symbolizowa\u0142 wjazd Chrystusa do Jerozolimy i by\u0142 tradycyjnym elementem obchod\u00f3w Niedzieli Palmowej w Moskwie. Nikon by\u0142 zdania, \u017ce jedynie patriarcha mia\u0142 prawa do uczestnictwa w nim, za\u015b pe\u0142ni\u0105cy jego obowi\u0105zki tymczasowo Pitirim nie powinien by\u0142 go zast\u0119powa\u0107. Por. Sergiej \u0141obaczew: Patriarch Nikon. Petersburg: Isskustwo SPB, 2003, s. 179. ISBN\u00a05-210-01561-0.\u2191 abcd Pitirim, Patriarch Moskowskij i wsieja Rusi. patriarchia.ru. [dost\u0119p 2012-02-26]. (ros.).\u2191 abcdefgh S. \u0141obaczew: Patriarch Nikon. Petersburg: Isskustwo SPB, 2003, s. 178-180. ISBN\u00a05-210-01561-0.\u2191 abc Pitirim. ortho-rus.ru. [dost\u0119p 2012-02-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-07)]. (ros.).\u2191 Pascal P.: Avvakum et les d\u00e9buts du raskol. Paris-The Hague: Mouton & Co, 1963, s. 299.\u2191 ab D. Shubin: A History of Russian Christianity. T. II. Algora Publishing, 2005, s. 113. ISBN\u00a0978-0-87586-346-7.\u2191 S. \u0141obaczew: Patriarch Nikon. Petersburg: Isskustwo SPB, 2003, s. 213. ISBN\u00a05-210-01561-0.\u2191 ab S. \u0141obaczew: Patriarch Nikon. Petersburg: Isskustwo SPB, 2003, s. 209. ISBN\u00a05-210-01561-0.\u2191 abc A. Kartaszow: Istoria Russkoj Cerkwi. krotov.info. [dost\u0119p 2012-02-26]. (ros.).\u2191 P. Longworth: Alexis. Tsar of All the Russias. Secker & Warburg, 1984, s. 178. ISBN\u00a00-436-25688-6.\u2191 D. Shubin: A History of Russian Christianity. T. II. Algora Publishing, 2005, s. 132-133. ISBN\u00a0978-0-87586-346-7.\u2191 ab Pascal P.: Avvakum et les d\u00e9buts du raskol. Paris-The Hague: Mouton & Co, 1963, s. 458.\u2191 abc D. Po\u0142ozniew: Russkaja Prawos\u0142awnaja Cerkow w XVII wiekie. W: Prawos\u0142awnaja Encik\u0142opiedija. T. RPC. Moskwa: Cerkowno-Naucznyj Centr “Prawos\u0142awnaja Encik\u0142opiedija”, 2000, s. 92. ISBN\u00a05-89572-005-6.Biskupi nowogrodzcy (989-1165)Arcybiskupi Nowogrodu Wielkiegoi Pskowa (1165-1586)Metropolici nowogrodzcyi pskowscy (1586-1721)Arcybiskupi Nowogrodu Wielkiegoi Wieliko\u0142ucka (1721-1762)Metropolici Petersburgai Nowogrodu (1775-1800)Metropolici Nowogrodu, Petersburga,Estonii i Finlandii (1801-1892)Arcybiskupi nowogrodzcyi staroruscy (1892-1923)arcybiskupi Nowogrodu (1923-1940)Metropolici Leningradui Nowogrodu (1943-1956)Biskupi nowogrodzcyi staroruscy (1956-1967)Metropolici Leningradui Nowogrodu (1967-1990)Biskupi nowogrodzcyi staroruscy (1990-2012)Metropolici nowogrodzcyi staroruscy (od 2012)Metropolici Moskwy(1448\u20131589)Patriarchowie Moskwy(Pierwszy okres funkcjonowania)(1589\u20131700)Arcybiskupi i metropoliciw okresie synodalnym(1742\u20131917)Patriarchowie Moskwy(Drugi okres funkcjonowania)(od 1917)     (adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});after-content-x4"},{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BreadcrumbList","itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":1,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/#breadcrumbitem","name":"Enzyklop\u00e4die"}},{"@type":"ListItem","position":2,"item":{"@id":"https:\/\/wiki.edu.vn\/pl\/wiki\/pitirim-patriarcha-moskwy-wikipedia-wolna-encyklopedia\/#breadcrumbitem","name":"Pitirim (patriarcha Moskwy) \u2013 Wikipedia, wolna encyklopedia"}}]}]