Giáo hoàng Phanxicô

Template:Infobox Pope Giáo hoàng Phanxicô (Latin: Franciscus [franˈtʃiskus];[1] Template:Lang-it; Spanish: Francisco; sinh 17 tháng 12 năm 1936; tên thật: Jorge Mario Bergoglio[lower-alpha 1]) là vị giáo hoàng thứ 266 và là đương kim giáo hoàng của Giáo hội Công giáo Rôma.

Sinh tại Buenos Aires, Argentina trong một gia đình có năm anh em di dân gốc Ý. Từ khi nhỏ, Bergoglio đã biết được hai thứ tiếng: Tây Ban Nha và Italia. Bergoglio bắt đầu học Thần học sau khi có bằng Thạc sĩ Hóa học của Đại học Buenos Aires.[2] Ngày 11 tháng 3 năm 1958, ông gia nhập Dòng Tên ở Argentina. Đến năm 1969, ông trở thành Linh mục và sau đó đảm nhiệm nhiều vai trò khác nhau trong Giáo hội. Từ năm 1998, ông trở thành Tổng Giám mục của Tổng giáo phận Buenos Aires. Đến năm 2001, Giáo hoàng Gioan Phaolô II phong ông làm hồng y.

Ngày 13 tháng 3 năm 2013, ông được bầu làm Giáo hoàng trong cuộc Mật nghị Hồng y sau khi Giáo hoàng Biển Đức XVI thoái vị trước đó vào ngày 28 tháng 2, thánh lễ Khai mạc sứ vụ Mục tử toàn thể Hội Thánh (lễ nhậm chức) được cử hành vào ngày 19 tháng 3 năm 2013, trùng vào lễ kính Thánh Giuse[3]. Vì ông sinh tại Argentina nên ông là vị Giáo hoàng đầu tiên đến từ Châu Mỹ Latinh, đồng thời cũng là vị Giáo hoàng đầu tiên không phải từ châu Âu kể từ hơn 1200 năm qua (tính từ Giáo hoàng Grêgôriô III)[4]; và là tu sĩ Dòng Tên đầu tiên làm người kế vị Thánh Phêrô.[5] Tông hiệu của ông, Phanxicô, cũng là tông hiệu lần đầu tiên được một Giáo hoàng dùng và nó được lấy từ tên của thánh Phanxicô thành Assisi.[6]

Với tư cách là cá nhân hay là chức sắc tôn giáo, Phanxicô được đánh giá là người khiêm nhường, quan tâm đến người nghèo, và sẵn sàng đối thoại với các nhóm cộng đồng có tư tưởng, xuất thân và niềm tin khác nhau.[7][8][9] Sau khi đắc cử Giáo hoàng, ông thể hiện một tác phong giản dị hơn trong quá trình làm việc hàng ngày, chẳng hạn ông chọn nơi cư ngụ là Lưu xá Thánh Mátta (một nhà khách của Vatican) thay vì trong căn hộ dành riêng cho Giáo hoàng tại điện Tông Tòa; mặc áo lễ đơn giản hơn và từ chối mặc chiếc áo choàng sặc sỡ truyền thống dành cho Giáo hoàng sau khi đắc cử.[10] Trong chuyến viếng thăm đầu tiên tới một xứ đạo, Phanxicô nói "đây là thông điệp mạnh mẽ nhất của Thiên Chúa: tình yêu."[11] Mặc dù chỉ mới lên lãnh đạo Giáo hội Công giáo chưa lâu nhưng trong hai năm liên tiếp 2013[12] và 2014,[13] ông được tạp chí danh giá Forbes xếp hạng ở vị trí thứ 4 trong số những nhân vật quyền lực nhất thế giới. Còn Tạp chí Time bình chọn ông là nhân vật của năm 2013[14].

