Agatha Christie

Template:Infobox Writer Agatha Mary Clarissa, Lady Mallowan, DBE (15 tháng 9 năm 1890 - 12 tháng 1 năm 1976), thường được biết đến với tên Agatha Christie, là một nhà văn trinh thám người Anh. Bà còn viết tiểu thuyết lãng mạn với bút danh Mary Westmacott, nhưng vẫn được nhớ đến hơn cả với bút danh Agatha Christie và 66 tiểu thuyết trinh thám. Với hai nhân vật thám tử nổi tiếng, Hercule Poirot và Bà Marple (Miss Marple), Christie được coi là "Nữ hoàng trinh thám" (Queen of Crime) và là một trong những nhà văn quan trọng và sáng tạo nhất của thể loại này.

Theo Sách kỷ lục Guinness, Agatha Christie là nhà văn có tác phẩm bán chạy nhất mọi thời đại của thể loại trinh thám, và đứng thứ hai nếu tính cả các thể loại khác (chỉ xếp sau William Shakespeare). Ước tính đã có khoảng 1 tỷ bản in bằng tiếng Anh và khoảng 1 tỷ bản in bằng 103 thứ tiếng khác những tác phẩm của Christie được tiêu thụ. Một ví dụ cho sự hấp dẫn của những tác phẩm của Agatha Christie ở nước ngoài là bà cũng là tác giả ăn khách nhất mọi thời đại ở Pháp với 40 triệu bản in bằng tiếng Pháp đã tiêu thụ (tính cho đến năm 2003), trong khi người xếp thứ 2 là nhà văn Pháp Emile Zola chỉ là 22 triệu bản.

Vở kịch The Mousetrap (Cái bẫy chuột) của bà cũng đang giữ kỷ lục vở kịch được công diễn lâu nhất trong lịch sử sân khấu London, ra mắt lần đầu tại rạp Ambassadors Theatre ngày 25 tháng 11 năm 1952 và vẫn tiếp tục được diễn cho đến nay (năm 2007) với trên 20.000 buổi diễn. Năm 1955, Christie là người đầu tiên được nhận giải thưởng Grand Master Award của Hội nhà văn trinh thám Mỹ (Mystery Writers of America). Hầu như tất cả tác phẩm của bà đều đã được chuyển thể thành phim, một số tác phẩm đã được chuyển thể nhiều lần như Murder on the Orient Express, Death on the Nile, 4.50 From Paddington, nhiều tác phẩm cũng được chuyển thể thành phim truyền hình hoặc trò chơi điện tử.

Tiểu sử

Agatha Christie có tên khai sinh là Agatha Mary Clarissa Miller sinh ngày 15 tháng 9 năm 1890 tại Torquay, Devon, bà có cha là người Mỹ và mẹ là người Anh, tuy vậy chưa bao giờ Christie có hoặc tuyên bố là có quốc tịch Hoa Kỳ. Cha bà là ông Frederick Miller, một nhà giao dịch chứng khoán người giàu có, còn mẹ, bà Clara Bohemer có dòng dõi quý tộc Anh. Christie có một người chị, Margaret Frary Miller (1879-1950) và một người anh Louis Montant Miller (1880-1929). Bố của Agatha Christie mất khi bà còn rất nhỏ, bà Clara là người đã khuyến khích Christie viết từ khi còn bé. Lên 16 tuổi, Christie sang Paris để học hát và piano.

Bà có cuộc hôn nhân đầu tiên không hạnh phúc với đại tá Archibald Christie, một phi công của Không quân hoàng gia Anh. Hai người cưới nhau năm 1914, có một con gái, Rosalind Hicks, và ly dị năm 1928.

Trong Chiến tranh thế giới thứ nhất bà làm việc tại bệnh viện và sau đó là tiệm thuốc, công việc này đã ảnh hưởng tới những sáng tác của bà sau này khi rất nhiều vụ giết người trong các tác phẩm của Christie được thực hiện bằng thuốc độc như thạch tín, ricin và thallium.

Ngày 8 tháng 12 năm 1926, khi đang sống ở Sunningdale, Berkshire, bà đột nhiên biến mất 10 ngày khiến dư luận xôn xao. Cuối cùng bà được tìm thấy khi đang ở khách sạn Swan Hydro vùng Harrogate dưới tên của người phụ nữ đã ngoại tình với chồng bà trước đó. Agatha Christie nói rằng bà bị mắc chứng đãng trí vì suy sụp sau cái chết của mẹ bà và sự phản bội của người chồng.

