Hoa kiều

Template:Infobox Ethnic group Hoa kiều (traditional Chinese: 海外華人; simplified Chinese: 海外华人, Hán Việt: Hải ngoại Hoa nhân) là những người sinh sống bên ngoài Trung Hoa lục địa, Hồng Kông, Ma Cao hay Đài Loan nhưng có nguồn gốc Hán. Có khoảng 40 triệu Hoa kiều, hầu hết sống tại vùng Đông Nam Á là thành phần sắc dân đa số ở Singapore, thiểu số quan trọng ở Indonesia, Philippines, Thái Lan, Việt Nam và Malaysia. Kiều dân người Hoa đến các vùng này vào khoảng giữa thế kỷ 16-19, hầu hết xuất phát từ các tỉnh ven biển Quảng Đông và Phúc Kiến (nhóm người Hoklo), tiếp đó là Đài Loan và Hải Nam. Thuật ngữ "Hoa Kiều" có thể hiểu theo nghĩa rộng hơn là bao gồm tất cả những người có nguồn gốc từ Trung Quốc, chẳng hạn như người Tây Tạng lưu vong^[1] hoặc gồm những người chỉ có một phần là người Hoa.

Gần đây đích di cư nhắm về Bắc Mỹ và châu Úc, chủ yếu là đến Hoa Kỳ, Úc, Canada và New Zealand.^[2]

Hoa kiều khác nhau nhiều về mức độ đồng hoá, tương tác với cộng đồng xung quanh (xem Phố Tàu) và mối liên hệ với Trung Quốc. Ở Thái Lan, phần lớn Hoa kiều kết hôn và đồng hoá với cộng đồng bản xứ. Ở Myanma, người Hoa hiếm khi kết hôn với người bản xứ nhưng lại theo văn hoá Miến Điện, duy trì đặc tính Hoa và Miến. Trái lại, ở Malaysia và Singapore, Hoa kiều vẫn giữ đặc tính chủng tộc riêng biệt.

Thường những làn sóng di dân khác nhau dẫn đến hình thành các phân nhóm trong số Hoa kiều, như những di dân cũ và mới ở Campuchia và Indonesia. Người Hoa ở các nước Đông Nam Á thường tham gia vào thương mại và tài chính. Và khả năng kinh doanh của người Hoa tại các khu vực này đều được đa phần người bản xứ công nhận. Ở Bắc Mỹ, nhờ các chính sách di trú, Hoa kiều thường có mặt trong các ngành nghề chuyên môn, các nghề có thứ hạng cao trong y khoa và học thuật.

Thuật ngữ

Tiếng Trung có nhiều thuật ngữ khác nhau để đề cập đến khái nhiệm này. Huáqiáo (simplified Chinese: 华侨; traditional Chinese: 華僑, Hoa Kiều) hay Hoan-kheh trong tiếng Phúc Kiến (Chinese: 番客) dùng để đề cập đến công dân Trung Quốc sinh sống ngoài Trung Quốc. Huáyì (simplified Chinese: 华裔; traditional Chinese: 華裔; Pe̍h-ōe-jī: Hôa-è, Hoa duệ) dùng để đề cập đến người thuộc dân tộc Hán sinh sống ngoài Trung Quốc.^[3] thuật ngữ thường dùng khác là 海外华人 (hǎiwài huárén, hải ngoại hoa nhân); và từ này thường được chính phủ Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa sử dụng để đề cập đến những người thuộc sắc tộc Trung Hoa sinh sống ngoài Trung Quốc nói chung mà không xét tới quốc tịch.

Trong tiếng Việt, cụm từ Hoa kiều vẫn được dùng phổ biến và tồn tại song song với từ Việt kiều để đề cập đến những người gốc Việt nói chung tại nước ngoài mà không kể tới quốc tịch, mặc dù vậy, thuật ngữ "kiều" có nghĩa là "ở nhờ" và không thích hợp để chỉ những người đã mang quốc tịch nước ngoài.

