Mường Chà
Template:Dablink Template:Thông tin đơn vị hành chính Việt Nam Mường Chà là một huyện miền núi nằm ở giữa tỉnh Điện Biên, Việt Nam [1][2]. Huyện lỵ là thị trấn Mường Chà.
Contents
Lịch sử
Trước Pháp thuộc
Thời Hùng Vương, nước Văn Lang được chia làm 15 bộ thì Mường Chà thuộc bộ Tân Hưng; thời Lý thuộc châu Tây; thời Trần thuộc châu Ninh Viễn, lộ Đà Giang; thời Lê thuộc trấn Gia Hưng.[3]
Năm 1463: thị trấn Hưng Hóa được thành lập gồm 3 phủ: Gia Hưng, Quy Hóa, An Tây. Phủ An Tây có 10 châu, Mường Chà lúc đó thuộc châu Lai của phủ An Tây.[3]
Năm 1841: nhà Nguyễn lấy đất các châu Ninh Biên, Tuần Giáo và châu Lai để thành lập phủ Điện Biên. châu Lai (bao gồm Mường Chà) thuộc phủ Điện Biên.[3]
Năm 1890: châu Lai bị Pháp chiếm đóng.
Sau Pháp thuộc
Năm 1909: Toàn quyền Đông Dương là Antony Klobukowski ra nghị định tách các châu: Quỳnh Nhai, Điện Biên, Tuần Giáo, châu Lai và Luân Châu để thành lập tỉnh Lai Châu (cũ).
Ngày 25 tháng 1 năm 1954: Ban cán sự Đảng tỉnh Lai Châu (cũ) quyết định tách Ban cán sự Đảng liên huyện Tuần – Lai thành Ban cán sự Đảng huyện Tuần Giáo và Ban chi ủy huyện Mường Lay. Từ đây huyện châu Lai được đổi tên là huyện Mường Lay.[4]
Sau năm 1954, huyện Mường Lay có thị trấn Lai Châu và 14 xã: Chà Cang, Chà Nưa, Chà Tở, Chăn Nưa, Huổi Lèng, Hừa Ngài, Lay Cang, Lay Nưa, Lay Tở, Mường Tùng, Nậm Hàng, Pa Ham, Pú Đao, Xá Tổng.
Ngày 8 tháng 10 năm 1971: tách thị trấn Lai Châu và 2 xã Lay Cang, Lay Tở để thành lập thị xã Lai Châu (cũ).[3]
Sau năm 1975
Ngày 23 tháng 2 năm 1977: thành lập thị trấn Mường Lay (cũ).[3]
Ngày 26 tháng 5 năm 1997: giải thể thị trấn Mường Lay (cũ) thuộc huyện Mường Lay, sáp nhập vào xã Lay Nưa; chuyển xã Mường Mươn thuộc huyện Điện Biên về huyện Mường Lay quản lý; thành lập thị trấn Mường Lay (mới) và xã Si Pa Phìn.[3]
Ngày 18 tháng 8 năm 2000: thành lập xã Nà Hỳ trên cơ sở 44284 ha diện tích tự nhiên và 10441 nhân khẩu của xã Chà Cang.
Ngày 14 tháng 1 năm 2002: chuyển 2 xã Chà Cang và Nà Hỳ sang huyện Mường Nhé.[3]
Từ đó, huyện Mường Lay có 1 thị trấn Mường Lay và 12 xã: Chà Nưa, Chà Tở, Chăn Nưa, Huổi Lèng, Hừa Ngài, Lay Nưa, Mường Mươn, Mường Tùng, Nậm Hàng, Pa Ham, Pú Đao, Xá Tổng.
Ngày 26 tháng 11 năm 2003: tỉnh Lai Châu (cũ) được tách thành 2 tỉnh là Lai Châu và Điện Biên, phần lớn huyện Mường Lay thuộc tỉnh Điện Biên.[5] Riêng các xã Pú Đao, Chăn Nưa, Nậm Hàng và bản Thành Chử của xã Xá Tổng thuộc tỉnh Lai Châu mới.
Ngày 2 tháng 1 năm 2004: 2 xã Pú Đao, Chăn Nưa và bản Thành Chử của xã Xá Tổng được sáp nhập vào huyện Sìn Hồ (trong đó bản Thành Chử sáp nhập vào xã Tủa Sín Chải), xã Nậm Hàng được sáp nhập vào huyện Mường Tè (nay là các xã, thị trấn phía nam thuộc các huyện Sìn Hồ, Nậm Nhùn).
Ngày 2 tháng 3 năm 2005: xã Lay Nưa được chuyển về thị xã Lai Châu cũ quản lý và thị xã Lai Châu cũ được đổi tên thành thị xã Mường Lay; huyện Mường Lay được đổi tên thành huyện Mường Chà và thị trấn Mường Lay được đổi tên thành thị trấn Mường Chà[6].
Ngày 14 tháng 11 năm 2006: thành lập 5 xã Na Sang, Sa Lông, Ma Thì Hồ, Phìn Hồ và Nậm Khăn.[7]
Ngày 25 tháng 8 năm 2012: thành lập 2 xã Huổi Mí và Nậm Nèn.[8]
Năm 2012: 5 xã Chà Tở, Nậm Khăn, Chà Nưa, Si Pa Phìn, Phìn Hồ chuyển sang trực thuộc huyện Nậm Pồ.