Năm 1930, Christie kết hôn với nhà khảo cổ Max Mallowan trẻ hơn bà 14 tuổi.

Agatha Christie mất ngày 12 tháng 1 năm 1976 ở tuổi 85, tại Wallingford, Oxfordshire. Đứa con duy nhất của bà, Rosalind Hicks, mất ngày 28 tháng 10 năm 2004 cũng ở tuổi 85, và hiện cháu trai bà, Mathew Prichard đang giữ bản quyền tất cả tác phẩm của bà ngoại.

Hercule Poirot và Bà Marple

nhỏ|trái|Nơi Agatha Christie đã viết Murder on the Orient Express Tiểu thuyết đầu tiên của Agatha Christie, The Mysterious Affair at Styles được xuất bản năm 1920 và lần đầu tiên giới thiệu cho độc giả nhân vật thám tử nổi tiếng Hercule Poirot, người sẽ xuất hiện trong 30 tiểu thuyết và 50 truyện ngắn khác của Christie.

Nhân vật thám tử nổi tiếng nữa của Christie là Bà Marple (Miss Marple) xuất hiện lần đầu trong The Murder at the Vicarage xuất bản năm 1930.

Trong Chiến tranh thế giới thứ hai, Christie viết hai tiểu thuyết Curtain và Sleeping Murder, bà dự định đó sẽ là những vụ án cuối cùng của hai thám tử Hercule Poirot và Bà Marple. Hai tác phẩm này được giữ trong nhà băng hơn 30 năm và chỉ được phát hành vào cuối đời của tác giả, khi Christie nhận ra rằng mình không thể viết thêm tiểu thuyết nào nữa.

Cũng giống Arthur Conan Doyle, Christie đã từng trở nên chán ngán với những nhân vật thám tử của mình. Vào cuối thập niên 1930, Christie đã viết trong nhật ký rằng bà nhận thấy Poirot là "không thể chịu đựng nổi", tuy nhiên khác với Doyle, Agatha Christie đã chống lại được cảm giác muốn kết liễu nhân vật thám tử của mình khi anh ta vẫn còn đang nổi tiếng. Bà coi mình là một người làm nghề giải trí mà công việc là sáng tạo ra những thứ công chúng ưa thích, và thứ mà công chúng ưa thích lại chính là nhân vật thám tử Poirot.

Trái ngược với Poirot, Christie rất yêu thích nhân vật Bà Marple. Đáng ngạc nhiên là số tiểu thuyết có xuất hiện Bà Marple lại chưa bằng một nửa số tiểu thuyết có xuất hiện ông thám tử người Bỉ Poirot.

Poirot là nhân vật hư cấu duy nhất cho đến nay được đăng cáo phó trên tờ The New York Times sau khi tiểu thuyết Curtain xuất bản năm 1975 trong đó Poirot bị bà Christie "giết chết". Tiếp nối thành công của Curtain, Christie cho xuất bản tiểu thuyết Sleeping Murder vào năm 1976, nhưng bà lại chết trước khi tác phẩm của mình được phát hành. Điều này giải thích một số mâu thuẫn của tác phẩm này với loạt truyện về Bà Marple, có lẽ Christie không còn thời gian để xem lại bản thảo trước khi bà qua đời. Miss Marple được "đối xử" tốt hơn viên thanh tra Poirot khi bà vẫn sống sau khi giải quyết xong vụ án của Sleeping Murder.