Hoa kiều thuộc sắc tộc Hán như Quảng Đông, Phúc Kiến, hay Khách Gia đề cập tới Hoa kiều với tên gọi 唐人 (tángrén, đường nhân), đọc là tòhng yàn trong tiếng Quảng Đông, Tn̂g-lâng trong tiếng Mân Nam, và tong nyin trong tiếng Khách Gia. Từ "đường nhân" ám chỉ đến nhà Đường khi chế độ này kiểm soát toàn bộ Trung Nguyên.

Thống kê

Quốc gia	Bài về cộng đồng người Hoa	Dân số người Hoa	Năm
châu Á		31.279.797	2006
Template:Country data Thái Lan	Người Thái gốc Hoa	9.450.000	2010^[4]
Malaysia	Người Malaysia gốc Hoa, Peranakan	7.100.000	2008^[5]
Indonesia	Người Indonesia gốc Hoa/Tionghoa	6.000.000	2008^[6]
Singapore	Người Singapore gốc Hoa	2.794.000	2010 ^[7]
Template:Country data Việt Nam	Người Hoa (Việt Nam),	823.071	2009^[8]
Template:Country data Campuchia	Người Campuchia gốc Hoa	1.180.000	2008^[9]
Philippines	Người Philippines gốc Hoa, Tornatras, Sangley	1.100.000	2005^[4]
Myanmar	Người Myanmar gốc Hoa, Panthay	1.100.000	2005^[4]
Template:Country data Nhật Bản	Người Hoa tại Nhật Bản	655.377 ¹	2008^[10]
Template:Country data Hàn Quốc	Người Hoa tại Hàn Quốc	624.994 ²	2009^[11]
Kazakhstan	Người Hoa tại Kazakhstan	300.000	2009
Template:Country data Ấn Độ	Người Hoa tại Ấn Độ	189.470	2005^[4]
Template:Country data Lào	Người Lào gốc Hoa	185.765	2005^[4]
Template:Country data Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất	Người Hoa tại Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất	180.000	2009^[12]
Template:Country data Brunei	Người Hoa tại Brunei	43.000	2006^[13]
Israel	Người Hoa tại Israel	23.000	2001Template:Cần chú thích
Template:Country data Bắc Triều Tiên	Người Hoa tại Bắc Triều Tiên	10.000	2009^[14]
Pakistan	Người Hoa tại Pakistan	10.000	2009^[15]
Template:Country data Sri Lanka	Người Hoa tại Sri Lanka	3.500	?^[16]
Iran	Người Hoa tại Iran	3.000	--
Template:Country data Kyrgyzstan	Người Hoa tại Kyrgyzstan	1.813	2009
Template:Country data Mongolia	Người Hoa tại Mông Cổ	1.323	2000Template:Cần chú thích
Bangladesh	Người Hoa tại Bangladesh	1.200	2011^[17]
châu Mỹ		6.059.240	2008
Template:Country data Hoa Kỳ	Người Mỹ gốc Hoa	3.500.000	2007^[18]
Canada	Người Canada gốc Hoa	1.300.000	2006^[19]
Template:Country data Peru	Người Peru gốc Hoa	1.300.000	2005^[4]
Brazil	Người Brasil gốc Hoa	151.649	2005^[4]
Template:Country data Panama	Người Hoa tại Panama	135.000	2003Template:Cần chú thích
Cuba	Người Cuba gốc Hoa	114.240	2008^[20]
Argentina	Người Argentina gốc Hoa	100.000	2008^[21]
Template:Country data Mexico	Người México gốc Hoa	23.000	2003^[22]
Nicaragua	Người Nicaragua gốc Hoa	12.000	--^[23]
Template:Country data Suriname	Người Suriname gốc Hoa	40.000	2011^[24]
Jamaica	Người Jamaica gốc Hoa	70.000	--^[25]
Template:Country data Cộng hòa Dominica	Người Hoa tại Cộng hòa Dominica	15.000	--^[26]
Template:Country data Costa Rica	Người Costa Rica gốc Hoa	7.873	2009Template:Cần chú thích
Chile	Người Hoa tại Chile	5.000	--Template:Cần chú thích
Template:Country data Trinidad và Tobago	Người Trinidad và Tobago gốc Hoa	3.800	2000Template:Cần chú thích