Thiếu thời

Jorge Bergoglio sinh tại Buenos Aires, trong một gia đình có năm người con của một công nhân đường sắt người Ý di dân. Sau khi học tại chủng viện Villa Devoto, ông gia nhập Dòng Tên vào ngày 11 tháng 3 năm 1958 và bắt đầu học thần học sau khi có bằng Thạc sĩ hóa học của Đại học Buenos Aires[15]. Ông cũng hoàn thành cử nhân triết học tại Đại học Maximo San José ở San Miguel vào năm 1963, và sau đó giảng dạy văn học và tâm lý học tại hai trường Inmaculada ở Santa Fe, và Salvador ở Buenos Aires[16]. Có một khoảng thời gian ông làm nhân viên bảo vệ trong quán bar, nhân viên quét dọn sàn nhà và tiến hành các thí nghiệm hóa học.[17][18][19]

Trước khi làm giáo hoàng

Linh mục Dòng Tên

Bergoglio học tại Chủng viện Inmaculada Concepción ở Villa Devoto, thành phố Buenos Aires, ba năm sau thì gia nhập làm tập sinh Dòng Tên vào ngày 11 tháng 3 năm 1958, chính thức làm tu sĩ vào ngày 12 tháng 3 năm 1960 với lời khấn tạm. Năm 1967, Bergoglio hoàn thành nghiên cứu thần học và được Tổng Giám mục José Ramón Castellano truyền chức linh mục ngày 13 tháng 12 năm 1969. Từ đó, ông làm giáo sư phân khoa triết học và thần học San Miguel - một chủng viện ở San Miguel, Buenos Aires. Năm 1973, Bergoglio hoàn tất kỳ linh thao tại Alcalá de Henares, Tây Ban Nha và ông khấn trọn Dòng Tên vào ngày 22 tháng 4 năm đó.[20] Dòng Tên bầu ông làm Giám tỉnh của Dòng tại Argentina từ năm 1973 đến 1979.[21] Đến năm 1980, ông trở thành giám đốc chủng viện San Miguel - nơi ông đã được đào tạo từ thời là chủng sinh.[22] Ông phục vụ trong cương vị đó cho đến năm 1986 rồi sang Đức hoàn thành luận án tiến sĩ. Trở về Argentina, ông làm linh mục giải tội và linh hướng cho một cộng đoàng Dòng Tên tại Córdoba.[23] Khi còn ở Đức, ông được thấy bức tranh Đức Mẹ tháo gỡ nút thắt (Mary Untier of Knots) tại Augsburg, ông mang một bản sao của bức tranh về Argentina, và từ đó nó đã trở thành một biểu tượng sùng kính Đức Mẹ quan trọng.[24][25][26][lower-alpha 2]

Giám mục và Tổng Giám mục

nhỏ|220px|Hồng y Bergoglio năm 2008

Bergoglio được bổ nhiệm làm giám mục phụ tá của Tổng giáo phận Buenos Aires vào ngày 20 tháng 5 năm 1992 với Hiệu tòa Auca, lễ tấn phong giám mục cử hành ngày 27 tháng 6 cùng năm do Hồng y Antonio Quarracino của Buenos Aires chủ phong.[29] Ông đã chọn khẩu hiệu giám mục là Miserando atque eligendo (Cảm thương và lựa chọn)[30] - được trích từ bài giảng của Thánh Bede theo ý đoạn Tin Mừng Mátthêu 9:9-13.

Khi sức khỏe Tổng Giám mục Tổng giáo phận Buenos Aires là Antonio Quarracino suy yếu, vào ngày 3 tháng 6 năm 1997, Giám mục phụ tá Bergoglio được bổ nhiệm làm Tổng Giám mục phó của Tổng giáo phận Buenos Aires (với quyền kế vị). Ông chính thức kế vị chức Tổng Giám mục Buenos Aires vào ngày 28 tháng 8 năm 1998. Trên cương vị Tổng giám mục Buenos Aires, Bergoglio đã thành lập nhiều giáo xứ mới và tái cấu trúc lại các cơ quan của tổng giáo phận, ông cũng đi đầu trong các sáng kiến phò sự sống và tạo ra một ủy ban hòa giải các vụ ly hôn.[31] Một trong những sáng kiến mục vụ lớn của tổng giám mục Bergoglio là tăng cường sự hiện diện của Giáo hội trong các khu ổ chuột của thành phố Buenos Aires. Dưới sự lãnh đạo của ông, số lượng linh mục được phân bổ làm việc trong các khu ổ chuột tăng lên gấp đôi.[32] Ông cũng quan tâm mục vụ cho những người Công giáo theo nghi lễ Đông phương.