Tác phẩm

Tiểu thuyết

Năm xuất bản	Tên nguyên tác	Tên bản dịch tiếng Việt	Thám tử
1920	The Mysterious Affair at Styles	Thảm kịch bí ẩn ở Styles Đêm bi thảm	Hercule Poirot
1922	The Secret Adversary	Địch thủ bí mật Hãng thám tử tư	Tommy và Tuppence
1923	Murder on the Links	Vụ giết người trên sân gôn	Hercule Poirot
1924	The Man in the Brown Suit	Viên kim cương Nam Phi Nỗi bất hạnh khủng khiếp	Anne Beddingfeld
1925	The Secret of Chimneys		Chánh thanh tra Battle
1926	The Murder of Roger Ackroyd	Vụ ám sát Roger Ackroyd	Hercule Poirot
1927	The Big Four	Bộ tứ Thế giới ngầm	Hercule Poirot
1928	The Mystery of the Blue Train	Bí mật chuyến tàu xanh	Hercule Poirot
1929	The Seven Dials Mystery	Những chuyện mạo hiểm của Loraine	Chánh thanh tra Battle
1930	The Murder at the Vicarage	Bí mật trong chiếc vali Vụ án Prothero Án mạng ở nhà cha xứ	Bà Marple
1931	The Sittaford Mystery	5 giờ 25 phút	Thanh tra Narracott
1932	Peril at End House		Hercule Poirot
1933	Lord Edgware Dies	Dao kề gáy	Hercule Poirot
1934	Murder on the Orient Express	Án mạng trên chuyến tàu tốc hành Phương Đông	Hercule Poirot
1934	Why Didn't They Ask Evans?	Tại sao không là Evans? Người trong ảnh
1935	Three Act Tragedy	Bi kịch ba hồi	Hercule Poirot
1935	Death in the Clouds	Cái chết trên mây Cái chết giữa thinh không	Hercule Poirot
1936	The A.B.C. Murders	Chuỗi án mạng A.B.C	Hercule Poirot
1936	Murder in Mesopotamia	Vụ án mạng ở vùng Mesopotamie Án Mạng ở Tây Á	Hercule Poirot
1936	Cards on the Table	Những quân bài trên mặt bàn Quân bài ngửa	Hercule Poirot
1937	Death on the Nile	Án mạng trên sông Nile	Hercule Poirot
1937	Dumb Witness	Nhân chứng câm	Hercule Poirot
1938	Appointment with Death	Hẹn với tử thần	Hercule Poirot
1938	Hercule Poirot's Christmas	Cái chết đêm Noel	Hercule Poirot
1939	And Then There Were None	Mười người da đen nhỏ Đảo thần bí
1939	Murder is Easy	Chết như chơi	Chánh thanh tra Battle
1940	Sad Cypress	Cây bách buồn	Hercule Poirot
1940	One, Two, Buckle My Shoe	Một, hai, ba những cái chết bí ẩn	Hercule Poirot
1941	Evil Under the Sun	Tội lỗi dưới ánh mặt trời Kỳ nghỉ hè của Poirot	Hercule Poirot
1941	N or M?	Người đàn bà hoang dã	Tommy và Tuppence
1942	The Body in the Library		Bà Marple
1942	Five Little Pigs		Hercule Poirot
1942	The Moving Finger	Ngòi bút tẩm độc	Bà Marple
1944	Towards Zero	Thời khắc định mệnh	Chánh thanh tra Battle
1944	Death Comes as the End	Tận cùng là cái chết Chết chưa phải là hết
1945	Sparkling Cyanide	Rượu độc lóng lánh	Đại tá Race
1946	The Hollow	Thung lũng	Hercule Poirot
1948	Taken at the Flood		Hercule Poirot
1949	Crooked House	Ngôi nhà cổ quái Cái chết bí ẩn Ngôi nhà kỳ dị Những cái chết bí ẩn	Charles Hayward
1950	A Murder is Announced	Cái chết được báo trước	Bà Marple
1951	They Came to Baghdad	Hẹn gặp ở Bagdad Điệp vụ thành Bát Đa
1952	Mrs McGinty's Dead	Vụ sát hại bà Mac Ginty	Hercule Poirot
1952	They Do It with Mirrors		Bà Marple
1953	A Pocket Full of Rye	Một nắm lúa mạch	Bà Marple
1953	After the Funeral	Sau tang lễ	Hercule Poirot
1954	Destination Unknown	Kẻ buôn người
1955	Hickory Dickory Dock		Hercule Poirot
1956	Dead Man's Folly	Ngôi đền của người chết Người chết không thể nói	Hercule Poirot
1957	4.50 From Paddington	Chuyến tàu 16h50	Bà Marple
1958	Ordeal by Innocence	Oan trái Nhân chứng không ai ưa
1959	Cat Among the Pigeons	Cú vọ và đàn bồ câu	Hercule Poirot
1961	The Pale Horse	Tình yêu phù thủy Biệt thự Bạch Mã	Thanh tra Lejeune
1962	The Mirror Crack'd from Side to Side	Gương vỡ	Bà Marple
1963	The Clocks	Những chiếc đồng hồ	Hercule Poirot
1964	A Caribbean Mystery		Bà Marple
1965	At Bertram's Hotel	Bí ẩn khách sạn Bectram Khách sạn cổ kính	Bà Marple
1966	Third Girl	Cô gái thứ ba	Hercule Poirot
1967	Endless Night	Đêm dài vô tận
1968	By the Pricking of My Thumbs		Tommy và Tuppence
1969	Hallowe'en Party	Ngày hội quả bí	Hercule Poirot
1970	Passenger to Frankfurt	Chuyến bay Frankfurt
1971	Nemesis	Nữ thần báo oán	Bà Marple
1972	Elephants Can Remember	Theo dấu chân voi Nợ tình	Hercule Poirot
1973	Postern of Fate Tiểu thuyết cuối cùng của Christie	Cánh cửa định mệnh	Tommy và Tuppence
1975	Curtain Vụ án cuối cùng của Poirot	Thám tử dời sân khấu	Hercule Poirot
1976	Sleeping Murder Vụ án cuối cùng của Bà Marple	Giết người trong mộng	Bà Marple