Địa lý
Huyện Mường Chà có 1199,4209 km² diện tích tự nhiên. Huyện Mường Chà giáp các huyện Sìn Hồ, Nậm Nhùn (Lai Châu) và thị xã Mường Lay về phía Bắc, giáp huyện Tủa Chùa và huyện Tuần Giáo về phía Đông, giáp huyện Mường Ảng về phía Đông Nam, giáp huyện Điện Biên về phía Nam, giáp huyện Nậm Pồ và Lào về phía Tây.[9] Có đường biên giới giáp với huyện Mường Mày, tỉnh Phong Sa Ly, nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào dài 24,4 km.
Địa hình
Template:Xem thêm Mường Chà chủ yếu là núi cao với độ dốc từ 160 – 450 m[9], độ cao trung bình so với mặt nước biển từ 350 đến 1500 m, nghiêng dần theo hướng Tây Bắc – Đông Nam. Địa hình chia cắt phức tạp do có nhiều núi cao và khe sâu tạo thành. Mường Chà có nhiều lòng chảo, nhìn chung mức độ chênh lệch địa hình lớn.[3]
Khí hậu
Mường Chà có khí hậu nhiệt đới gió mùa: mùa đông lạnh, mưa ít; mùa hạ nóng và mưa nhiều. Nhiệt độ trung bình trong năm là từ 18 °C đến 25⁰C. Nhiệt độ cao nhất là 40 °C và nhiệt độ thấp nhất là 2 °C. Lượng mưa trung bình cả năm là từ 1600 đến 2400 mm. Lượng mưa tháng cao nhất là từ 400 đến 500 mm vào tháng 7 và lượng mưa tháng thấp nhất là từ 50 đến 60 mm vào tháng 12. Mùa mưa bắt đầu từ tháng 4 và kết thúc vào tháng 9 với đặc trưng là nóng ẩm, mưa nhiều. Mùa khô bắt đầu từ tháng 10 đến tháng 4 năm sau, có khí hậu lạnh, mưa ít.[3] Độ ẩm không khí trung bình từ 83 đến 85% nhưng vào các tháng 3, 4 và 5 thì thời tiết khô nóng do ít mưa và còn bị ảnh hưởng của gió lào nên độ ẩm không khí có thể xuống thấp mức từ 40 đến 50%.[9]
Thủy văn
Mường Chà có hệ thống sông suối, khe, ao hồ phong phú và đa dạng. Lưu lượng của các con sông suối chính lớn, nguồn nước trong sạch không bị ô nhiễm và lượng nước ngầm cũng khá dồi dào là những đặc điểm nổi bật của đặc điểm thủy văn của khu vực.
Mường Chà có hai con sông nổi bật nhất là sông Đà và sông Nậm Mức. Những dòng suối chính gồm suối Nậm He (Mường Tùng), suối Nậm Lay và suối Nậm Mươn (Mường Tùng, Huổi Lèng, Sa Lông và thị trấn Mường Chà). Ngoài ra, còn những dòng suối nhỏ như là suối Nậm Piền, suối Huổi Chá, suối Ma Thì Hồ, suối Năm Khăn, suối Đề Cua Tử…[9]
Chế độ dòng chảy của suối trong năm phụ thuộc vào lượng mưa hàng năm, nên cũng được phân chia thành 2 mùa rõ rệt. Mùa mưa lũ lượng mưa chiếm từ 80 – 85% lượng mưa cả năm. Mùa khô chỉ chiếm 15 – 20% lượng mưa cả năm.[9]
Giao thông
Mường Chà nằm trên đường quốc lộ 12, quốc lộ 6 và tỉnh lộ 131.
Hành chính
Huyện Mường Chà có 12 đơn vị hành chính trực thuộc bao gồm thị trấn Mường Chà và 11 xã: Huổi Lèng, Huổi Mí, Hừa Ngài, Ma Thì Hồ, Mường Mươn, Mường Tùng, Na Sang, Nậm Nèn, Pa Ham, Sa Lông và Sá Tổng.