Ông được bầu làm chủ tịch của Hội đồng Giám mục Argentina hai nhiệm kỳ cho đến năm 2011. Sau đó, kế nhiệm chức vụ này là Tổng Giám mục José María Arancedo của Tổng giáo phận Santa Fe (anh em họ của cố Tổng thống Argentina Raúl Alfonsín) trước đó là phó chủ tịch. Ngoài ra ông còn là thành viên của Liên Hội đồng Giám mục Mỹ Latinh (CELAM) và kiêm chức bản quyền cho người Công giáo nghi lễ Đông Phương ở Argentina.[33]

Hồng y

Trong một công nghị diễn ra ngày 21 tháng 2 năm 2001, Tổng Giám mục Bergoglio được Giáo hoàng Gioan Phaolô II phong chức hồng y Hiệu tòa San Roberto Bellarmino (Thánh Rôbetô Belaminô). Trên cương vị hồng y, ông cũng được bổ nhiệm vào một số vị trí hành chính trong Giáo triều Rôma như: thành viên Ủy ban Giáo hoàng về Mỹ Latinh, thành viên của Hội đồng Giáo hoàng về Gia đình, thành viên của Thánh Bộ Phụng Tự và Kỷ luật Bí tích, thành viên của Thánh Bộ Giáo sĩ, thành viên của Thánh Bộ Tu trì và Đời sống tông đồ.

Sau khi Giáo hoàng Gioan Phaolô II qua đời, hồng y Jorge Mario Bergoglio nằm trong số 117 Hồng y dưới 80 tuổi đủ điều kiển tham gia vào một mật nghị để bầu Giáo hoàng. Lần đó, Hồng y Joseph Ratzinger đăng quang làm Giáo hoàng Biển Đức XVI. Tờ báo La Stampa từng cho rằng Hồng y Bergoglio là người có số phiếu bầu gần sát với Hồng y Ratzinger trong mật nghị[34]. Hồng y Bergoglio đã khẩn thiết xin các vị hồng y khác đừng bỏ phiếu cho ông[35]. Tuy nhiên, kể từ khi Tông hiến Universi Dominici Gregis (điều 44, tập 2) được Giáo hoàng Gioan Phaolô II phê chuẩn vào 22 tháng 2 năm 1996 thì vạ tuyệt thông tuỳ quyền Giáo hoàng (Giáo luật, điều 1399) cho những ai tiết lộ chi tiết về mật nghị thì những việc này mới chỉ là phỏng đoán. Trước đó, ông đã tham dự tang lễ của Giáo hoàng Gioan Phaolô II và đảm nhận nhiệm vụ nhiếp chính trong Hồng y Đoàn để quản lý Tòa Thánh và Giáo hội Công giáo Rôma trong thời gian khi ấy trống tòa.

Người ta biết đến Hồng y Bergoglio bởi sự khiêm tốn cá nhân, giáo lý bảo thủ và thúc đẩy công bằng xã hội[36]. Ông có một lối sống đơn giản, chỉ sống trong một căn hộ nhỏ, chứ không phải tại tòa Giám mục nguy nga. Ông không đi xe hơi riêng mà chỉ dùng các phương tiện giao thông công cộng[37].

Giáo hoàng

Template:Bài chi tiết Bergoglio được bầu làm Giáo hoàng vào ngày 13 tháng 3 năm 2013 trong ngày thứ hai của Mật nghị Hồng y 2013, ông chọn tông hiệu là Giáo hoàng Phanxicô[38][39][40]. Giải thích về điều này, Thomas Rosica - phát ngôn viên phó của Vatican nói rằng tân Giáo hoàng chọn tông hiệu Phanxicô là liên quan đến Thánh Phanxicô thành Assisi khó nghèo, vì ông vốn sống theo gương thánh nhân[41][42][43]. Một số người ban đầu lầm tưởng rằng, vì hồng y Bergoglio là một tu sĩ Dòng Tên nên ông đã chọn tông hiệu Giáo hoàng là Phanxicô theo Thánh Phanxicô Xaviê, cũng là một linh mục Dòng Tên[44][45]. Nhưng chính ông giải thích việc chọn tông hiệu này như sau: " Trong cuộc bầu Giáo hoàng, tôi ngồi bên cạnh Đức Hồng y Claudio Hummes, nguyên Tổng Giám mục Sao Paolo, một người bạn rất thân với tôi, khi tình huống trở nên "nguy hiểm", ngài an ủi tôi, không sao đâu! Nhưng khi số phiếu bầu đã lên đến 2 phần ba, mọi người vỗ tay vì đã bầu được giáo hoàng. Ngài ôm hôn tôi và nói: "Đừng quên người nghèo". Lời này đi vào sâu thẳm trái tim tôi: người nghèo, người nghèo. Liên hệ đến người nghèo, gần như ngay lập tức tôi nghĩ về Thánh Phanxicô Assisi.[46] Hồng y Timothy Dolan - một nhân chứng trong mật nghị này cũng xác nhận rằng, ngay sau khi được chọn làm Giáo hoàng, Bergoglio cho biết: "Tôi chọn tên Phanxicô vì yêu quý Thánh Phanxicô thành Assisi"[47]. Vatican cũng đã xác nhận rằng tên chính thức của tân Giáo hoàng là Phanxicô, không phải "Phanxicô I". Một phát ngôn viên Vatican nói rằng tên này sẽ trở thành Phanxicô I nếu và chỉ khi có thêm Giáo hoàng chọn tông hiệu Phanxicô về sau[48]. Hiện tại, Giáo hoàng Phanxicô thông thạo tiếng Tây Ban Nha mẹ đẻ, tiếng Latinh, tiếng Ý và tiếng Đức[49].Ông cũng nói được tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Bồ Đào Nha dù không trôi chảy và một chút thổ ngữ Piedmont. Những lời đầu tiên của ông nói với công chúng trên cương vị giáo hoàng khi chúc phép lành Urbi et Orbi[50]:

Sức khỏe

Giáo hoàng Phanxicô hiện chỉ còn một lá phổi do một lá phổi của ông đã bị cắt bỏ sau khi ông trở thành linh mục không lâu. Nguyên nhân của việc này, theo như ông nói với người viết tiểu sử của mình là vì khi đó ông bị viêm phổi và ba khối u trong phổi; bệnh tình đã đe dọa nghiêm trọng tính mạng của ông trong ba ngày và các bác sĩ đã quyết định cắt đi một lá phổi,[51] nhưng có vẻ Giáo hoàng đã không bị ảnh hưởng nhiều của việc thiếu mất một lá phổi và ông vẫn sống một cuộc sống khỏe mạnh sau sự kiện này.[52] Các bác sĩ chỉ lo ngại rằng ông có thể bị suy giảm khả năng hô hấp nếu trong tương lai ông bị một chứng viêm nhiễm đường hô hấp nào đó.[51]

Phong cách

Ông là một vị Giáo hoàng bình dị. Ông không phô trương quyền thế như các Giáo hoàng khác. Các điểm khác biệt giữa ông và vị Giáo hoàng tiền nhiệm Giáo hoàng Biển Đức XVI là: ông chọn nhẫn mạ bạc thay vì nhẫn vàng, dây chuyền thánh giá sắt thay vì vàng, quần đen thay vì trắng, tất đen thay vì trắng và ông chọn giày đen thay vì giày mềm đỏ đặc trưng của chức Giáo hoàng[53].

Quan điểm

  • Lên tiếng phản đối việc cô lập những người đồng tính:[56][57][58]

Xem thêm

Template:Thể loại Commons

Sách tham khảo

Template:Chú thích sách[59]

Ghi chú

  1. ↑ Phát âm: [ˈxo̞ɾxe ˈmaɾjo β̞e̞ɾˈɣ̞oɣ̞ljo̞] (tiếng Tây Ban Nha), Template:IPA-it (tiếng Ý)
  2. ↑ Lòng sùng kính này kể từ đó lan đến Brazil; nó "thu hút những người với những vấn đề nhỏ".[27] Bergoglio đã tặng một chiếc ly có vẽ hình ảnh của Đức Mẹ tháo gỡ nút thắt cho Giáo hoàng Biển Đức XVI năm 2005.[28]

