Catherine xứ Aragon

Template:Thông tin nhân vật hoàng gia Catherine xứ Aragon (tiếng Anh: Catherine of Aragon; 16 tháng 12, 1485 - 7 tháng 1, 1536) là người vợ đầu tiên của Henry VIII của Anh, trở thành Hoàng hậu nước Anh từ năm 1509 đến năm 1533; trước đó bà từng là vợ của người anh quá cố của Henry, Vương công Arthur.

Con gái út của Fernando II của Aragon và Isabella I của Castilla, bà có xuất thân cao quý nhất trong số 6 người vợ của Henry VIII. Khi lên 3 tuổi bà được đính ước cho Vương công Arthur, anh trai của Henry và là người được định sẽ kế vị ngai vàng. Hai người kết hôn vào năm 1501, 5 tháng sau thì Vương công Arthur chết khi chỉ 15 tuổi. Năm 1507, bà trở thành nữ sứ giả, đại diện cho cha mẹ mình tại triều đình nước Anh, trở thành nữ sứ giả đầu tiên trong lịch sử Châu Âu.[1] Sau đó bà được gả cho em trai Arthur, tức là Henry, vào năm 1509, bà lớn hơn Henry 6 tuổi, lúc đó bà đã 24 tuổi còn Henry chỉ vừa 18 tuổi. Những khi Henry phải đi khỏi nước Anh, bà giữ vai trò nhiếp chính và được đánh giá cao, trong đó có việc nước Anh chiến thắng Trận Flodden trước Scotland và bà giữ vai trò hết sức quan trọng.[2]

Năm 1526, Henry theo đuổi Anne Boleyn, em gái của người tình trước của ông là Mary Boleyn. Henry say mê Anne và quyết định hủy hôn với Catherine vì bà không sinh cho ông người con trai nào, chỉ duy nhất có cô con gái mà về sau trở thành Mary I của Anh. Trước tác động của Anne, Henry tiến hành những sự kiện khiến nước Anh dần tách khỏi Giáo hội Rôma, biến nước Anh thành một nước có giáo phái riêng gọi là Giáo hội Anh do nhà vua đích thân điều khiển. Năm 1533, Henry tuyên bố hủy hôn lễ với Catherine và cưới Anne Boleyn, trong giáo đường của Giáo hội Anh bất chấp sự bác bỏ của Giáo hoàng Clêmentê VII. Catherine không tán thành quyết định tự mình làm chủ Giáo hội Anh của Henry, và tự tuyên bố mình là người vợ hợp pháp duy nhất của Henry, cũng như là Hoàng hậu chính thống duy nhất của Anh quốc hiện tại, cùng với sự ủng hộ nhiệt liệt của dân chúng.[3]

Sau khi bị trục xuất khỏi triều đình nước Anh, Catherine về sống tại Kimbolton Castle, tại đây bà qua đời vào ngày 7 tháng 1 năm 1536. Cái chết của bà dấy lên sự thương tiếc cho toàn bộ người dân Anh, những người về sau luôn xem bà là hình tượng kính mến của Hoàng hậu nước Anh (Queen of England).

Thân thế

Chân dung được cho là của Catherine vào năm 11 tuổi.

Catherine được sinh ra tại Archbishop's Palace ở Alcalá de Henares thuộc vùng Maddrid, Tây Ban Nha vào ngày 16 tháng 12 năm 1485. Cha của bà là Fernando II của Aragon, một vị quốc vương xuất thân từ dòng họ danh giá Nhà Trastámara cai trị xứ Aragon, Castile, Navarre và Vương quốc Napoli. Mẹ bà là Isabella I của Castilla, con gái của Joan II của Castilla, một nhánh khác của nhà Trastámara.[4] Bà được mô tả có vóc dáng nhỏ,[5] khuôn mặt tròn đầy đặn, tóc đỏ, mắt xanh và nước danh sáng màu.[6] Xét theo bên ngoại, bà xuất xứ dòng dõi người Anh khi có cụ tổ mẫu là Catherine của Lancaster, con gái của John của Gaunt, Công tước xứ Lancaster, là con trai của Edward III của Anh.

Xét theo đó, bà là em họ 3 đời của Henry VII của Anh[7] và là em gái họ 4 đời của Elizabeth xứ York; là cha mẹ của chồng bà, Henry VIII của Anh.