Xã hội
Dân cư
Tính đến năm 2012, huyện Mường Chà có 39456 người.[10] Tính đến năm 2010, Mường Chà có 18 dân tộc gồm H'Mông, Thái, Kinh, Khơ Mú, Kháng,… Trong đó, dân tộc H'Mông chiếm đa số với 32301 người, sau đó là dân tộc Thái với 11540 người. Do đặc điểm đặc trưng của huyện miền núi nên mật độ dân cư của huyện bố trí không đồng đều.[9] Ở vùng cao, dân tộc H'Mông sinh sống do đặc trưng canh tác nên dân cư sống không tập trung. Ở vùng thấp, quần thể dân cư của dân tộc Thái tập trung và đông đúc hơn, do tập quán canh tác nên dân cư sống chủ yếu ở ven sông suối và những bãi đất bằng phẳng.[3]
Y tế
Công tác chăm sóc sức khỏe, chất lượng khám chữa bệnh ngày một được nâng lên rõ rệt. Toàn huyện Mường Chà có một Trung tâm Y tế (Bệnh viện huyện Mường Chà), mỗi xã đều có một trạm y tế, có 100 trên tổng số 122 bản có cán bộ y tế. Mường Chà có 7 xã, thị trấn đạt chuẩn quốc gia về y tế.[4] Đội ngũ y bác sĩ thường xuyên được đào tạo nâng cao trình độ chuyên môn, hiện nay trung tâm có 8 bác sĩ trình độ đại học, 94 y sĩ và 31 y tá.[9]
Giáo dục
Mường Chà hiện có 45 trường, có 7 trường đạt chuẩn quốc gia. Tỷ lệ huy động trẻ ra lớp bình quân hàng năm đạt trên 95%. Năm 2000, Mường Chà hoàn thành phổ cập tiểu học và xóa mù chữ. Năm 2008, Mường Chà hoàn thành phổ cập trung học cơ sở, tiếp tục duy trì phổ cập tiểu học đúng độ tuổi; thực hiện đúng, đủ chính sách đối với học sinh con em người dân tộc.[4]
Tham khảo
- ↑ Quyết định số 124/2004/QĐ-TTg của Chính phủ ngày 08/07/2004 ban hành Danh mục và mã số các đơn vị hành chính Việt Nam có đến 30/6/2004. Thuky Luat Online, 2016. Truy cập 25/12/2018.
- ↑ Thông tư 47/2013/TT-BTNMT ngày 26/12/2013 của Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành Danh mục địa danh... phục vụ công tác thành lập bản đồ tỉnh Điện Biên. Thuky Luat Online, 2016. Truy cập 25/12/2018.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 3,8 3,9 CỔNG THÔNG TIN ĐIỆN TỬ TỈNH ĐIỆN BIÊN http://www.dienbien.gov.vn/portal/Pages/2009-4-25/Huyen-Muong-Chavi2r2x.aspx. Unknown parameter
|ngày lưu trữ=ignored (help); Unknown parameter|tiêu đề=ignored (help); Unknown parameter|ngày=ignored (help); Unknown parameter|ngày truy cập=ignored (help); Unknown parameter|url lưu trữ=ignored (help); Missing or empty|title=(help) - ↑ 4,0 4,1 4,2 Báo Điện Biên Phủ Online http://www.baodienbienphu.com.vn/tin-tuc/xa-hoi/109295/dang-bo-huyen-muong-cha-60-nam-xay-dung-va-truong-thanh. Unknown parameter
|ngày lưu trữ=ignored (help); Unknown parameter|tiêu đề=ignored (help); Unknown parameter|ngày=ignored (help); Unknown parameter|ngày truy cập=ignored (help); Unknown parameter|url lưu trữ=ignored (help); Missing or empty|title=(help) - ↑ Thư viện pháp luật https://thuvienphapluat.vn/archive/Nghi-quyet/Nghi-quyet-22-2003-QH11-chia-va-dieu-chinh-dia-gioi-hanh-chinh-tinh-vb51694t13.aspx. Unknown parameter
|ngày truy cập=ignored (help); Unknown parameter|tiêu đề=ignored (help); Missing or empty|title=(help) - ↑ Thư viện pháp luật https://thuvienphapluat.vn/archive/Nghi-dinh/Nghi-dinh-25-2005-ND-CP-dieu-chinh-dia-gioi-hanh-chinh-doi-ten-thi-xa-Lai-Chau-thanh-thi-xa-Muong-Lay-Muong-Cha-thi-tran-Muong-Cha-tinh-Dien-Bien-vb52959t11.aspx. Unknown parameter
|ngày truy cập=ignored (help); Unknown parameter|tiêu đề=ignored (help); Missing or empty|title=(help) - ↑ Thư viện pháp luật https://thuvienphapluat.vn/archive/Nghi-dinh/Nghi-dinh-135-2006-ND-CP-dieu-chinh-dia-gioi-hanh-chinh-xa-huyen-thanh-lap-xa-mo-rong-doi-ten-thi-tran-Muong-Ang-Tuan-Giao-Muong-Cha-tinh-Dien-Bien-vb15447t11.aspx. Unknown parameter
|ngày truy cập=ignored (help); Unknown parameter|tiêu đề=ignored (help); Missing or empty|title=(help) - ↑ Cite error: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs named:01 - ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 9,6 Trường Tiểu học Hừa Ngài http://thhuangai.pgdmuongcha.edu.vn/index.php/about/. Unknown parameter
|ngày lưu trữ=ignored (help); Unknown parameter|tiêu đề=ignored (help); Unknown parameter|ngày truy cập=ignored (help); Unknown parameter|url lưu trữ=ignored (help); Missing or empty|title=(help) - ↑ Cite error: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs named:012
Đọc thêm
Liên kết ngoài
Template:Sơ khai địa lý Việt Nam
Template:Đơn vị hành chính thuộc tỉnh Điện Biên
Thể loại:Huyện biên giới Việt Nam với Lào Thể loại:Huyện Điện Biên