Chú thích

  1. ↑ FRANCISCUS
  2. ↑ Cardinal Jorge Bergoglio: a profile | CatholicHerald.co.uk
  3. ↑ Thời khóa biểu những ngày kế tiếp của Đức tân Giáo hoàng
  4. ↑ [Snap] New Pope is an Argentine | beyondbrics
  5. ↑ Pope Francis Elected in Conclave - chicagotribune.com
  6. ↑ St. Francis of Assisi: 'A great, great figure in the church', CNN
  7. ↑ Template:Chú thích báo
  8. ↑ Template:Chú thích báo
  9. ↑ Template:Chú thích báo
  10. ↑ BBC: Pope Francis' first moves hint at break with past, ngày 16 tháng 3 năm 2013
  11. ↑ Holy Mass In The Parish Of St. Anna In The Vatican, ngày 17 tháng 3 năm 2013.
  12. ↑ Forbes reveals World's Most Powerful People 2013 - with Vladimir Putin taking top spot
  13. ↑ Forbes: Putin đứng đầu danh sách 72 người quyền lực nhất thế giới
  14. ↑ "Pope Francis, The People's Pope". TIME. Retrieved ngày 11 tháng 12 năm 2013.  Check date values in: |access-date= (help)
  15. ↑ Cardinal Jorge Bergoglio: a profile | CatholicHerald.co.uk
  16. ↑ Tiểu sử Đức Tân Giáo hoàng Phanxicô Đệ Nhất
  17. ↑ Template:Chú thích báo
  18. ↑ http://poy.time.com/2013/12/11/person-of-the-year-pope-francis-the-peoples-pope/print/.  Unknown parameter |ngày truy cập= ignored (help); Unknown parameter |nơi xuất bản= ignored (help); Unknown parameter |tiêu đề= ignored (help); Missing or empty |title= (help)
  19. ↑ http://www.dailymail.co.uk/news/article-2517308/Pope-Francis-reveals-used-BOUNCER-pontiff.html.  Unknown parameter |ngày truy cập= ignored (help); Unknown parameter |nơi xuất bản= ignored (help); Unknown parameter |tiêu đề= ignored (help); Missing or empty |title= (help)
  20. ↑ Template:Chú thích báo
  21. ↑ "The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographies – A". .fiu.edu. Retrieved ngày 19 tháng 3 năm 2013.  Check date values in: |access-date= (help)
  22. ↑ [The Vatican Today, 13 Mar 2013, Biograpgy: who is Jorge Mario Bergoglio?, retrieved 6 Apr 2013
  23. ↑ "Giới thiệu thân thế tân Giáo hoàng". Retrieved 14 tháng 3 năm 2013.  Unknown parameter |pulisher= ignored (|publisher= suggested) (help); Check date values in: |access-date= (help)
  24. ↑ Nhân dịp sinh nhật ĐTC: tìm hiểu danh hiệu Đức Mẹ Tháo Gỡ Nút Thắt
  25. ↑ "El Santuario". Parroquia San José del Talar. Retrieved ngày 14 tháng 3 năm 2013.  Check date values in: |access-date= (help)
  26. ↑ Template:Chú thích báo
  27. ↑ Bellos, Alex (23 December 2001). "Virgin painting ties Brazilians in knots". London: The Guardian (UK). Retrieved 14 March 2013. 
  28. ↑ Jiménez, Pablo (14 tháng 3 năm 2013). "The Pope's chalice: silver-made, austere and featuring Our Lady of Luján". Buenos Aires Herald. Retrieved 14 tháng 3 năm 2013.  Check date values in: |access-date=, |date= (help)
  29. ↑ "Bergoglio, Jorge Mario". Breve biografía de obispos (in Tiếng Tây Ban Nha). La Agencia Informativa Católica Argentina. Retrieved ngày 15 tháng 3 năm 2013.  Check date values in: |access-date= (help)
  30. ↑ "Francis Toughened by Argentine Politics Ready for Papal Test". Blomberg. Retrieved ngày 15 tháng 3 năm 2013.  Check date values in: |access-date= (help)
  31. ↑ "Jesuit Argentine Cardinal Bergoglio elected pope, takes name Francis". jesuit.org. Retrieved ngày 16 tháng 3 năm 2013.  Check date values in: |access-date= (help)
  32. ↑ "Haley Cohen, "Slum Priest: Pope Francis' Early Year", ''The Atlantic'', ngày 20 tháng 3 năm 2013". Theatlantic.com. ngày 20 tháng 3 năm 2013. Retrieved ngày 23 tháng 6 năm 2013.  Check date values in: |access-date=, |date= (help)
  33. ↑ Sergio del Águila, El cardenal argentino Jorge Mario Bergoglio es el nuevo Papa
  34. ↑ "Quasi in lacrime" (almost in tears)