Từ nhỏ, Catherine được giáo dục bởi Alessandro Geraldini, một giáo sĩ cao cấp trong triều đình của cha mẹ bà, người đã chỉ dạy Catherine nhiều thứ như số học, tôn giáo, luật pháp, văn học, lịch sử, triết học và thần học. Bà được giảng dạy rất kĩ về tôn giáo, với cốt lõi lớn là lòng mộ đạo Công giáo, điều ảnh hưởng rất lớn đến phần lớn cuộc đời bà[8]. Học giả Erasmus nhận định ngay từ nhỏ Catherine đã có khuynh hướng yêu thích văn học và rất thành công trong việc lĩnh hội nó[9].

thumb|180px|phải|Arthur, Vương công xứ Wales.

Từ những năm tuổi còn rất sớm, Catherine được nhận định là vị hôn thê rất phù hợp với Arthur, Vương công xứ Wales, người thừa kế của Henry VII do dòng dõi nguồn gốc từ vương thất Anh mà Catherine có được từ mẹ mình. Thực tế, Catherine là người có quyền thừa kế ngai vàng nước Anh hơn cả Henry VII, vì bà là hậu duệ của hai cuộc hôn nhân chính gốc từ John của Gaunt, Công tước xứ Lancaster: Blanche xứ Lancaster và Constance xứ Castile. Ngược lại, Henry VII lại là hậu duệ của cuộc hôn nhân thứ ba của ngài Công tước Gaunt với người tình Katherine Swynford. Những người con của Katherine chỉ được thừa nhận hợp pháp mãi khi cuộc hôn nhân của họ diễn ra, và trước khi Henry VII lên ngôi thì dòng dõi này bị tước bỏ toàn bộ quyền thừa kế ngai vàng Anh. Vì lý do xuất thân từ một nhánh bất hợp pháp, lại từng bị tước tư cách kế vị, nhà Tudor hông được thừa nhận bởi hầu hết quốc gia Châu Âu, trừ nhà Trastámara, dòng dõi đang có uy tín nhất Châu Âu khi đó với sự trị vì của Quân chủ Công giáo, song vương Fernando II và Isabela I, cũng là cha mẹ của Catherine.

Do đó, vương tộc Tudor bằng mọi giá đã thuyết phục nhà Trastámara liên hôn, vì điều đó làm tăng sự ảnh hưởng của Trastámara cũng như lấy được uy tín của Tudor trước những quốc gia Châu Âu. Cặp đôi được kết hôn ủy nhiệm vào ngày 19 tháng 5 năm 1499 và trao đổi qua thư từ bằng ngôn ngữ quốc tế khi ấy, tiếng Latinh. Khi Arthur đã 15 tuổi, cả hai mới chính thức kết hôn[10].

Khi Catherine đến London, bà đã mang theo một đoàn tùy tùng người Châu Phi theo mình, trong đó có lính thổi kèn John Blanke. Họ là những người Châu Phi đầu tiên đến London được ghi nhận và điều này khiến triều đình cũng như dân chúng London bàn tán về sự hùng mạnh của gia đình vị công chúa đến từ bên kia đại dương[11].

Vương phi xứ Wales

Bức tranh được cho là chân dung của Catherine.

Catherine và Arthur gặp nhau vào ngày 4 tháng 11 năm 1501, tại Dogmersfield, Hampshire[12][13][14]. Không ai biết rõ cả hai cảm nhận về nhau ra sao, nhưng Arthur sau đó đã viết thư cho bố vợ tương lai rằng sẽ là một người chồng đích thực và yêu thương cô dâu của mình, Arthur còn nói cha mẹ của mình rằng ông rất hạnh phúc khi nhìn ngắm khuôn mặt của cô vợ tương lai đáng yêu. Cả hai trao đổi bằng tiếng Latinh, nhưng ít khi hiểu nhau rõ ràng vì cả hai tuy cùng học tiếng Latinh nhưng lại có phát âm khác nhau[15]. Vào ngày 14 tháng 11, cặp đôi kết hôn ở Old St Paul's Cathedral[7]. Một của hồi môn trị giá 200.000 crowns được thỏa thuận[16].