Tập truyện ngắn

• 1924, Poirot Investigates (11 truyện ngắn)
• 1929, Partners in Crime (15 truyện ngắn; về thám tử Tommy và Tuppence)
• 1930, The Mysterious Mr. Quin (12 truyện ngắn; giới thiệu Sir Harley Quin)
• 1933, The Hound of Death (12 truyện ngắn)
• 1933, The Thirteen Problems (13 truyện ngắn; về Bà Marple, còn có tên The Tuesday Club Murders)
• 1934, Parker Pyne Investigates (12 truyện ngắn; giới thiệu Parker Pyne và Ariadne Oliver, còn có tên Mr. Parker Pyne, Detective)
• 1934, The Listerdale mystery (12 truyện ngắn)
• 1937, Murder in the Mews (4 truyện ngắn; về Hercule Poirot, còn có tên Dead Man's Mirror)
• 1939, Regatta Mystery and Other Stories (9 truyện ngắn)
• 1947, The Labours of Hercules (12 truyện ngắn; về Hercule Poirot)
• 1948, The Witness for the Prosecution and Other Stories (11 truyện ngắn)
• 1950, Three Blind Mice and Other Stories (9 truyện ngắn)
• 1951, The Under Dog and Other Stories (9 truyện ngắn)
• 1960, The Adventure of the Christmas Pudding (6 truyện ngắn)
• 1961, Double Sin and Other Stories (8 truyện ngắn)
• 1971, The Golden Ball and Other Stories (15 truyện ngắn)
• 1974, Poirot's Early Cases (18 truyện ngắn)
• 1979, Miss Marple's Final Cases and Two Other Stories (8 truyện ngắn)
• 1991, Problem at Pollensa Bay and Other Stories (8 truyện ngắn)
• 1997, The Harlequin Tea Set (9 truyện ngắn)
• 1997, While the Light Lasts and Other Stories (9 truyện ngắn)
• 1997, Death is not the Worst Thing (12 truyện ngắn)

Viết bằng bút danh Mary Westmacott

• 1930, Giant's Bread
• 1934, Unfinished Portrait
• 1944, Absent in the Spring
• 1948, The Rose and the Yew Tree
• 1952, A Daughter's a Daughter
• 1956, The Burden

Kịch

• 1928, Alibi
• 1930, Black Coffee
• 1936, Love from a Stranger
• 1937, A Daughter's a Daughter (chưa bao giờ diễn)
• 1940, Peril at End House
• 1943, Ten Little Indians
• 1945, Appointment with Death
• 1946, Murder on the Nile
• 1949, Murder at the Vicarage
• 1951, The Hollow
• 1952, The Mousetrap
• 1953, Witness for the Prosecution
• 1954, Spider's Web
• 1956, Towards Zero
• 1958, Verdict
• 1958, The Unexpected Guest
• 1960, Go Back for Murder
• 1962, Rule of Three
• 1972, Fiddler's Three
• 1973, Aknaton (viết năm 1937)
• 1977, A Murder is Announced
• 1981, Cards on the Table
• 1992, Problem at Pollensa Bay
• 1993, Murder is Easy
• 2005, And Then There Were None

Kịch truyền thanh

• 1937, Yellow Iris
• 1947, Three Blind Mice
• 1948, Butter In a Lordly Dish
• 1960, Personal Call

Kịch truyền hình

• 1937, Wasp's Nest

Tác phẩm khác

• 1946, "Come Tell Me How You Live"
• 1977, "Agatha Christie: An Autobiography"

Liên kết ngoài

• Trang web chính thức của Agatha Christie
• Agatha Christie trên Project Gutenberg

Thể loại:Nhà văn Anh Thể loại:Tác giả tiểu thuyết trinh thám Thể loại:Tiểu thuyết gia Anh Thể loại:Nhà viết kịch Anh Thể loại:Sinh 1890 Thể loại:Mất 1976 Thể loại:Nữ nhà văn thế kỷ 20 Thể loại:Nhà soạn kịch Vương quốc Liên hiệp Anh