Template:Country data Guyana	Người Guyana gốc Hoa	2.722	1921^[27]
Template:Country data Belize	Người Belize gốc Hoa	1.716	2000^[28]
Template:PUR	Người Puerto Rico gốc Hoa	--	--
Template:Country data Haiti	Người Haiti gốc Hoa	230	--
châu Âu		1.716.233	2006
Template:Country data Nga	Người Hoa tại Nga, Người Dungan	998.000	2005^[4]
Template:Country data Pháp	Người Hoa tại Pháp, Người Réunion gốc Hoa	700.000	2010^[4]
Template:Country data Vương quốc Anh	Người Anh gốc Hoa	500.000	2008^[29]
Template:Country data Ý	Người Hoa tịa Ý	201.000	2011^[30]
Template:Country data Tây Ban Nha	Người Hoa tại Tây Ban Nha	128.022	2008^[31]
Template:Country data Hà Lan	Người Hoa tại Hà Lan	76.960	2011^[32]
Template:Country data Đức	Người Hoa tại Đức	71.639	2004^[33]
Serbia	Người Hoa tại Serbia	20.000	2008^[34]
Ireland	Người Hoa tại Ireland	16.533	2006^[35]
Template:Country data Đan Mạch	Người Hoa tại Đan Mạch	10.247	2009^[36]
Bulgaria	Người Hoa tại Bulgaria	10.000	2005^[37]
Template:Country data Bồ Đào Nha	Người Hoa tại Bồ Đào Nha	9.689	2007 ^[38]
Template:Country data Thụy Điển	Người Hoa tại Thụy Điển	14.134	2010 ^[39]
Template:Country data Phần Lan	Người Hoa tại Phần Lan	7.546	2010 ^[40]
Template:Country data Cộng hòa Séc	Người Hoa tại Cộng hòa Séc	4.986	2007^[41]
Romania	Người Hoa tại Romania	2.249	2002^[42]
Template:Country data Thổ Nhĩ Kỳ	Người Hoa tại Thổ Nhĩ Kỳ	1.000	2009
châu Đại Dương		1.021.019	2003
Template:Country data Úc	Người Úc gốc Hoa	669.896	2006^[43]
New Zealand	Người New Zealand gốc Hoa	147.570	2006^[44]
Samoa	Người Hoa tại Samoa	30.000	--Template:Cần chú thích
Papua New Guinea	Người Hoa tại Papua New Guinea	20.000	2008^[45]^[46]
Fiji	Người Hoa tại Fiji	6.000	2000Template:Cần chú thích
Tonga	Người Hoa tại Tonga	3.000	2001^[47]^[48]
Template:Country data Palau	Người Hoa tại Palau	1.019	2001^[49]
châu Phi		734.000	2009
Template:Country data Nam Phi	Người Nam Phi gốc Hoa	350.000	2009^[50]
Angola	Người Hoa tại Angola	100.000	2007^[51]^{[dubious – discuss]}
Template:Country data Ai Cập	Người Hoa tại Ai Cập	100.000	2010^[52]
Template:Country data Madagascar	Người Hoa tại Madagascar	60.000	2007^[53]^[54]
Nigeria	Người Hoa tại Nigeria	50.000	2008^[55]
Template:Country data Mauritius	Sino-Mauritian	30.000	2007^[56]
Template:Country data Réunion	Người Réunion gốc Hoa	25.000	1999^[57]
Template:Country data Zambia	Người Hoa tại Zambia	20.000	2003^[58]
Template:Country data Mozambique	Người Hoa tại Mozambique	12.000	2007
Kenya	Người Hoa tại Kenya	10.000	2007
Template:Country data Tanzania	Người Hoa tại Tanzania	10.000	2008
Template:Country data Ghana	Người Hoa tại Ghana	7.000	2008
Template:Country data Botswana	Người Hoa tại Botswana	6.000	2009
Template:Country data Cameroon	Người Hoa tại Cameroon	2.000	2008
Template:Country data Senegal	Người Hoa tại Senegal	2.000	2008
Template:Country data Seychelles	Người Seychelles gốc Hoa	1.000	1999^[59]
Tổng	--	40.382.279