Sau khi kết hôn, Arthur chuyển đến Lâu đài Ludlow, nơi Arthur thực hiện bổn phận của mình như một Vương công xứ Wales là chỉ huy Hội đồng xứ Wales và Marches (The Council of Wales and the Marches). Catherine với tư cách là Vương phi xứ Wales cũng đi theo Arthur, cả hai cùng ở tại Lâu đài Lodge trong vùng Ludlow. Chỉ trong vài tháng sau, tai họa ập đến khi cơn bệnh Hãn nhiệt (Sweating sickness) ập xuống khiến cả hai vợ chồng trẻ ngã quỵ. Đó là một đại dịch đã lan tỏa khắp toàn bộ khu vực của nước Anh. Cơn dịch đã cướp đi sinh mạng của Arthur vào ngày 2 tháng 4 năm 1502, chỉ duy nhất Catherine sống sót qua cơn bệnh[17].

Vào lúc này, Henry VII đối diện với việc trao trả toàn bộ số hồi môn 200.000 crowns, một nửa trong số đó chưa được bàn giao, vì Catherine theo lệ sẽ bị gọi về và tái giá[18]. Sau cái chết của Hoàng hậu Elizabeth vào tháng 2 năm 1503, Henry VII dự tính sẽ cưới Catherine làm Kế hậu nhằm giữ lại quyền đòi hỏi số hồi môn hời này, nhưng vì sự phản đối của Vua Ferdinand II cùng sự bất hợp pháp gay gắt, ý tưởng này nhanh chóng tiêu tan[19]. Để đối phó, Henry VII nên duyên Catherine với em trai của Arthur, Henry, Công tước xứ York, người nhỏ hơn Catherine tới 5 tuổi.

Cái chết của Nữ vương Isabel ngay lúc này làm giảm đi đáng kể giá trị của Catherine trong cuộc buôn bán hôn nhân này. Vương quốc Castile là một quốc gia rộng lớn hơn rất nhiều so với Aragon, và sau cái chết của Isabel thì người kế vị là người chị thần trí không ổn định của Catherine, Juanna. Cuộc hôn nhân bị hoãn để đến khi Henry đủ tuổi, nhưng quốc vương Ferdinand II cứ trì trệ mãi trong việc bàn giao một nửa số hồi môn còn lại khiến triều đình 2 bên nghi ngờ liệu cuộc hôn nhân có thể diễn ra như đã dự định. Trong thời gian này, Catherine gần như là một tù nhân chính trị tại Durham House[20].

Năm 1507, Catherine chính thức trở thành nữ sứ giả nhân danh cha mình tại nước Anh, trở thành nữ sứ giả đầu tiên trong lịch sử Châu Âu[1]. Henry VII cùng các cận thần hi vọng sẽ dễ dàng điều khiển Catherine, nhưng bà đã khiến họ thất vọng[1].

Cuộc hôn nhân giữa Catherine và Henry còn bị hoãn là do Giáo hoàng cần làm một cuộc miễn trừ vì luật Công giáo cấm người em trai cưới quá phụ của anh mình (Lev. 18:16[lower-alpha 1]). Catherine phản hồi rằng cuộc hôn nhân của mình với Arthur chưa hoàn thành (tức là chưa động phòng), và theo luật Công giáo cuộc hôn nhân chưa được hoàn thành thì nó không có giá trị[21][22].

