Phản ứng trao đổi

Phản ứng trao đổi là một loại phản ứng hoá học, trong đó, các chất trao đổi cho nhau thành phần cấu tạo của nó mà không làm thay đổi chỉ số oxi hóa. Từ sự trao đổi này, chúng hình thành nên những chất mới.

Có thể phân loại phản ứng trao đổi theo thành phần các chất tham gia phản ứng.

Phản ứng giữa axit và bazơ

Là phản ứng giữa một axit và một bazơ để tạo ra muối và nước.

• Phản ứng tổng quát:

Axit + Bazơ → Muối + Nước

• Ví dụ:

HCl + NaOH → NaCl + H₂O

H₂SO₄ + 2KOH → K₂SO₄ + 2H₂O

Phản ứng giữa axit và muối

• Phản ứng tổng quát:

Axít + Muối → Axit (mới) + Muối (mới)

* Điều kiện phản ứng:

Axít phải tan.

Các chất tạo thành phải có ít nhất một chất kết tủa hoặc dễ bay hơi hay dễ phân huỷ, hoặc yếu hơn so với chất tham gia (đối với axít).

* Axit (mới) có thể mạnh hơn Axit cũ nếu muối (mới) là: CuS, HgS, Ag₂S, PbS.

• Ví dụ:

H₂SO₄ + BaCl₂ → BaSO₄ (kết tủa) + 2 HCl

2 HNO₃ + K₂S → KNO₃ + 2 H₂S (bay hơi)

6 HCl + Cu₃(PO₄)₂ → 3 CuCl₂ + 2 H₃PO₄ (yếu hơn HCl)

Phản ứng giữa bazơ và muối

• Phản ứng tổng quát:

Bazơ + Muối → Bazơ (mới) + Muối(mới)

• Thỏa mãn cả hai điều kiện sau:

Muối và bazơ (ban đầu) phải tan.

Một trong 2 sản phẩm có kết tủa.

• Ví dụ:

2 NaOH + CuSO₄ → Na₂SO₄ + Cu(OH)₂ (kết tủa)

Ba(OH)₂ + Na₂SO₄ → BaSO₄ (kết tủa) + 2 NaOH

Phản ứng giữa muối và muối

• Phản ứng tổng quát:

Muối + Muối → Muối (mới) + Muối (mới)

• Thỏa mãn cả hai Điều kiện sau:

- Hai muối tham gia phản ứng đều tan.

- Sản phẩm có chất kết tủa hoặc có chất khí bay hơi.

• Ví dụ:

BaCl₂ + CuSO₄ → BaSO₄ (kết tủa) + CuCl₂

2 AgNO₃ + CuCl₂ → 2 AgCl (kết tủa) + Cu(NO₃)₂

Đọc thêm

• R. H. Grubbs (Chủ biên), Handbook of Metathesis, Wiley-VCH, Weinheim, 2003.

Tham khảo

T