Tiên Yên

Template:Thông tin đơn vị hành chính Việt Nam Tiên Yên là một huyện nằm ở phía Bắc của tỉnh Quảng Ninh.

Vị trí

• Phía Bắc và Tây Bắc giáp huyện Đình Lập tỉnh Lạng Sơn.
• Phia Nam giáp vịnh Bắc Bộ.
• Phía Tây Nam giáp huyện Ba Chẽ và thành phố Cẩm Phả.
• Phía Đông Bắc giáp huyện Bình Liêu và Đông Nam giáp huyện Đầm Hà.

Địa lý

Diện tích: 647,897 km².

Dân số: 49.300 người (Năm 2016). Cư dân sinh sống trên địa bàn huyện Tiên Yên thuộc 13 dân tộc, đông nhất là người Việt (Kinh) chiếm 59%; Dao 19%; Tày 13,8%; Sán Chỉ 8,4%; Sán Dìu 3,8%, còn lại là người các dân tộc khác như Nùng, Hoa, Thái... Mật độ dân số là 70 người/km².

Địa hình huyện có nhiều đồi núi, thung lũng và sông suối. Phía Tây Bắc có dãy núi Cái Kỳ với đỉnh cao nhất là Ngà chạy dài ra cửa sông Ba Chẽ, theo hướng Đông Bắc-Tây Nam, ranh giới thiên nhiên giữa Tiên Yên và Ba Chẽ. Dưới chân núi là một dải đồng bằng ven biển và vùng biển Hà Dong thuộc xã Hải Lạng, một trong những xã trù phú nhất Tiên Yên. Phía Bắc là vùng đồi núi trùng điệp của các xã Điền Xá, Hà Lâu, Phong Dụ nối tiếp với huyện Đình Lập và Bình Liêu. Phía Đông có dãy núi Pạc Sủi và Thang Châu chạy theo hướng Bắc Nam, thấp dần xuống phía biển tạo thành vùng đồng bằng duyên hải. Qua dãy Pạc Sủi là thung lũng Đại Dực, còn nằm giữa hai dãy núi phía Đông và Tây là thung lũng Tiên Yên.

Khí hậu nhiệt đới gió mùa miền núi. Mùa đông khá lạnh, mùa hè dịu mát và nhiều mưa. Lượng mưa trung bình năm 2.427mm. Nhiệt độ trung bình năm 22,4 C.

Hành chính

• Các đơn vị hành chính bao gồm thị trấn Tiên Yên và 11 xã: Đại Dực, Đại Thành, Điền Xá, Đông Hải, Đông Ngũ, Đồng Rui, Hà Lâu, Hải Lạng, Phong Dụ, Tiên Lãng, Yên Than.

Lịch sử

Những di chỉ khảo cổ học được tìm thấy gần cửa sông Hà Tràng cho thấy con người đã cư trú ở đây vào thời kỳ đồ đá mới. Thời Tiền Lê, vùng đất này thuộc châu Tân An. Thời Minh là huyện của phủ Tân Yên. Đến đời Lê, là châu Tĩnh Yên thuộc phủ Hải Đông, thừa tuyên An Bang, sau là châu Tân Yên. Đời Hậu Lê vì kỵ húy của vua Lê Kính Tông là Duy Tân, nên đổi là Tiên Yên. Đời Nguyễn đổi thuộc phủ Hải Ninh, tỉnh Quảng Yên. Trong kháng chiến chống Pháp thuộc tỉnh Hải Ninh. Từ ngày 30 tháng 10 năm 1963, hai tỉnh Quảng Yên và Hải Ninh hợp nhất thành tỉnh Quảng Ninh, huyện Tiên Yên trực thuộc tỉnh Quảng Ninh, gồm có thị trấn Tiên Yên và 10 xã: Đại Dực, Điền Xá, Đông Hải, Đông Ngũ, Đồng Rui, Hà Lâu, Hải Lạng, Phong Dụ, Tiên Lãng, Yên Than.

Ngày 12-6-2006, thành lập xã Đại Thanh trên cơ sở điều chỉnh một phần diện tích tự nhiên và dân số của xã Đại Dực.

Theo quy hoạch chung đô thị Quảng Ninh đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050, toàn bộ huyện Tiên Yên sẽ được nâng cấp lên thành thị xã Tiên Yên, gồm 6 phường: Đông Hải, Đông Ngũ, Hải Lạng, Tiên Lãng, Tiên Yên, Yên Than và 6 xã: Đại Dực, Đại Thành, Điền Xá, Đồng Rui, Hà Lâu, Phong Dụ.

Kinh tế

Kinh tế của huyện theo mô hình nông-lâm-ngư nghiệp. Diện tích đất nông nghiệp là 7.600ha trong đó diện tích đất canh tác là 2.400ha. Sản lượng hiện nay khoảng 9.000 tấn trong đó có 6.200 tấn thóc. Tiên Yên có đàn lợn khoảng 14.000 con, trâu gần 6.000 con, đặc biệt gà Tiên Yên và cà sáy Tiên Yên ngon nổi tiếng Quảng Ninh. Rừng Tiên Yên có nhiều gỗ quý để sản xuất đồ gỗ và xuất khẩu. Khe Táu là vùng trồng quế nổi tiếng. Diện tích rừng tự nhiên khoảng 35.000ha trong đó rừng đạt tiêu chuẩn khai thác là 14.000ha, rừng chưa đủ tiêu chuẩn khai thác là 24.000 ha. Tiên Yên có đủ các chủng loại hải sản của vùng biển Đông như: cá Chim, cá Thu, sò huyết, ngán.... Ven biển có rừng cây nước mặn mọc dày đặc là vùng sinh sống của các loại tôm, cua, hàu, vv...

Giao thông

Trên địa bàn huyện có nhiều tuyến quốc lộ đi qua. Quốc lộ 18 nối liền với Hạ Long và Móng Cái. Quốc lộ 18C từ thị trấn Tiên Yên đi cửa khẩu Hoành Mô. Quốc lộ 4 chạy từ Mũi Chùa qua Tiên Yên một đoạn dài khoảng 10Km, nối Tiên Yên với các tỉnh Lạng Sơn, Cao Bằng, là tuyến đường chạy song song với biên giới Việt Trung. Ngoài ra, giao thông thuỷ cũng khá thuận lợi với các bến cảng sâu và kín như cảng Mũi Chùa, Thác Cối, Bến Châu cùng với quân cảng Vạn Hoa ở phía ngoài cửa biển Tiên Yên. Ngoài ra còn có dự án đường cao tốc Vân Đồn - Móng Cái đi qua hiện đang được đầu tư.