Tổ tiên

Template:Ahnentafel top

Template:Ahnentafel-compact5

Template:Ahnentafel bottom

Chú thích

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Weir 1991, p. 59.
  2. ↑ Catherine of Aragon, Queen of England.
  3. ↑ Catherine of Aragon (1485–1536).
  4. ↑ Lehman 2011, p. 283.
  5. ↑ Fraser 1992, p. 24.
  6. ↑ Weir 1991, p. 15.
  7. ↑ 7,0 7,1 Lehman 2011, p. 284.
  8. ↑ Weir 1991, p. 20.
  9. ↑ Dowling 1986, p. 17.
  10. ↑ Sanders & Low 1910, p. 235.
  11. ↑ Goodwin 2008, p. 166.
  12. ↑ Starkey 2003, pp. 45–46.
  13. ↑ Tremlett 2010, p. 73.
  14. ↑ Cahill Marrón 2012.
  15. ↑ Fraser 1992, p. 25.
  16. ↑ http://www.historyonthenet.com/Chronology/timelinecatherine.htm.  Unknown parameter |ngày tháng= ignored (help); Unknown parameter |nhà xuất bản= ignored (help); Unknown parameter |ngày truy cập= ignored (help); Unknown parameter |tiêu đề= ignored (help); Missing or empty |title= (help)
  17. ↑ Lehman 2011, p. 285.
  18. ↑ Maria Elizabeth Budden (1841). True Stories from English History. Chronologically Arranged from the Invasion of the Romans to the Present Time. By a Mother, Author of "True Stories from Ancient History", "Modern History", Etc. 5th Ed.. John Harris. p. 202. 
  19. ↑ J. Madison Davis (2012). The Shakespeare Name and Place Dictionary. Routledge. p. 266. ISBN 978-1-136-64035-3. 
  20. ↑ Williams 1971, p. 15.
  21. ↑ Weir 1991, p. 34.
  22. ↑ Lehman 2011, p. 290.

Tham khảo

Nguồn Internet

Thư mục

Template:Đầu tham khảo

  • John E. Paul (1966) Catherine of Aragon and Her Friends. Fordham University Press ISBN 978-0-8232-0685-8
  • Mattingly, Gareth (2005) Catherine of Aragon. Ams Pr Inc. ISBN 978-0-404-20169-2
  • J.O. Hand & M. Wolff, (1986) Early Netherlandish Painting, National Gallery of Art, Washington (catalogue) ISBN 0-521-34016-0
  • Tremlett, Giles. (2010). Catherine of Aragon: The Spanish Queen of Henry VIII. Faber & Faber. ISBN 978-0-571-23512-4
  • Williams, Patrick. (2012). Catherine of Aragon. Amberley. ISBN 978-1-84868-325-9
  • Gardner, Laurien. (2008). The Spanish Bride: A Novel of Catherine of Aragon (Tudor Women Series).Berkley Trade. ISBN 0-425-21996-8
  • Prince, Alison. (2010). Catherine of Aragon (My Royal Story). Scholastic; 1 edition. ISBN 978-1-4071-2071-3
  • Froude, James Anthony. (2009). The Divorce of Catherine of Aragon. BiblioBazaar. ISBN 978-1-113-68865-1
  • Luke, Mary M. (1967). Catherine, The Queen, a biography of Catherine of Aragon, first wife to Henry VIII. Coward-McCann, Inc.
  • Lofts, Norah. (2008). The King's Pleasure: A Novel of Katharine of Aragon. Touchstone. ISBN 978-1-4165-9089-7
  • Template:Chú thích sách
  • Hearne, Thomas ed., John Leland's De rebus Britannicis collectanea, vol. 5 (1774) pp. 356–373, festivities at Catherine's arrival in England
  • Yorke, Philip, ed., Miscellaneous State Papers, vol.1 (1778) pp. 1–20, instructions for her wedding to Arthur.
  • Lindsey, Karen. (1995). Divorced Beheaded Survived: A Feminist Reinterpretation of the Wives of Henry VIII. ISBN 0-201-40823-6
  • Coates, Tim. (2001). Letters of Henry VIII 1526–29.Tim Coates Books. ISBN 978-0-11-702453-3
  • Ashley, Mike. (2002). British Kings & Queens. ISBN 0-7867-1104-3
  • Template:Chú thích sách
  • Bernard, G.W. (2007). The King's Reformation: Henry VIII and the Remaking of the English Church. ISBN 978-0-300-12271-8

Template:Cuối tham khảo

Liên kết ngoài

Template:Sơ khai tiểu sử

Thể loại:Sinh 1485 Thể loại:Mất năm 1536 Thể loại:Nữ giới Tây Ban Nha Thể loại:Hoàng hậu Anh Thể loại:Sinh thập kỷ 1400 Thể loại:Nhà Tudor
Cite error: <ref> tags exist for a group named "lower-alpha", but no corresponding <references group="lower-alpha"/> tag was found, or a closing </ref> is missing

Retrieved from "http://wiki.edu.vn/wiki/index.php?title=Catherine_xứ_Aragon&oldid=48138"