  35. ↑ "Ecco come andò davvero il Conclave del 2005 lastampa.it (Italian)". La Stampa. Retrieved ngày 13 tháng 3 năm 2013.  Check date values in: |access-date= (help)
  36. ↑ McCarthy, John (ngày 3 tháng 3 năm 2013). "Profile: New pope, Jesuit Bergoglio, was runner-up in 2005 conclave". Ncronline.org. Retrieved ngày 13 tháng 3 năm 2013.  Check date values in: |access-date=, |date= (help)
  37. ↑ "'Toward The Conclave Part III: The Candidates'". ngày 18 tháng 4 năm 2005. Retrieved ngày 13 tháng 3 năm 2012.  Check date values in: |access-date=, |date= (help)
  38. ↑ "FRANCISCUS". Holy See. ngày 13 tháng 3 năm 2013. Archived from the original on ngày 13 tháng 3 năm 2013. Annuntio vobis gaudium magnum; habemus Papam: Eminentissimum ac Reverendissimum Dominum, Dominum Georgium MariumSanctae Romanae Ecclesiae Cardinalem Bergoglioqui sibi nomen imposuit Franciscum  Check date values in: |date=, |archive-date= (help)
  39. ↑ Habemus Papam! Cardinal Bergolio Elected Pope - Fracis I
  40. ↑ Template:Chú thích báo
  41. ↑ Michael Martinez, CNN Vatican analyst: Pope Francis' name choice 'precedent shattering', CNN (ngày 13 tháng 3 năm 2013). Truy cập ngày 13 tháng 3 năm 2013.
  42. ↑ David Batty. "Pope named after Francis of Assisi heralded by gull atop Sistine chimney | World news". The Guardian. Retrieved ngày 13 tháng 3 năm 2013.  Check date values in: |access-date= (help)
  43. ↑ "Argentina's Bergoglio becomes Pope Francis – This Just In - CNN.com Blogs". News.blogs.cnn.com. Retrieved ngày 14 tháng 3 năm 2013.  Check date values in: |access-date= (help)
  44. ↑ Rice-Oxley, Mark. "Pope Francis: the humble pontiff with practical approach to poverty". The Guardian. Guardian News and Media Limited. Retrieved ngày 13 tháng 3 năm 2013.  Check date values in: |access-date= (help)
  45. ↑ Glauber, Bill. "Pope's name may connect to Jesuit roots - not Francis of Assisi". JSOnline. Journal Interactive Milwaukee. Retrieved ngày 13 tháng 3 năm 2013.  Check date values in: |access-date= (help)
  46. ↑ Giáo hoàng giải thích lý do ngài chọn danh hiệu Phanxicô
  47. ↑ "Cardinal Dolan Talks About The Choice Of Pope Francis". CBS 2 News. WCBS-TV. ngày 13 tháng 3 năm 2013. Retrieved ngày 13 tháng 3 năm 2013.  Check date values in: |access-date=, |date= (help)
  48. ↑ Emily Alpert, Vatican: It's Pope Francis, not Pope Francis I, Los Angeles Times (ngày 13 tháng 3 năm 2013). Truy cập ngày 13 tháng 3 năm 2013.
  49. ↑ Template:Chú thích báo
  50. ↑ Diẽn từ của Đức Tân Giáo hoàng Phanxicô Đệ Nhất
  51. ↑ 51,0 51,1 Una deficiencia pulmonar no le impide sostener un alto ritmo de trabajo
  52. ↑ Tân Giáo hoàng và Vatican bbc.com.uk truy cập 17 tháng 3 năm 2013
  53. ↑ [1]
  54. ↑ Katholiken müssen sich nicht "wie Kaninchen" vermehren, SZ, 19.01.2015
  55. ↑ Papst: Gute Katholiken müssen sich nicht wie die Karnickel vermehren, AFP, Zeit, 19.01.2015
  56. ↑ "Wer bin ich, über ihn zu richten?", SZ, 29.07.2013
  57. ↑ Akin, Jimmy (ngày 29 tháng 7 năm 2013). "7 things you need to know about what Pope Francis said about gays". National Catholic Register.  Check date values in: |date= (help)
  58. ↑ Trần Mạnh Trác. "Nguyên nhân những tranh cãi chung quanh các bài phỏng vấn của Đức Giáo hoàng". VietCatholic. 
  59. ↑ Google Books: Sobre el cielo y la tierra / On Heaven and Earth

Liên kết ngoài

Template:External media

Template:Kiểm soát tính nhất quán Template:Giáo hoàng

Template:Giáo hoàng Phanxicô Template:Danh sách giáo hoàng

Thể loại:Sinh 1936 Thể loại:Nhân vật còn sống P Thể loại:Tu sĩ Dòng Tên Thể loại:Người Buenos Aires

Retrieved from "http://wiki.edu.vn/wiki/index.php?title=Giáo_hoàng_Phanxicô&oldid=156753"